Z nietolerancją pokarmową mamy do czynienia wtedy, gdy powtarzalne objawy wywoływane są przez ekspozycję na dany pokarm (obecny w dawce tolerowanej przez osoby zdrowe), a u podstaw niepożądanych reakcji nie leżą mechanizmy odpornościowe. Nietolerancje pokarmowe spotykane są znacznie częściej niż alergie pokarmowe.
Nietolerancja pokarmowa a alergia pokarmowa
Nietolerancje pokarmowe dzielimy na enzymatyczne (metaboliczne), farmakologiczne i idiopatyczne (niezidentyfikowane). Pierwsze warunkowane są niedoborem odpowiedniego enzymu, drugie – zawartością określonych związków w żywności, przyczyny trzecich są nieznane.
Czytaj także: Nadwrażliwość pokarmowa – alergia czy nietolerancja?
Pokarmowe nietolerancje farmakologiczne
Nietolerancje farmakologiczne najczęściej spowodowane są obecnością dużych ilości amin biogennych w żywności. Aminy biogenne to związki organiczne powstałe wskutek dekarboksylacji aminokwasów zasadowych i obojętnych. Ich gromadzeniu sprzyja przechowywanie żywności w opakowaniach z folii. Wśród nietolerancji farmakologicznych możemy wyróżnić m.in. nietolerancję tyraminy zawartej w orzechach włoskich i serach, która objawia się pokrzywką i bólami głowy, czy nietolerancję histaminy zawartej w suszonej kiełbasie, kapuście kiszonej, drożdżach i rybach konserwowych, powodującej świąd i obrzęk skóry, kichanie, duszność wynikającą ze zwężenia oskrzeli, rozdrażnienie, nadpobudliwość, wymioty oraz biegunkę.
Pokarmowe nietolerancje metaboliczne
Nietolerancje metaboliczne uwarunkowane są niedoborami enzymów, które uniemożliwiają pełen metabolizm składników zawartych w żywności. Mogą być one pierwotne – uwarunkowane genowo, odziedziczone i wrodzone, lub wtórne – powstałe w wyniku zapalenia jelit, celiakii, ostrej biegunki, infekcji czy po niektórych lekach. Niedobory wtórne zwykle są odwracalne. Do najpopularniejszych należą:
- niedobór laktazy rozkładającej cukier mleczny (laktozę),
- niedobór sacharazy rozkładającej sacharozę,
- niedobór maltazy rozkładającej maltozę,
- niedobór galaktazy rozkładającej galaktozę,
- niedobór GLUT5 rozkładającej cukier owocowy (fruktozę).
Wśród wyżej wymienionych jedną z najczęstszych jest hipolaktazja, objawiająca się występowaniem dolegliwości po spożyciu mleka lub niefermentowanych pokarmów pochodzenia mlecznego. Wśród osób dorosłych i młodzieży dotyczy ona 37% polskiej populacji.
Nietolerancje niezidentyfikowane
Nietolerancje niezidentyfikowane wynikają w głównej mierze ze stosowania dodatków do żywności. Wśród dodatków do żywności rozróżniamy dodatki naturalne, identyczne z naturalnymi i sztuczne. Szacuje się, że nadwrażliwe na nie jest 0,5% populacji ogólnej. Najczęściej niepożądane reakcje organizmu powodują barwniki azowe i nieazowe, barwniki naturalne, glutaminian sodu, parabeny, konserwanty i siarczyny.
Spektrum objawów nietolerancji na dodatki do żywności jest bardzo szerokie. Oprócz pokrzywek, wymiotów, biegunek, nudności, bólów brzucha i bólów głowy zalicza się do nich także reakcje lękowe, reakcje depresyjne, pobudzenie psychoruchowe i problemy z koncentracją (ADHD), a także uczucie mrowienia i spadek ciśnienia krwi. Szczególnym rodzajem nietolerancji idiopatycznej jest nietolerancja na glutaminian sodu, którego spożycie może powodować cały szereg niepożądanych następstw nazywanych „zespołem chińskiej restauracji”.
Mimo że nietolerancje pokarmowe nie angażują systemu odpornościowego, nie oznacza to, że ich objawy są mniej dokuczliwe niż objawy alergii. Niezdiagnozowane nietolerancje mogą uprzykrzać nam życie na co dzień, a w dłuższej perspektywie znacznie pogorszyć funkcjonowanie całego organizmu. Nie ma z nimi żartów.
