Otyłość, czyli nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie ponad fizjologiczne potrzeby, to choroba, która zwiększa ryzyko zachorowalności na wiele chorób (cukrzyca typu 2., choroby układu krążenia, obturacyjny bezdech senny, zapalenie kości i stawów, niektóre nowotwory – otyłość jest silnie powiązana aż z 11 rodzajami raka).
Otyłość czy nadwaga?
Co prawda pojęcia „nadwaga” i „otyłość” odnoszą się do nadmiernej zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie, ale nie są ze sobą tożsame. Można uznać, że nadwaga, czyli nadmierna masa ciała powyżej normy, stanowi wstęp do otyłości.
Najpopularniejszym wskaźnikiem wykorzystywanym w diagnozowaniu otyłości i nadwagi jest wskaźnik BMI (Body Mass Index, wskaźnik masy ciała), czyli iloraz masy ciała wyrażonej w kilogramach i wzrostu wyrażonego w metrach podniesionych do kwadratu.
Wskaźnik BMI – wzór: BMI = kg/m2)
Wskaźnik BMI – normy
BMI < 18,5 kg/m2 – niedowaga
BMI w przedziale 18,5–24,9 kg/m2 – prawidłowa masa ciała,
BMI w przedziale 25,0–29,9 kg/m2 – nadwaga,
BMI ≥ 30 kg/m2 – otyłość, wyróżnia się trzy stopnie:
I stopień – BMI w przedziale 30,0–34,9 kg/m2,
II stopień – BMI w przedziale 35,0–39,9 kg/m2,
III stopień (znany jako otyłość skrajna, olbrzymia lub śmiertelna) – BMI ? 40,0 kg/m2.
Wskaźnik BMI ma sporo ograniczeń, m.in. nie pozwala oszacować udziału, jaki w masie ciała stanowi tkanka tłuszczowa, nie uwzględnia też rozmieszczenia (czytaj też: otłuszczenie – groźniejsze od otyłości). Dlatego w diagnostyce otyłości wykorzystuje się wiele innych badań. Niektóre z nich to:
- tomografia komputerowa (TK);
- magnetyczny rezonans jądrowy (MR);
- rentgenowska absorpcjometria podwójnej energii (DXA);
- pomiar grubości fałdu skórnego – bioimpedancja elektryczna (BIA);
- badanie wskaźnika WHR (wskaźnik WHR to stosunek obwodu pasa do obwodu bioder).
Podczas diagnostyki otyłości wykonuje się również:
- pomiar hormonów (prolaktyna, testosteron, progesteron, estradiol, FSH, DHEAS);
- badanie TSH (hormon tarczycy);
- profil lipidowy.
Otyłość prosta, otyłość złożona
Przyczyną otyłości prostej są złe nawyki żywieniowe i prowadzenie nieodpowiedniego trybu życia (brak aktywności fizycznej; duża ilość produktów wysokokalorycznych, żywność przetworzona w diecie). Otyłość prosta występuje w 90 proc. przypadków. Otyłość wtórna z kolei jest objawem wielu chorób i dolegliwości, takich jak:
- zaburzenia hormonalne;
- zespół policystycznych jajników,
- zespół Cushinga;
- niedoczynność tarczycy;
- hipogonadyzm;
- hiperinsulinizm;
- urazy mózgu i stany zapalne mózgu;
- zespoły uwarunkowane genetycznie (zespół Downa, zespół Pradera-Williego, zespół Turnera, zespół Laurence'a-Moona-Biedla).
Otyłość wtórna może też wynikać z przyjmowania niektórych leków (leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwlękowe, progesteron, estrogen, leki beta-adrenolityczne – inaczej beta-blokery, kortykosteroidy).
