Dieta w cukrzycy – co wolno, a czego nie? Jak przygotować się do wizyty u dietetyka?

Z Moniką Frank rozmawia Jacek Krajl

Przy okazji cukrzycy dużo mówi się o diecie. Czy dieta zalecana diabetykom jest bardzo rygorystyczna?

– We wszystkich typach cukrzycy odżywianie odgrywa dużą rolę, jednak nie jest to dieta ściśle eliminacyjna i z odpowiednią wiedzą można ją swobodnie przekształcać i dostosowywać do swoich upodobań kulinarnych. Ważne jest, aby nauczyć się kilku podstawowych zasad, które tak naprawdę można nazwać zdrowym odżywianiem. Kluczowe jest ograniczenie cukrów prostych i tłuszczów nasyconych oraz alkoholu.

Ale nawet pieczołowicie rozpisany plan dietetyczny idzie w piach, gdy nie jemy regularnie…

– Rzeczywiście – godzina i pora spożywania posiłków są bardzo ważne. Regularne posiłki pozwalają ustabilizować poziom glukozy we krwi. Najlepiej jest spożywać 5–6 posiłków dziennie. Do śniadania najlepiej zasiąść maksymalnie po godzinie od wstania z łóżka. Kolejne posiłki należy zjadać co 3–4 godziny, a ostatni posiłek na 2 godziny przed snem. Należy zwrócić uwagę, że liczba posiłków jest uzależniona od typu cukrzycy, natomiast pory posiłków powinny być stałe.

Które składniki i minerały są szczególnie ważne w diecie diabetyka?

– Dieta diabetyka powinna być urozmaicona i odpowiednio zbilansowana, aby dostarczała wszystkich niezbędnych składników mineralnych i witamin. Szczególnie ważne jest zażywanie witaminy D – najefektywniej jest ona syntetyzowana z promieni słonecznych podczas przebywania na świeżym powietrzu. Źródła pokarmowe to: jaja, mięso, grzyby, produkty mleczne. Zażywanie witaminy D może uchronić przed rozwojem chorób sercowo-naczyniowych, na które pacjenci cukrzycowi są szczególnie narażeni. Warto również zwrócić szczególną uwagę na chrom, źródła w pożywieniu to: mięso, orzechy brazylijskie, daktyle, przetwory z mąki razowej, który usprawnia procesy przemiany węglowodanów.

Niektórych owoców nie poleca się osobom chorym na cukrzycę – których i dlaczego akurat tych? 

– Owoce, których nie zaleca się diabetykom, to między innymi banany, winogrona oraz owoce suszone. Jest to związane z wysoką zawartością cukrów prostych w tych owocach i wysokim indeksem glikemicznym, czyli wskaźnikiem, który obrazuje szybkość wzrostu cukru we krwi po spożyciu danego produktu w porównaniu ze wzrostem cukru we krwi po spożyciu 50 g czystej glukozy. Suszone owoce często są również dosładzane zwykłym cukrem czy miodem. Należy jednak pamiętać, że poza indeksem glikemicznym znaczenie ma także ładunek glikemiczny całego posiłku. Odpowiednio zbilansowany posiłek pozwoli cukrzykowi od czasu do czasu zjeść także banana czy winogrono.

Czy dotyczy to również soków z tych owoców?

– Soki owocowe nawet w diecie zdrowej osoby powinny stanowić sporadyczny dodatek. Wbrew przekonaniu, że są dobrą alternatywą dla owoców, soki – zwłaszcza te „kartonikowe” – stanowią bogate źródło cukru. Proces przetwarzania w większości usuwa błonnik i inne bioaktywne substancje zawarte w owocu.  Tym sposobem uzyskujemy produkt bogaty w cukier, który w diecie cukrzyka nie powinien się pojawiać.

Do poradni dietetycznej przychodzi cukrzyk – co musi mieć ze sobą, aby można było rozpisać dla niego dietę? Czy potrzebne są wyniki badań?

– Cukrzyk udający się do poradni żywieniowej powinien zabrać ze sobą listę leków, które zażywa oraz wyniki wszystkich badań, najważniejsze to: oznaczenie cukru, hemoglobiny glikowanej, kreatynina i GFR, cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDl, trójglicerydów, TSH, morfologia, badanie ogólne moczu. Bardzo pomocny może okazać się także wypełniony dzienniczek żywieniowy.

Czy często doradza pani diabetykom? Są to zazwyczaj osoby z cukrzycą typu 1., cukrzycą ciążową czy cukrzycą typu 2.?

– W poradni pracuję zarówno z diabetykami z cukrzycą typu 1., jak i cukrzycą typu 2. Praca z tymi osobami różni się znacząco, jednak zawsze satysfakcjonujące jest obserwowanie, jak odpowiednie menu wpływa na redukcję masy ciała klientów, poprawę ich wyników badań, a tym samym także na jakość życia.