Kamienie migdałkowe – czy te białe, cuchnące grudki w gardle są groźne? Przyczyny, objawy i leczenie kamieni migdałkowych

Kamienie migdałkowe, czyli białe grudki w gardle

Migdałki podniebienne nie mają jednolitej powierzchni, lecz przypominają gąbkę – pokryte są nabłonkiem, który tworzy zagłębienia. Te szczeliny to tzw. krypty migdałkowe, rozgałęziające się na coraz mniejsze odnogi, aż do sześciorzędowych przewodów. Krypty u zdrowego człowieka powinny się w naturalny sposób oczyszczać z zalegających substancji podczas połykania śliny i mówienia. Gdy tak się nie dzieje, resztki pokarmowe, złuszczone komórki nabłonka limfatycznego, enzymy ślinowe i bakterie gromadzą się w postaci białych grudek i ulegają procesom gnilnym. To kamienie migdałkowe – inaczej czopy migdałkowe (retencyjne) albo debris (detryt).

Czy kamienie migdałkowe są groźne?

Szacuje się, że problem kamieni migdałkowych może dotyczyć ok 10% dorosłych Polaków. Kamienie migdałkowe nie są niebezpieczne, w wielu przypadkach pacjenci nie decydują się na ich leczenie. Motywacją bywa jednak nieświeży oddech, który nie znika po myciu zębów, najbardziej charakterystyczny objaw przypadłości.

Kamienie migdałkowe – jak wyglądają

Grudki zazwyczaj są malutkie, ale te największe mogą mieć nawet kilka centymetrów średnicy i masę do 42 gramów. Ich barwa jest zazwyczaj biała, szara lub żółta, czasem nawet zielonkawa, a konsystencja zwarta, choć nie tak twarda, jak prawdziwy kamień – przypominają raczej ziarna kaszy jaglanej, a po wyjęciu możliwe jest ich roztarcie.

Kamienie migdałkowe – przyczyny

U osób, które często przechodziły infekcje gardła, np. anginę ropną, na migdałkach podniebiennych tworzą się blizny utrudniające samooczyszczanie krypt, dlatego największe predyspozycje do zalegających kamieni migdałkowych mają pacjenci z nawracającym ostrym lub przewlekłym zapaleniem migdałków podniebiennych, w tym anginą. U niektórych pacjentów kamienie pojawiają się zaledwie po jednej anginie ropnej o ciężkim przebiegu.

>> Leki na anginę ropną. Jak rozpoznać i leczyć anginę?

Kamienie migdałkowe a halitoza

Halitoza (łac. fetor ex ore) to medyczne określenie cuchnącego oddechu. Specjaliści uważają, że 3 do 10% przypadków halitozy jest związanych z nawracającymi chorobami migdałków podniebiennych i powikłaniami w postaci kamieni migdałkowych.

Kamienie migdałkowe – objawy

Objawy związane z obecnością kamieni zależą przede wszystkim od ilości i wielkości grudek. To przede wszystkim:

• bardzo nieprzyjemny zapach z ust, który nie znika po dokładnym umyciu zębów ani zastosowaniu odświeżacza do ust; jego źródłem są zachodzące w kryptach procesy gnilne, podczas których powstają m.in. cuchnące: siarkowodór, merkaptan metylu, siarczek dimetylu, putrescyna,
• metaliczny, nieświeży posmak w ustach,
• uczucie ciała stałego zalegającego w gardle, tzw. gula w gardle,
• potrzeba odkasływania, napady kaszlu,
• nawracające stany zapalne migdałków,
• możliwy ból gardła, ból ucha,
• problemy z przełykaniem pokarmów.

Kamienie migdałkowe – przebieg

Gdy u pacjenta pojawiają się pierwsze kamienie migdałkowe, zazwyczaj jest to zapowiedź kolejnych kamieni, które będą się pojawiać pomimo regularnego usuwania. Grudki odtwarzają się do 3 tygodni, początkowo są niewielkie, ale gdy uzyskują duży rozmiar, pacjent może je wykaszleć.

Kamienie migdałkowe – domowe sposoby

Niestety, nie istnieje jeszcze domowa metoda, która pozwoliłaby zapobiec nawrotom kamieni migdałkowych. Grudki rzadko powstają incydentalnie, zazwyczaj odnawiają się co kilka tygodni pomimo usuwania. Można jednak wydłużać czas potrzebny do odnowy kamieni oraz zmniejszać ich liczebność i wielkość. Zaleca się:

• płukanie jamy ustnej naparem z szałwii, rumianku, octem winnym,
• smarowanie migdałków płynami o działaniu bakteriobójczym,
• bardzo staranną higienę jamy ustnej (po każdym posiłku), w tym dokładne mycie zębów, nitkowanie, płukanie,
• codzienną irygację przy pomocy płynów bakteriobójczych (co 12 godzin),
• stosowanie narzędzi z zestawu do samodzielnego usuwania kamieni (zestaw zawiera m.in. zakrzywioną strzykawkę do wypłukiwania krypt wodą pod ciśnieniem oraz gumową pętlę do wyciskania kamieni),
• ograniczenie palenia papierosów, picia alkoholu, spożywania słodyczy i innych cukrów prostych.

Kamienie migdałkowe – leczenie

Specjalistą, który może skuteczniej i trwalej wspomóc pacjenta w walce z kamieniami migdałkowymi, jest lekarz laryngolog. Lekarz dokładnie zbada gardło pacjenta i oceni, w jakim stanie są migdałki i krypty migdałkowe oraz w których miejscach najczęściej dochodzi do tworzenia się i zalegania kamieni. Zabiegi, które mogą okazać się skuteczne, to:

• kryptoliza – inaczej: waporyzacja krypt laserem CO2. Zabieg laryngologiczny polegający na spłyceniu krypt migdałowych, dzięki czemu migdały stają się mniejsze i mają bardziej regularną strukturę. W przebiegu kryptolizy możliwe jest szerokie otwarcie dużych krypt lub zamknięcie tych bardzo wąskich po ich opróżnieniu. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i zazwyczaj wymaga powtórzenia. Jego skuteczność jest bardzo wysoka.

• wycięcie migdałków podniebiennych (tonsillektomia) – to wyłuszczenie i usunięcie migdałków, niekiedy zalecane w nawracających infekcjach migdałków (3–6 incydentów rocznie), przy nawracającym zapaleniu zatok obocznych nosa oraz po przebytym ropniu okołomigdałkowym. Zabieg u osób dorosłych wykonywany jest w znieczuleniu nasiękowym. Tonsillektomia jest zabiegiem inwazyjnym i nie w każdym przypadku jest polecana jako sposób na cuchnący oddech. Jest jednak jedyną metodą dającą pełną skuteczność w walce z problemem nawracających kamieni migdałkowych. 

>> Zapalenie migdałków – leki bez recepty, antybiotyki, domowe leczenie