Mioklonie, mioklonie przysenne – co to jest, na czym polega leczenie

Mioklonie – co to takiego?

Mioklonie są nagłymi i niepodlegającymi kontroli ruchami, wywołanymi przez skurcz jednego mięśnia lub całej ich grupy. Najczęściej dotyczą kończyn górnych oraz barków, ale zdarzają się również zrywy mięśniowe poruszające głową lub tułowiem. Pojawiać się mogą zarówno w spoczynku, jak i w ruchu.

Mioklonie przysenne i czkawka

Przyczyny występowania mioklonii są bardzo różnorodne. W znacznej części przypadków mioklonie są fizjologiczne i nie świadczą o żadnym schorzeniu. Do przykładów takich zrywów mięśniowych należą mioklonie przysenne i czkawka.

• Mioklonie przysenne – nazywane są również miokloniami hipnagogicznymi. Pojawiają się w czasie zasypiania, mogą wybudzać ze snu lub pozostawać niezapamiętane. Odczuwa się je jako szarpnięcie kończynami lub całym ciałem. Zdarzają się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
• Czkawka – jest to mimowolny skurcz przepony oraz mięśni międzyżebrowych. Jej wystąpienie może być wywołane przełknięciem zbyt dużego kęsa pokarmu, przejedzeniem lub wypiciem dużej ilości gazowanych płynów. Czkawka jest częsta również u noworodków i niemowląt. Jest to związane z niedojrzałością układu pokarmowego, a także łapczywym spożywaniem pokarmów przez małe dzieci. Normą jest czkawka trwająca kilka minut. Dłuższe utrzymywanie się napadów może utrudniać funkcjonowanie i powinno być skonsultowane z lekarzem.

Mioklonie padaczkowe i wynikające z zaburzeń metabolicznych

Występowanie mioklonii powinno być skonsultowane z lekarzem. Niekiedy ich przyczynami mogą być bowiem stany poważnie zagrażające zdrowiu. Należą do nich:

• Padaczka – mioklonie padaczkowe mogą manifestować się jako silne, obustronne skurcze mięśni skutkujące upadkami, ale także szarpnięcia kończyn górnych powodujące upuszczenie przedmiotu lub ledwo zauważalne drgnięcia mięśni. Wbrew powszechnym przekonaniom napad padaczkowy nie musi być związany z utratą przytomności.
• Zaburzenia metaboliczne – wśród zaburzeń metabolicznych, które mogą wywoływać mioklonie, znajdują się: nadczynność tarczycy, niewydolność wątroby, niewydolność nerek, niedobór sodu, hipoglikemia oraz hiperglikemia, niedobór witaminy E i niedobór biotyny, a także hipoksja, czyli niedotlenienie.

Mioklonie – inne przyczyny

• Uszkodzenia mózgowia – ogniskowe uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego mogą powstawać po udarach, w wyniku urazów, krwiaków, guzów lub stanów zapalnych, przykładowo w stwardnieniu rozsianym. Jest to przewlekła i postępująca choroba związana z uszkadzaniem osłonek mielinowych włókien nerwowych, nazywanym demielinizacją.
• Zespoły otępienne – choroba Alzheimera jest najpowszechniej kojarzonym zespołem otępiennym, ale nie jedynym. Wspólną cechą tej grupy chorób jest zaburzenie funkcjonowania wyższych ośrodków korowych, czyli osłabienie pamięci, koncentracji, zdolności do rozumowania i liczenia. Innymi zespołami otępiennymi, które również mogą powodować mioklonie, są: otępienie z ciałami Lewiego oraz otępienie czołowo-skroniowe.
• Ataksje rdzeniowo-móżdzkowe – jest to grupa chorób wywołana mutacjami genetycznymi, objawiająca się podobnymi zaburzeniami. Do charakterystycznych dolegliwości należą: chwiejny chód z charakterystycznym szerokim rozstawieniem nóg, niewyraźna mowa, oczopląs, pogorszenie sprawności manualnej i wzmożone napięcie kończyn dolnych.
• Infekcje – mioklonie mogą pojawić się zarówno w trakcie infekcji, jak i po jej przebyciu. Do częstych przyczyn infekcyjnych należą opryszczkowe zapalenie mózgu, borelioza, malaria, kiła, toksoplazmoza, zakażenie wirusem HIV lub wirusem HTLV, czyli wirusem ludzkiej białaczki z komórek T.
• Zatrucia lekami – wiele leków, szczególnie przyjętych w zbyt wysokich dawkach, może powodować wystąpienie mioklonii. Jako najczęściej powiązane z pojawieniem się zrywów mieśniowych uważa się jednak leki psychiatryczne, szczególnie selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, inhibitory monoaminooksydazy oraz lit, a także leki kardiologiczne, takie jak leki antyarytmiczne lub blokery kanału wapniowego, leki przeciwinfekcyjne oraz przeciwpadaczkowe.

