Grypa żołądkowa, nazywana także grypą jelitową lub potocznie jelitówką, jest wirusowym zakażeniem układu pokarmowego. Chociaż jelitówka dość szybko samoistnie przemija i rzadko powoduje powikłania, to jednak jej objawy – wymioty i biegunka – są bardzo uciążliwe. Jak leczyć jelitówkę i w jaki sposób wspomóc terapię domowymi sposobami? Co jeść przy grypie żołądkowej?
Grypa żołądkowa, „jelitówka” – przyczyny, objawy, leczenie
Grypa żołądkowa (jelitowa) – jakie są jej przyczyny?
Grypa żołądkowa, nazywana także grypą jelitową lub potocznie jelitówką, jest wirusowym zakażeniem układu pokarmowego. Najczęściej wywołują je rotawirusy (głównie u dzieci do 5. roku życia), norowirusy (zwłaszcza u osób dorosłych) lub adenowirusy. Wirusy przedostają się do błony śluzowej żołądka i zaczynają ją niszczyć.
Grypa żołądkowa – jak dochodzi do zarażenia?
Patogeny odpowiedzialne za rozwój jelitówki przenoszą się drogą kropelkową od osoby chorej przez bezpośredni kontakt z wydzieliną pochodzącą z jej dróg oddechowych lub pokarmowych i styczność ze skażonymi przedmiotami. Do zakażenia dojść może również przez spożycie skażonej wody lub zjedzenie posiłku przygotowanego bez zachowania zasad higieny.
W jakim sezonie jest najwięcej zakażeń jelitówką?
Grypa żołądkowa to choroba o charakterze sezonowym, do zakażeń najczęściej dochodzi w jednym okresie, głównie jesienno-zimowym. Wtedy ludzki organizm nierzadko jest osłabiony, a przez to bardziej podatny na atak wirusów.
Ile trwa grypa żołądkowa?
Ostra faza grypy jelitowej zazwyczaj trwa 1–3 dni, po czym choroba samoistnie wygasa (ma samoograniczający się przebieg). Grypa żołądkowa jednak może trwać nawet 10–14 dni. Wyraźną poprawę stanu zdrowia pacjenci na ogół czują po 5–7 dniach.
Grypa żołądkowa – przebieg
U osób zdrowych grypa żołądkowa rzadko powoduje komplikacje. Do powikłań może natomiast dochodzić u niemowląt, małych dzieci, osób starszych i z obniżoną odpornością. W wymienionych przypadkach jelitówka może mieć zaostrzony przebieg, czego skutkiem może być odwodnienie czy zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, które niekiedy są poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia.
Objawy grypy żołądkowej
Charakterystycznymi objawami jelitówki bez względu na wiek są wymioty i biegunka.
Jelitówka u dorosłych – objawy
Pierwsze objawy grypy żołądkowej, czyli wymioty i silna, wodnista biegunka, pojawiają się po około 12 godzinach od zakażenia. Chory może wypróżniać się nawet do 20 razy na dobę. Towarzyszą im nudności, brak apetytu, niekiedy wysoka gorączka ponad 39°C, bóle brzucha i dreszcze. Jeśli wymioty i biegunka utrzymują się dłużej niż 2 dni, może dojść do osłabienia mięśni i ogólnego wyczerpania organizmu. Dodatkowo mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, a przy poruszaniu się szybkie zmęczenie.
Jelitówka u dziecka – objawy
U dzieci grypa żołądkowa może mieć zarówno łagodny, jak i ostry przebieg, przy czym w drugim przypadku może nawet pojawić się konieczność hospitalizacji. Chory na jelitówkę maluch rzadziej oddaje mocz (przybiera on ciemnożółtą barwę). Usta dziecka robią się spierzchnięte, a oczodoły wyglądają na zapadnięte. Dodatkowo w przebiegu jelitówki u najmłodszych mogą pojawić się objawy odwodnienia i niedożywienia, krwawe stolce, a także nadmierna senność i apatia. Wymienione objawy są wskazaniem do pilnej wizyty u lekarza pediatry lub w szpitalnym oddziale ratunkowym.
Czy grypa żołądkowa może wystąpić bez wymiotów i biegunki?
Może się zdarzyć, że w przebiegu grypy żołądkowej pojawią się tylko wymioty albo tylko biegunka. Każdy organizm jest bowiem inny i inaczej reaguje na zakażenie wirusami odpowiedzialnymi za rozwój jelitówki. Jednocześnie trzeba pamiętać, że podobne objawy może dawać wiele innych chorób, dlatego w przypadku braku pewności, co doprowadziło do wystąpienia wskazanych objawów, warto skonsultować się z lekarzem.
Grypa żołądkowa a zatrucie i zakażenie pokarmowe
Zatrucie i zakażenie pokarmowe mogą objawiać się podobnie do grypy żołądkowej – wymiotami i biegunką. Do zakażenia pokarmowego dochodzi wtedy, gdy do układu pokarmowego przedostaną się chorobotwórcze drobnoustroje (np. wirusy, bakterie typu Salmonella, Escherichia coli, pasożyty, głównie pierwotniaki, nicienie i płazińce), z kolei zatrucie jest wywołane spożyciem pokarmu zanieczyszczonego toksyną.
