Opatrunek z chlorheksydyną – jak działa?
Chlorheksydyna to powszechnie stosowany środek antyseptyczny. W niewielkim stężeniu można znaleźć go w wielu preparatach odkażających, płynach do płukania ust czy kremach antytrądzikowych. Jednak najczęściej wykorzystywany jest do odkażania skóry przed zabiegami, oraz na opatrunki z chlorheksydyną.
Chlorheksydyna ma właściwości niszczące błony komórkowe bakterii. Najsilniejsze działanie wykazuje przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, takim jak gronkowce, paciorkowce, bakterie tężcowe, laseczki zgorzeli gazowej (tzw. gangreny) czy maczugowce błonicy. Są to bakterie, które najczęściej prowadzą do zakażenia ran, dlatego stosuje się przy nich opatrunki z chlorheksydyną.
Związek ten ma słabsze działanie na bakterie Gram-ujemne (zwykle powodujących zatrucia pokarmowe i pokrewne) i na wirusy. Chlorheksydynę wyróżnia niską toksyczność, nie przenika błon śluzowych i jest w całości wydalana przez nerki.
Opatrunek parafinowy z chlorheksydyną
Opatrunki parafinowe są używane jako warstwa bezpośrednio przylegająca do ran krwawiących i z silnym wysiękiem, takich jak odleżyny, oparzenia czy urazy zakażone. Szkielet stanowi w nich bawełniana, luźna siatka, którą pokryto parafiną. W ten sposób tworzy się miękki opatrunek, dobrze dopasowujący się do urazu.
Opatrunki parafinowe nie przylepiają się do rany, co przyspiesza gojenie (podczas zmiany opatrunku nie dochodzi do nowych uszkodzeń), pozwalają utrzymać odpowiednią wilgotność urazu i odprowadzić nadmiar wysięku do opatrunku wtórnego (gazy, waty opatrunkowej).
Parafina zapewnia też nośnik dla innych substancji, takich jak chlorheksydyna. Opatrunek sterylny z siatki nasączony jest zawiesiną chlorheksydyny w parafinie, co pozwala wykorzystać właściwości obu substancji.
Opatrunek parafinowy z chlorheksydyną stosuje się na rany trudno gojące się, zakażone, z wysiękiem i silne oparzenia.
Plastry na odleżyny z chlorheksydyną
Ranami, które wyjątkowo narażone są na zakażenia bakteryjne, szczególnie zgorzelą gazową, są odleżyny, powstające w wyniku stałego braku dostępu powietrza do skóry. Laseczki zgorzeli to bakterie beztlenowe, rozwijające się bardzo szybko właśnie w takim środowisku. By wspomagać leczenie i zapobiegać zakażeniom, rozwiązaniem mogą okazać się plastry z chlorheksydyną.
W takich sytuacjach najczęściej stosuje się opatrunki żelowe – tego rodzaju plastry na odleżyny wykazują właściwości wspomagające regenerację skóry. Przy niewielkich odleżynach mogą wystarczyć opatrunki ze srebrem.
Na początku zakażenia chlorheksydyna bywa skuteczniejsza, ponieważ jej działanie bakteriobójcze jest bardziej intensywne i silniejsze, niż w przypadku bakterii typowo bytujących w ranach. Plastry z chlorheksydyną stosuje się nie tylko profilaktycznie, ale także do leczenia zakażonych urazów.
Plastry na odleżyny izolują też ranę od wtórnego zakażenia jej z zewnątrz i tworzą tzw. poduszkę, dzięki której powietrze ma lepszy dostęp do urazu.
Opatrunek z chlorheksydyną — wspomaganie gojenia ran
Jednym z czynników wpływających na tempo gojenia się ran jest obecność stanów zapalnych i zakażeń. Urazy krwawiące i z wysiękiem są środowiskiem przyjaznym bakteriom, na co wpływa m.in. odpowiednia temperatura oraz wilgotność. W przypadku niewielkich urazów zazwyczaj są one zwalczane przez układ odpornościowy. Przy większych ranach rozwój bakterii może okazać tak szybki, że będą one powodować zakażenia, przenikać do organizmu i w skrajnych przypadkach, doprowadzić nawet do śmierci (spowodowanej sepsą).
Opatrunki z chlorheksydyną to środek, którego zadaniem jest zapobieganie rozwojowi bakterii w ranach. Dzięki temu regeneracja zachodzi znacznie szybciej, ponieważ nie ma potrzeby zwalczania stanów zapalnych i zakażeń.
FAQ
Czy opatrunki z chlorheksydyną mogą być stosowane na wszystkie rodzaje ran?
Opatrunek z chlorheksydyną stosuje się głównie do ran płytkich takich jak oparzenia (do 10% powierzchni ciała), obtarcia, oparzenia popromienne i słoneczne, rany szarpane czy przy przeszczepach skóry. Nie są zalecane przy głębokich ranach ciętych i kłutych, ponieważ słabo tamują krwawienie. Mogą być natomiast nałożone na miejsce szycia takich ran.
Jak często zmieniać opatrunek z chlorheksydyną?
Opatrunki parafinowe z chlorheksydyną zmienia się raz na dobę lub raz na 3-4 dni, w zależności od wielkości i rodzaju rany oraz skali wysięku. W przypadku urazów zakażonych zaleca się zmianę raz na 12 godzin. Przy odleżynach należy stosować się do zaleceń umieszczonych na opakowaniu – niekiedy plaster może pozostać na ranie nawet przez tydzień.
Czy opatrunki z chlorheksydyną są odpowiednie do leczenia odleżyn?
Tak, chlorheksydyna wykazuje właściwości zwalczające bakterie, które często rozwijają się w ranach odleżynowych. Obok srebra koloidalnego jest często wykorzystywanym środkiem antyseptycznym w opatrywaniu właśnie tego rodzaju urazów.
Czy chlorheksydyna może powodować reakcje alergiczne?
Tak, u niektórych osób można zauważyć zmiany alergiczne na skórze, z którą kontakt miała chlorheksydyna. Opatrunek w takim wypadku należy zastąpić środkami z inną substancją antyseptyczną.