>> Interakcje leków – o interakcjach pomiędzy lekami oraz leków z żywnością

Mioklonie u niemowląt i dzieci

Zespół opsoklonie – mioklonie to rzadka choroba, ujawniająca się zazwyczaj do 3. roku życia. Związana jest zwykle z występowaniem nerwiaka płodowego, czyli najczęstszego złośliwego nowotworu u niemowląt. Charakterystyczne dla schorzenia opsoklonie są to szybkie i chaotyczne ruchy gałek ocznych. Dodatkowo w przebiegu choroby występują mioklonie, zaburzenia snu, zaburzenia mowy i ataksja, czyli zaburzenia koordynacji ruchowej.

Kiedy się zgłosić do lekarza z miokloniami?

Choć w większości przypadków mioklonie są fizjologiczne, to zawsze warto skonsultować je z lekarzem, który wykluczy inne możliwe schorzenia. Specjalistą, który zajmuje się diagnozowaniem tego typu zaburzeń, jest neurolog. Aby lekarz mógł zebrać wszystkie istotne informacje z wywiadu, dobrze jest odpowiednio przygotować się do wizyty. W tym celu należy prowadzić dzienniczek, w którym zapisuje się, kiedy doszło do mioklonii. Przydatne może być również nagranie przez osobę towarzyszącą, jak wygląda zryw mięśniowy. Na podstawie dokładnie zebranego wywiadu i przeprowadzonego badania lekarz może zadecydować o konieczności wykonania badań dodatkowych.

Mioklonie – jakie badania wykonać?

Często zlecane badania laboratoryjne to w przypadku mioklonii między innymi:

• morfologia
• stężenia elektrolitów
• poziom glukozy
• stężenie TSH i hormonów tarczycy czyli fT3 i fT4
• poziom AST, ALT
• stężenie kreatyniny i mocznika

Konieczne może być wykonanie również badań obrazowych głowy, elektroencefalografii lub elektromiografii. Elektroencefalografia pozwala na zbadanie bioelektrycznej czynności mózgu, natomiast elektromiografia jest badaniem oceniającym pobudliwość mięśni.

Mioklonie – leczenie

• Mioklonie fizjologiczne nie wymagają leczenia.
• W przypadku mioklonii przysennych ważne jest zadbanie o odpowiednią higienę snu. Pomocne może być chodzenie spać o stałych porach, zacienienie sypialni oraz odpowiednie wyciszenie przed snem, zwłaszcza w przypadku mioklonii przysennych u dzieci.
• Leczenie mioklonii wywołanych konkretnymi zaburzeniami jest zależne od przyczyny. Najistotniejszym elementem jest terapia choroby podstawowej. Przykładowo w przypadku nadczynności tarczycy kluczowe jest wyrównanie stężeń hormonów, dzięki czemu mioklonie ustępują samoistnie.

Niestety nie zawsze udaje się całkowicie zwalczyć zrywy mięśniowe. Niektóre uszkodzenia centralnego układu nerwowego są nieodwracalne i mioklonie można jedynie łagodzić leczeniem objawowym.

>> Jak spać, żeby się wyspać – ile godzin snu potrzebujemy?

Mioklonie a nerwica

Wiele osób bagatelizuje występowanie mioklonii i uznaje ich pochodzenie za psychogenne. Nie jest to jednak prawidłowe postępowanie. Pojawianie się zrywów mięśniowych zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem. Oczywiście intensywne emocje, takie jak strach czy lęk, mogą nasilać występowanie i wywoływać mioklonie. Nie oznacza to jednak, że tło choroby jest wyłącznie nerwowe. Być może przyczyną jest inne zaburzenie pracy ogranizmu, a emocje dodatkowo nasilają problem. Mioklonie związane z nerwicą można stwierdzić dopiero, gdy lekarz wykluczy inne schorzenia.

>> Nerwica – przyczyny, rodzaje i objawy różnych rodzajów nerwic (zaburzeń lękowych)