Czym są rajstopy uciskowe?
Pończochy i rajstopy uciskowe to rodzaj bielizny medycznej, którego zadaniem jest ograniczenie tworzenia się zakrzepów i wspomaganie osłabionych żył. Stosowanie ich określa się mianem kompresoterapii. Jest to leczenie poprzez ucisk.
Podstawowym wskazaniem do używania bielizny kompresyjnej jest tendencja do powstawania żylaków, zakrzepów i obrzęków w kończynach dolnych. Pończocha uciskowa jest także stosowana w rekonwalescencji po zabiegach leczenia żylaków (chirurgicznych, laserowych, farmakologicznych).
Rajstopa uciskowa na pierwszy rzut oka nie różni się znacznie od zwykłej bielizny. Wykonywana jest też z tego samego rodzaju materiałów, czyli włókien syntetycznych, takich jak poliamid czy elastan. Tkaniny stosowane na rajstopy przeciwżylakowe mają większą gęstość i stopień kompresji od tych używanych w bieliźnie codziennej. Dodatkowo ucisk jest zróżnicowany w różnych częściach nogi, dzięki czemu w mniejszym stopniu ograniczają one przepływ krwi, a w większym wspomagają żyły.
Jak działają rajstopy uciskowe?
Rajstopy czy pończocha uciskowa opina kończynę. Ma to powodować kilka korzystnych zjawisk, które pomagają zniwelować powstawanie żylaków czy innych problemów krążeniowych w kończynach dolnych. Po pierwsze rajstopy przeciwżylakowe zmniejszają średnicę żył, dzięki czemu krążenie w kończynach jest szybsze, a ciśnienie nieco wyższe. Powoduje to spadek ryzyka powstawania zakrzepów. Przez to następuje fizyczne wsparcie ścian żył, co zapobiega ich rozciąganiu i mikropęknięciom, które są jedną z przyczyn pojawiania się żylaków.
Dodatkowo, w miejscach, gdzie doszło do nadmiernego rozciągnięcia osłabionych żył, a więc niedomykania się zastawek żylnych, zwężają je, pozwalając na ich domknięcie się. Wpływa to na przywrócenie prawidłowej cyrkulacji krwi w kończynach, co zapobiega cofaniu się krwi w żyle i także wpływa na usunięcie zatorów oraz zmniejszenie ryzyka zakrzepów.
Co więcej, rajstopy uciskowe na żylaki zwiększają napięcie mięśni. To sprawia, że są one dodatkowym wsparciem dla żył. Mięśnie pod wpływem ucisku pracują z większą intensywnością, dzięki czemu wzmacniają się w obrębie naczyń krwionośnych. To daje silniejsze wsparcie, nawet gdy zdejmiesz rajstopy medyczne.
Jak dobrać rajstopy uciskowe?
Rajstopy na żylaki będą skuteczne pod warunkiem dobrania odpowiedniego rozmiaru i klasy ucisku. W związku z tym należy zmierzyć obwody nóg w kilku miejscach:
- na wysokości kostki;
- na wysokości największego wybrzuszenia łydki;
- pod kolanem (4 cm poniżej rzepki);
- w połowie uda;
- pod pachwiną (8 cm poniżej kroku).
Oprócz tego należy znać też długość nóg i stopy oraz obwód bioder (tylko dla rajstop, pończocha uciskowa nie wymaga znajomości obwodu bioder). Wyniki należy odnieść do tabel rozmiarów konkretnych produktów. Ważne, że pomiarów należy dokonywać rano, gdy nogi nie są opuchnięte.
Rajstopy uciskowe – klasy ucisku
Rajstopy i pończochy przeciwżylakowe produkowane są w 4 klasach ucisku, które odpowiadają ciśnieniu, z jakim materiał uciska kończynę. Dobiera się ją na podstawie rozpoznania medycznego i wskazań lekarza.
