Wata jako podstawowy materiał opatrunkowy
Wata to splątane, luźne włókna, przeważnie bawełniane lub wiskozowe. W XIX wieku została po raz pierwszy zastosowana przez chirurga Ludwika Bierkowskiego jako opatrunek. Od tamtej pory stała się jednym z podstawowych materiałów do tamowania krwawienia i osłaniania ran.
Wata opatrunkowa ma dwa podstawowe zastosowania medyczne. Pierwszym z nich jest użycie jej jako materiału chłonnego, w którego strukturę wnika krew lub wysięki ropne z ran, oparzeń czy blizn pooperacyjnych.
Drugim zastosowaniem waty jest używanie jej jako materiału do oczyszczania i dezynfekcji ran. W takim wypadku produkt nasączany jest środkiem antyseptycznym. Zaletą stosowania waty jest jej duża chłonność, ponieważ podczas oczyszczania rany pochłania także ewentualną zakażoną krew czy osocze.
Ze względu na to, że wata do opatrunków składa się z naturalnych włókien roślinnych, może być łatwo poddana jałowieniu za pośrednictwem wysokiej temperatury. Zaletą tego produktu jest także jego dobra biodegradowalność.
Wata opatrunkowa może mieć formę jałową, wówczas pojedynczy opatrunek zamknięty jest w szczelnym opakowaniu lub niejałową, gdy cały produkt znajduje się w jednym worku. Opatrunki jałowe przykłada się do ran, niejałowa wata służy przede wszystkim do przemywania okolic urazu.
Rodzaje waty
W medycynie znane są cztery rodzaje waty. Różnią się one od siebie materiałem, z którego są wykonane, a co za tym idzie także właściwościami.
Wata higroskopijna bawełniana
Wykonywana z wybielonych włókien bawełnianych, których długość wynosi średnio 40 mm i nie powinna być mniejsza od 10 mm. Grubość włókna to ok. 40 mikrometrów. W wacie dopuszczalna jest obecność niewielkiej ilości naturalnych odpadów, takich jak łupiny, owocnia czy pył bawełniany.
Wata bawełniana wyróżnia się bardzo dobrą chłonnością (powyżej 20 g wody na 1 g produktu), ponieważ pomiędzy włóknami powstają duże przestrzenie, w które może wnikać płyn. W użyciu medycznym wata musi być dokładnie wybielona i mieć odpowiednią miękkość.
Wata higroskopijna wiskozowa
Wykonywana z włókien drzewnych, przede wszystkim z drewna iglastego, poddawanego bieleniu i cięciu na odcinki o właściwej długości. Włókna celulozowe są grubsze, a wata z nich wykonana bardziej zbita od bawełnianej, przez co jej chłonność jest niższa.
Pomimo mniejszej chłonności wata wiskozowa znajduje wiele zastosowań. Jest niezwykle miękka i delikatna dla skóry, co czyni ją idealnym materiałem do stosowania w kosmetyce oraz higienie osobistej. Dzięki swojej strukturze nadaje się do usuwania makijażu, aplikowania toników czy maseczek na twarz. Ponadto wata wiskozowa jest całkowicie biodegradowalna, co zwiększa jej atrakcyjność w kontekście rosnącej świadomości ekologicznej.
Wata celulozowa (lignina)
Lignina, podobnie jak wata wiskozowa, wykonywana jest z włókien drzewnych, jednak powstaje przez nałożenie na siebie arkuszy z tego materiału. Jest trwała i bardziej odporna na rozrywanie od waty bawełnianej i wiskozowej. Jej chłonność zależy od liczby warstw, z których składa się arkusz.
Wata opatrunkowa
Wata do opatrunku zwykle stanowi połączenie waty bawełnianej z ligniną. Może znaleźć się w niej także domieszka włókien wiskozowych. Pomiędzy warstwami ligniny, umieszczana jest wata bawełniana. Ten typ produktu łączy w sobie zalety obu użytych materiałów. Lignina jest mocna i nie pozostawia włókien w ranie, natomiast bawełnę wyróżnia chłonność, dzięki czemu opatrunek jest skuteczniejszy w tamowaniu krwawienia lub wysięku.
Wata opatrunkowa i bawełniana – zastosowania
Wata opatrunkowa (celulozowo-bawełniana) jałowa może być stosowana bezpośrednio na rany jako materiał do tamowania krwawienia. Pozostałe odmiany waty należy oddzielać od uszkodzonej skóry warstwą ligniny lub innego jałowego materiału opatrunkowego.
Waty bawełnianej nie powinno się przykładać bezpośrednio do rany, ponieważ zasychająca w jej wnętrzu krew może spowodować zlepienie się włókien z urazem. Usunięcie waty będzie wówczas bolesne i niesie duże ryzyko zanieczyszczenia rany ciałami obcymi (włóknami), które mogą spowalniać gojenie i powodować stany zapalne.
Wata z bawełny nadaje się do przemywania ran środkami dezynfekującymi, dobrze wchłania płyny, dzięki czemu łatwo nasączyć ją preparatem antyseptycznym. Podczas przemywania wchłania nadmiar środka, a także krew, osocze i inne wysięki z rany. Gęsta struktura waty ułatwia usunięcie niewielkich ciał obcych, takich jak piasek, odłamki szkła itp. Zaplątują się one między włókna i pozostają w waciku. Są to pożądane cechy, dzięki którym wata bawełniana ciągle jest powszechnie stosowana w ratownictwie i medycynie. Wysoka chłonność waty powoduje, że używana jest także podczas zabiegów chirurgicznych do miejscowego odsączania krwi.
Wata opatrunkowa, bawełniana i wiskozowa, może być także wykorzystywana w celach kosmetycznych i higienicznych.