Grypa żołądkowa w ciąży – co warto wiedzieć?
Schorzenie to naturalnie może budzić niepokój u przyszłej mamy, jednak jelitówka nie ma negatywnego wpływ na płód, jako że zakażenie ogranicza się do przewodu pokarmowego. Ryzyko stwarza jednak możliwość odwodnienia, do którego może dojść przy silnych wymiotach i biegunce. Dlatego bardzo ważne jest, aby zadbać o odpoczynek i uzupełnianie płynów oraz nie bagatelizować objawów grypy żołądkowej, a w razie wyraźnego osłabienia organizmu i pojawienia się objawów odwodnienia niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Grypa żołądkowa – jak ją leczyć?
Leczenie grypy żołądkowej sprowadza się do łagodzenia objawów takich jak biegunka czy odwodnienie. Niezwykle ważne jest nieustanne nawadnianie organizmu poprzez picie dużych ilości wody i łagodnych, niesłodzony herbat bez dodatków, zwłaszcza w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym. W przebiegu odwodnienia ciężkiego z objawami takimi jak tachykardia, hipotonia i osłabienie może pojawić się konieczność hospitalizacji i podawania płynów drogą dożylną.
Grypa żołądkowa – leki
Trudno jest wskazać skuteczny lek na jelitówkę, choroby nie leczy się przyczynowo, a w jej przebiegu nie podaje się leków przeciwwirusowych. Jeśli pojawi się gorączka, należy przyjąć leki przeciwgorączkowe (np. paracetamol lub pyralginę). Nie powinno się jednak zażywać leków przeciwbiegunkowych, ponieważ nie są skuteczne i przyczyniają się do zalegania drobnoustrojów w świetle przewodu pokarmowego. Gdy istnieje podejrzenie zakażenia pokarmowego o podłożu bakteryjnym (bardzo rzadko), stosuje się antybiotykoterapię.
Grypa żołądkowa – zarażanie a higiena
W procesie leczenia grypy żołądkowej bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej. Wynika to z faktu, iż wirusy odpowiedzialne za rozwój jelitówki cechują się dużą zakaźnością, a co za tym idzie, łatwo i szybko się rozprzestrzeniają.
>> Biegunka u dzieci – badanie kału na adenowirusy i rotawirusy
Domowe sposoby na grypę żołądkową
Ze względu na wysokie ryzyko odwodnienia organizmu należy przede wszystkim zadbać o odpowiednią podaż płynów wzbogaconych o elektrolity. Można sięgnąć po dostępne bez recepty preparaty do przygotowania płynów nawadniających, które uzupełniają niedobory glukozy i jonów. Dobrze jest też pić wodę, niezbyt mocną herbatę bez dodatków lub napary ziołowe z mięty lub rumianku. Napoje powinno się pić wolno i małymi łykami, ale często.
Na silny ból brzucha można zastosować ciepłe okłady. W trakcie walki z chorobą pamiętajmy o tym, aby nieco zwolnić tempo życia, a najlepiej zostać przez kilka dni w domu i przeleżeć ten czas w łóżku, by dać organizmowi czas na regenerację i powrót do formy.
Dieta przy grypie żołądkowej
Wirusy niszczą śluzówkę układu pokarmowego, a silne wymioty i uciążliwa biegunka odbierają apetyt, dlatego przez pierwsze dni choroby, gdy ma ona ostry przebieg, naturalne może być powstrzymanie się od jedzenia. Nie można jednak rezygnować z picia, ponieważ nawodnienie jest jednym z najważniejszych etapów leczenia.
W grypie żołądkowej należy zastosować dietę lekkostrawną:
- suche pieczywo,
- świeży bulion warzywny,
- gotowane mięso z indyka, kurczaka bez skóry,
- kleik ryżowy,
- gotowane lekkostrawne warzywa, np. marchew,
- mus jabłkowy (jabłka nie mogą być w postaci surowej).
Powrót do normalnej diety powinien być stopniowy. Na początku nie powinno się sięgać po produkty bogate w cukier lub tłuszcz, dodatkowo należy unikać jedzenia smażonych potraw. Najbezpieczniejszą metodą obróbki termicznej pokarmów jest gotowanie na parze.
Grypa żołądkowa – jak jej zapobiegać?
Nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka związanego z zakażeniem wirusami wywołującymi jelitówkę, można je za to znacznie ograniczyć. Profilaktyka obejmuje tu przede wszystkim przestrzeganie podstawowych zasad higieny w każdym aspekcie życia. Należy regularnie myć ręce – po powrocie do domu, po każdym skorzystaniu z toalety i przed przygotowywaniem posiłku. W razie braku dostępu do wody i mydła można skorzystać z mokrych chusteczek lub płynów i żeli do dezynfekcji.
Pamiętajmy także o przestrzeganiu zasad higieny w kuchni – dokładnym myciu owoców i warzyw przed spożyciem czy sterylnych warunkach w miejscu pracy. Ponadto unikajmy picia wody z nieznanego źródła, jeśli nie mamy pewności co do jej czystości i bezpieczeństwa.