- Pończochy i rajstopy uciskowe klasy 1 działają z ciśnieniem 18-21 mmHg (milimetrów słupa rtęci) i zwykle stosuje się je w profilaktyce zmian, dla osób mających pracę stojącą lub siedzącą, u których występuje wyraźne zmęczenie i uczucie ciężkich nóg, które może świadczyć o problemach z krążeniem.
- Rajstopa uciskowa klasy 2 generuje ciśnienie 23-32 mmHg. Stosuje się je profilaktycznie przy występowaniu obrzęków, opuchlizny i tendencji do zmian żylakowych. Używane są także w rekonwalescencji po zabiegach leczenia żylaków. Rajstopy antyżylakowe klasy 2 zaleca się także profilaktycznie na okres ciąży.
- Rajstopy uciskowe na żylaki klasy 3 (ciśnienie 34-46 mmHg) stosuje się u osób z przebytymi chorobami zakrzepowymi, przy zakrzepicy żył głębokich, owrzodzeniu podudzia i przy silnych oraz długotrwałych obrzękach kończyn dolnych.
- Rajstopy i pończochy przeciwżylakowe klasy 4 o nacisku powyżej 49 mmHg, stosowane są przy długotrwałych, silnych i uporczywych obrzękach lub w sytuacji gdy rozpoznanie lekarskie będzie wskazywać na potrzebę tak dużego ucisku.
FAQ
Co stosować zamiast rajstop uciskowych?
Rajstopy uciskowe na żylaki mogą być niekomfortowe w okresie letnim. Z tego względu wiele osób szuka alternatywy. Niestety jedynymi zamiennikiem jest podkolanówka lub pończocha uciskowa. W tych przypadkach mniejsza część ciała jest opięta sztuczną tkaniną, co minimalnie poprawia komfort termiczny. Możliwe jest także kompresyjne bandażowanie nóg, jednak wymaga to dużej precyzji i umiejętności, dlatego bez pomocy specjalisty, może być to bardzo trudne do wykonania.
Ile godzin dziennie trzeba nosić rajstopy uciskowe?
Pończocha lub rajstopa uciskowa powinna działać na nogi przez cały dzień, aż do momentu ustąpienia objawów związanych z osłabieniem żył czy pojawieniem się zakrzepów. Zwykle zaleca się nosić je około 12 godzin dziennie. Rajstopa czy pończocha uciskowa powinna zostać założona po porannej toalecie i zdjęta przed wieczornym odpoczynkiem. Profilaktycznie stosowane rajstopy na żylaki klasy 1, mogą być noszone krócej, np. w czasie pracy, gdy nogi są obciążone.
Czy można spać w pończochach uciskowych?
Nie zaleca się spać w bieliźnie uciskowej. Pończocha na żylaki nie jest potrzebna w pozycji leżącej. Dodatkowo w czasie snu może dojść do nadmiernego zatamowania przepływu krwi, co może być niebezpieczne. Właśnie dlatego pończocha uciskowa powinna być zdejmowana przed snem. Wyjątek stanowią sytuacje gdy lekarz zaleci inaczej, na przykład w pierwszym okresie po zabiegach leczenia żylaków.
Co daje noszenie rajstop uciskowych?
Rajstopa lub pończocha uciskowa na żylaki wywiera ciśnienie na kończynę. Powoduje to zwężenie naczyń krwionośnych, przyspieszenie krążenia, usprawnienie cyrkulacji krwi przez domykanie się zastawek żylnych i wspomaganie mięśni w podtrzymywaniu żył. Naczynia krwionośne wzmacniają się i w przypadku lżejszych dolegliwości może dojść do cofnięcia się niekorzystnych zmian. W przypadku bardziej zaawansowanych problemów żylnych, noszenie rajstop uciskowych zmniejsza ryzyko zakrzepów i pękania żył, ogranicza też problemy z codziennym funkcjonowaniem związane z obrzękami.
