Słodziki zamiast cukru – czy to bezpieczne?

Biały cukier od dawna uważany jest za element niepożądany w diecie ze względu na wysoki indeks glikemiczny, słodziki miały być dla niego zdrową alternatywą, idealną w leczeniu otyłości i cukrzycy. Ich świadome wykorzystanie w przemyśle spożywczym rozpoczęło się jeszcze w XIX wieku, gdy odkryto sacharynę. Wraz z odkrywaniem nowych odpowiedników węglowodanów trwa jednak spór o ich zalety i szkodliwość.

Czy słodziki wywołują choroby tak jak cukier?

Słodziki i cukier to związki o innej budowie, przez co inaczej wpływają na nasz organizm. Badania naukowców wskazują jednak, że u niektórych osób spożywanie słodzików w nadmiernej ilości może szkodzić podobnie jak jedzenie cukru – niektóre wpływają bowiem na zaburzenia glikemii. Okazuje się na przykład, że produkty przemiany aspartamu, sukralozy, acesulfamu K i sacharyny często są o wiele bardziej niebezpieczne dla naszego zdrowia niż sama substancja wyjściowa. Ich stałe zażywanie może być związane ze zwiększeniem śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny, spotęgowaniem ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, wieńcowych, naczyniowo-mózgowych oraz powstawaniem nowotworów. Poza tym acesulfam K tłumi reakcję smakową na słodycz, co prowadzi do spożywania większej ilości cukru i słodzików. Szczególnie niebezpieczne jest to dla dzieci – jedzenie sztucznych zamienników cukru od najmłodszych lat naraża na wykształcenie niewrażliwości na słodycze i zwiększenie ich konsumpcji, co z kolei podnosi ryzyko wystąpienia wielu schorzeń.

Jaki jest wpływ sztucznych słodzików na mikroflorę jelitową i przewód pokarmowy?

Prawidłowa flora jelitowa to jeden z bardzo istotnych elementów naszego zdrowia. Bakterie te wspierają trawienie pokarmów, uczestniczą w produkcji niektórych witamin, wspomagają układ odpornościowy, a także zapobiegają rozwojowi bakterii chorobotwórczych. Zaburzenia mikroflory mogą wpływać na rozwój chorób i problemów zdrowotnych, w tym związanych z otyłością czy zaburzeniami metabolizmu węglowodanów.

Badania wykazały, że stałe spożywanie sztucznych słodzików zmienia skład flory jelitowej, co pogarsza kontrolę glikemii i zmniejsza efektywność oczyszczania się osocza z glukozy. Analizy potwierdziły m.in. wpływ sacharyny i sukralozy na ludzką mikroflorę, co może powodować wytworzenie nietolerancji na glukozę. Pacjenci, u których istnieją wskazania do zastąpienia węglowodanów substancjami sztucznymi, powinni więc stale monitorować poziom glikemii i wahania masy ciała.

Zauważono jednak, że słodziki zwiększają wydzielanie z komórek tzw. peptydów GLP-2, które działają korzystnie dla zdrowia (regulują motorykę układu pokarmowego, wydzielanie kwasów żołądkowych, zwiększają funkcję barierową nabłonka jelitowego i wzmacniają wchłanianie składników odżywczych). Okresowe terapie zamiennikami cukru mogą więc mieć zastosowanie u pacjentów z zaburzeniami trawienia, którzy mają problemy z wydzielaniem tego peptydu. Obecnie prowadzone są obserwację określające sens terapeutycznego zastosowania słodzików w przypadku chorób jelit związanych z uszkodzeniem nabłonka lub stanami zapalnymi.

>> Syrop klonowy, syrop z agawy, a może daktylowy lub orkiszowy – jaki wybrać?

Najczęściej zadawane pytania o słodziki

Czy słodzik jest zdrowszy od cukru?

Szkodliwość korzystania z nadmiernych ilości sacharozy została wielokrotnie potwierdzona badaniami naukowymi. Przede wszystkim jej spożycie powoduje szybki wzrost poziomu glukozy we krwi i produkcję insuliny. Długotrwałe nadużywanie cukru przyczynia się do wywołania zespołu metabolicznego, insulinooporności, a potencjalnie także rozwoju cukrzycy typu drugiego. Obecność dużej ilości węglowodanów w diecie może być przyczyną nadwagi, otyłości, miażdżycy. Powoduje również namnażanie się bakterii w obrębie jamy ustnej i prowadzi do próchnicy. Tych wszystkich objawów nie obserwuje się przy spożywaniu słodzików, jednak ich nadmierne stosowanie wiąże się z ryzykiem powstawania innych schorzeń.

Czy słodzik jest zdrowy?

Obecny stan wiedzy nie pozwala jednoznacznie ocenić, że słodziki są zdrowe. Najwięcej dyskusji budzi aspartam, jeden z najpopularniejszych słodzików – przez lata przypisywano mu właściwości rakotwórcze. Obecnie uważa się, że włączenie słodzików do codziennej diety nie powinno zaszkodzić zdrowiu pod warunkiem, że zostanie zachowany umiar. Instytucje kontrolujące żywność, np. amerykańska Agencja Żywności i Leków lub Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności, ustalają dzienną dawkę dopuszczalnego spożycia każdego słodzika (wynosi ona zwykle kilka gramów).

Jak może się objawiać przedawkowanie słodzików?

Przedawkowanie słodzików objawia się zwykle reakcją ze strony układu pokarmowego, jak wzdęcia, bóle brzucha, biegunki i zaparcia. Dodatkowo może wystąpić również reakcja alergiczna, w tym swędzenie i zaczerwienienie skóry oraz bóle i zawroty głowy. Część badań wskazuje na takie objawy, jak bezsenność, zaburzenia widzenia, a nawet niemiarowość pracy serca. Stałe przekraczanie ustalonych norm żywieniowych dla tych substancji może skutkować powstawaniem wielu schorzeń i w dalszej perspektywie stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Jaki słodzik jest odpowiedni dla cukrzyka?

Osobom chorym na cukrzycę zamiana cukru na słodziki pomaga utrzymać glikemię na odpowiednim poziomie. Najnowsze badania pokazują, że sztuczne słodziki, jak erytrytol, aspartam czy sacharyna, mogą wpływać na wahania prawidłowego metabolizmu węglowodanów w organizmie. Dlatego wśród słodzików zaleca się przede wszystkim te naturalnego pochodzenia, jak stewia i ksylitol.

>> Produkty dla cukrzyków