Przyczyny zespołu metabolicznego, dieta przy zespole metabolicznym

Najważniejszym czynnikiem prowadzącym do rozwoju zespołu metabolicznego jest zmniejszona wrażliwość tkanek organizmu na działanie własnej insuliny i w konsekwencji wtórna hiperinsulinemia, która sama w sobie jest niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Sama insulinooporność nie bierze się jednak znikąd, przede wszystkim występuje ona u osób mających nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy talii (tłuszcz trzewny). Stąd pierwotną przyczyną jest najprawdopodobniej tłuszcz trzewny, który przyczynia się do rozwoju nie tylko insulinooporności, ale też pozostałych składowych zespołu metabolicznego (nadciśnienia, miażdżycy czy hiperlipidemii). Powstaje błędne koło: otyłość brzuszna prowadzi do insulinooporności, ta zmusza organizm do zwiększonej produkcji insuliny (hormonu anabolicznego), a nadmiar insuliny prowadzi do dalszego przyrostu masy ciała:

Otyłość trzewna –> insulinooporność –> hiperinsulinomia –> otyłość

Dieta a zespół metaboliczny

Wśród składników pokarmowych największy udział w rozwoju zespołu metabolicznego przypisuje się węglowodanom prostym, czyli cukrom zawartych głównie w słodyczach i słodkich napojach. Natomiast dieta oparta na węglowodanach złożonych może mieć działanie chroniące organizm przed rozwinięciem zespołu metabolicznego.

Czytaj więcej: Odpowiednia dieta może spowolnić rozwój cukrzycy typu 2.

Węglowodany złożone powodują powolne uwalnianie się cukrów i powolny wzrost glikemii, tym samym nie zmuszają organizmu do wydzielania dużych ilości insuliny. Ważne jest zwracanie uwagi na tłuszcze nasycone, które sprzyjają rozwojowi miażdżycy, oraz na sól, której nadmiar prowadzi do nadciśnienia.

Wiele badań naukowych sugeruje również, że działanie ochronne przed rozwinięciem się zespołu metabolicznego pełni dieta bogata w błonnik. Redukuje ona ryzyko nadciśnienia, cukrzycy czy otyłości, tym samym zapobiegając schorzeniom ujętym w definicji zespołu metabolicznego.

Wśród głównych grzechów dietetycznych, prowadzących do powstania zespołu metabolicznego, wymienia się:

• nadmierne spożycie słodkich napojów;
• niedostateczną podaż zawierających błonnik owoców i warzyw w diecie;
• nadmierne spożycie bogatotłuszczowych pokarmów – zwłaszcza bogatych w nasycone tłuszcze zwierzęce;
• nieregularność posiłków i zaburzone proporcje kaloryczne poszczególnych posiłków.

Siedzący tryb życia a zespół metaboliczny

Współczesny, siedzący tryb życia to bez wątpienia jedna z głównych przyczyn nadwagi i otyłości. Coraz więcej osób, w tym dzieci i ludzi młodych, ma nieprawidłową masę ciała. Do rozwinięcia się zespołu metabolicznego może przyczynić się zarówno tłuszcz trzewny, jak i ogólna otyłość, która sprzyja nadciśnieniu i zmianom miażdżycowym.

Czytaj więcej: 1000 kroków dziennie obniża ryzyko chorób serca

Wiele prac naukowych wykazało, że zaledwie 30-minutowa dzienna aktywność fizyczna jest w stanie zapobiec otyłości, chorobom serca, cukrzycy typu 2. i wielu innym schorzeniom. Regularna aktywność fizyczna wraz ze zdrową dietą prowadzi do redukcji masy ciała, poprawienia wyników profilu lipidowego, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi oraz poprawienia stężenia glukozy we krwi (poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę).

Przełamanie insulinooporności jest niezwykle ważne, gdyż to właśnie insulinooporność prowadzi do rozwoju wyżej wspomnianych składowych zespołu metabolicznego.

Czytaj więcej o insulinooporności

Stres jako przyczyna zespołu metabolicznego

Wśród  przyczyn prowadzących do rozwoju zespołu metabolicznego wskazuje się również życie w stresującym środowisku. Przewlekły stres powoduje regularne wydzielanie hormonów stresowych – w tym kortyzolu. Kortyzol to hormon z grupy glikokortykoidów, który u osób mających do tego predyspozycje, prowadzi do odkładania się trzewnej tkanki tłuszczowej. Z kolei nadmierna ilość trzewnej tkanki tłuszczowej przyczynia się do rozwoju insulinooporności, co w większości przypadków skutkuje cukrzycą typu 2.

Czytaj więcej: Cukrzyca typu 2. - charakterystyka, przyczyny cukrzycy