Szczepionka na pneumokoki – szczepić czy nie? Objawy po szczepieniu

Pneumokoki to bardzo niebezpieczne bakterie, będące częstą przyczyną poważnych powikłań u dzieci. Są bardzo rozpowszechnione w środowisku. W związku z tym trudno uchronić dziecko przed zakażeniem. Jeśli już dziecko zachoruje, szczepienie na pneumokoki pozwala uniknąć groźnych powikłań zakażenia.

Szczepienie na pneumokoki – szczepić czy nie?

 Pneumokoki są bardzo rozpowszechnione w otoczeniu, w związku z tym wiele osób, zarówno dorosłych, jak i dzieci, jest ich nosicielami. Oznacza to, że bakterie zasiedlają ich gardło i nos. Nosiciele stanowią zagrożenie dla innych osób, zwłaszcza dla małych dzieci z niedostatecznie rozwiniętym jeszcze układem odpornościowym, u których mogą wywołać ciężkie zakażenia. Poważne zakażenia obejmują dzieci uczęszczające do żłobków czy przedszkoli. Nosiciele również nie są zupełnie bezpieczni. W sytuacji osłabienia odporności sami rozwijają objawy chorobowe.

Pneumokoki wywołują zakażenia górnych dróg oddechowych, a przede wszystkim

• ostre zapalenie ucha środkowego
• zapalenie zatok przynosowych

U małych dzieci i osób z obniżoną odpornością istnieje duże ryzyko rozwoju ciężkich zakażeń zagrażających życiu, ponieważ w tych grupach osłabione bariery ochronne pozwalają na szerzenie się bakterii w organizmie i przedostawanie się ich do krwi.

 Szczepienia przeciw pneumokokom u dzieci nie zapobiegną zupełnie zakażeniu, szczególnie przy osłabionej odporności (np. podczas ząbkowania). Jednak szczepionka na pneumokoki pozwala uniknąć ciężkich powikłań zakażenia pneumokokami, jak:

• uogólnione zakażenie (sepsa), prowadzące do niewydolności wielu narządów,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• ciężkie zapalenie płuc,
• powikłania kostno-stawowe,
• zakażenia wewnątrzbrzuszne.

Ciężkie inwazyjne zakażenia, przed którymi normalnie chroni szczepionka przeciw pneumokokom, mogą prowadzić do zgonu.

Szczepienie na pneumokoki – dlaczego warto?

 Dzieci, które zostały poddane szczepieniom przeciw pneumokokom, zdecydowanie rzadziej rozwijają objawy zakażenia tą bakterią. Jeśli nawet dziecko rozwija objawy zakażenia, są one słabo nasilone. Ponadto wprowadzenie obowiązkowych szczepień z czasem przyczyni się do zmniejszenia nosicielstwa w społeczeństwie i zmniejszenia rozpowszechnienia groźnych bakterii. Za szczepieniem przeciwko pneumokokom przemawiają więc znaczne rozpowszechnienie bakterii w środowisku i niebezpieczne dla życia dziecka powikłania zakażenia. Trudno znaleźć argumenty przeciw szczepieniom ze względu na to, że korzyści, jakie niesie szczepienie, przewyższają jakiekolwiek ryzyko powikłań poszczepiennych.

Kiedy szczepić na pneumokoki?

Ze względu na to, że najgorsze powikłania zakażenia dotyczą dzieci przed ukończeniem 5. roku życia, konieczne jest przeprowadzenie szczepienia jak najwcześniej. Kalendarz szczepień wskazuje, że szczepienia przeciw pneumokokom powinny być przeprowadzane w 2. miesiącu życia, następnie w 4. miesiącu, a dawka przypominająca około 13. miesiąca. Te 3 dawki szczepionki są darmowe. Początkowo uznawano, że w 1. roku życia dziecko powinno otrzymać 3 dawki szczepienia, kolejno w 2., 4. i 6. miesiącu. Jednak po wprowadzeniu pneumokoków do obowiązkowego kalendarza szczepień, ukazały się dane o wystarczającej skuteczności 2 dawek szczepionki i 1 dawki przypominającej. Wybór, ile dawek szczepionki podaje się dziecku, musi przedyskutować każdy rodzic z pediatrą. Wiele dzieci nadal otrzymuje 3 dawki w 1. roku życia i 1 przypominającą.

Rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom

 W Polsce szczepi się dwoma rodzajami szczepionek przeciwko pneumokokom. Są to szczepionki tzw. skoniugowane, czyli ukierunkowane na kilka szczepów bakterii. Darmowa szczepionka przeciw pneumokokom to szczepionka 10-walentna (10 różnych szczepów tej samej bakterii). Jest wprowadzona jako szczepienie obowiązkowe od 2017 r. dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016 r. Można ją podawać dzieciom do 5. roku życia. Szczepionka 13-walentna nadaje się natomiast zarówno do szczepienia dzieci, jak i dorosłych, nie jest darmowa. Koszt szczepionki przeciwko pneumokokom to około 270 zł. Obie szczepionki można podać dzieciom już po 6. tygodniu życia.

Ponadto istnieją szczepionki polisacharydowe, zawierające otoczki polisacharydowe. Można je stosować po ukończeniu przez dziecko 2. roku życia, jak również u starszych osób, przewlekle chorych. Mogą uchronić przed 23 typami bakterii.

Szczepionka na pneumokoki – powikłania

Jedyne często obserwowane objawy po szczepieniu na pneumokoki to:

• obrzęk
• zaczerwienienie
• bolesność w miejscu podania szczepionki

Dziecko może w 2.–3. dobie po szczepieniu mieć podwyższoną ciepłotę ciała, jednak nie przekracza ona 39 stopni. Dziecko ma prawo być bardziej rozdrażnione, płaczliwe, mieć mniejszy apetyt, jednak powikłania te pojawiają się na krótko po szczepieniu i szybko znikają.