Szczepionka MMR to preparat skojarzony zapewniający odporność wobec wirusów odry, świnki i różyczki. Zawiera wirusy niezdolne do wywołania choroby, ale pozwalające organizmowi wytworzyć przeciwciała. Szczepionka MMR jest bardzo skuteczna – podanie dwóch dawek zapewnia niemal całkowitą odporność do końca życia.
Szczepionka MMR, czyli szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Co znaczy skrót MMR i jaki jest skład szczepionki MMR?
Nazwa szczepionki pochodzi od pierwszych liter angielskich nazw chorób wirusowych: measles (odra), mumps (świnka) i rubella (różyczka). Obecnie w Polsce dostępne są dwie szczepionki MMR dwóch różnych producentów: Priorix i M-M-RvaxPro. Mają bardzo zbliżone działanie i stosowane są zamiennie w zależności od dostępności. Szczepionki MMR składają się z:
- substancji czynnych: osłabiony wirus odry (w zależności od producenta szczep Enders – Edmonston lub Schwarz), osłabiony wirus świnki (szczep Jeryl Lynn lub RIT 4385) oraz osłabiony wirus różyczki (w obu przypadkach szczep Wistar RA 27/3);
- innych składników, m.in. sorbitolu, mannitolu, laktozy, sacharozy, neomycyny, żelatyny hydrolizowanej.
Szczepionki MMR zawierają żywe wirusy, nie zawierają substancji wzmacniających poszczepienną odpowiedź odpornościową na podany antygen ani środków konserwujących, w tym tiomersalu i aluminium. Na rynku dostępna jest ponadto szczepionka MMRV Priorix-Tetra, zawierająca żywe osłabione wirusy odry, świnki i różyczki oraz dodatkowo wirusa ospy wietrznej. Szczepionka MMRV obecnie może być podawana jako druga dawka szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce, zapewniając ochronę również przeciwko ospie wietrznej.
>> Zalecane szczepienia dla dorosłych. Przeciwko jakim chorobom się zaszczepić?
Kiedy szczepić MMR?
Szczepionkę MMR podaje się podskórnie lub domięśniowo. Zgodnie z aktualnym kalendarzem .̶ obowiązkowo i bezpłatnie wszystkim dzieciom w 13 .̶ 14. miesiącu życia, a drugą dawkę (przypominającą) w 6. roku życia (wcześniej w 10. roku życia). Skuteczność szczepienia po podaniu dwóch dawek wynosi 98.̶ 99% i utrzymuje się do końca życia. W przypadku szczepienia pojedynczego szacunkowa ochrona przed różyczką wynosi 97.̶ 99%, przed odrą powyżej 90% oraz do 81% przed świnką. Szczepionkę MMR można stosować również u osób dorosłych, jednak uważa się, że wszystkie osoby urodzone przed 1975 rokiem, czyli w okresie przed zastosowaniem powszechnych szczepień przeciwko odrze, z dużym prawdopodobieństwem przechorowały ją i nie wymagają dodatkowej ochrony. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca jednak szczepionkę MMR wszystkim niezaszczepionym wcześniej dorosłym. Szczepienie szczególnie zaleca się pacjentom z grup ryzyka (pracownicy ochrony zdrowia, pracownicy oświaty, studenci, osoby wyjeżdżające na tereny endemiczne świnki, odry i różyczki).
Dostępność szczepionki MMR w Polsce
Powszechne szczepienia przeciw odrze rozpoczęto w Polsce w 1975 roku, dzieciom podawano wówczas jedną dawkę preparatu Attenuvax w 13 .̶ 15 miesiącu życia. W 1991 roku włączono drugą dawkę podawaną w 8. roku życia, wówczas była to szczepionka Rouvax. Od 2004 roku w harmonogramie szczepień obowiązują dwie dawki szczepionki skojarzonej MMR przeciw odrze, śwince i różyczce. Początkowo stosowano preparat MMR II, obecnie do wyboru są dwie szczepionki: od 2002 roku Priorix i od 2008 roku M-M-RvaxPro. W 2019 roku zadecydowano o przesunięciu drugiej dawki szczepionki MMR z 10. na 6. rok życia.
>> Szczepienia przeciwko grypie – fakty i mity
Czy szczepionka MMR jest niebezpieczna?
Szczepionka MMR jest szczepionką bezpieczną, ale u niektórych osób może powodować działania niepożądane. Częstsze powikłania szczepionki MMR to przede wszystkim:
- gorączka powyżej 39° C (między 6. a 12. dniem od szczepienia);
- reakcje alergiczne, w tym przede wszystkim wysypka skórna (możliwa reakcja na dodatkowe składniki szczepionki, np. żelatynę czy neomycynę) pojawiająca się około 10 dnia po szczepieniu;
- zaczerwienienie, ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia;
- odczyn różyczkowy lub odrowy (niezakaźny dla otoczenia);
- u zaszczepionych nastolatków i dorosłych możliwe są przejściowy ból i sztywność stawów;
- krótkotrwały obrzęk ślinianek (do 4 tygodni po szczepieniu);
- drażliwość.
Rzadsze niepożądane odczyny poszczepienne to m.in. biegunka i wymioty, infekcje górnych dróg oddechowych, drgawki gorączkowe, powiększenie węzłów chłonnych, małopłytkowość. Do powikłań sporadycznych, o nieznanej częstości występowania, zalicza się m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ciężką reakcję alergiczną (z anafilaksją), zespół Guillaina – Barrégo, zapalenie spojówek i siatkówki, głuchotę.
Szczepionka MMR – przeciwwskazania
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych szczepionek szczepionki MMR nie podaje się pacjentom chorym na ostre, ciężkie choroby przebiegające z gorączką. Łagodne przeziębienie niekoniecznie musi być jednak powodem odroczenia szczepienia – decyzję zawsze podejmuje lekarz. Inne przeciwwskazania do podania szczepionki MMR to wcześniejsza reakcja anafilaktyczna po podaniu pierwszej dawki lub po szczepieniu na ospę wietrzną, nadwrażliwość na któryś ze składników szczepionki, zaburzenia odporności i przyjmowanie leków zmniejszających aktywność układu odpornościowego, choroby nowotworowe, choroby krwi. Szczepionki MMR nie podaje się również kobietom ciężarnym.
Szczepionka MMR a autyzm
Ruchy antyszczepionkowe od wielu lat głoszą tezę, jakoby szczepionka MMR miała odpowiadać za rozwój autyzmu u zaszczepionych dzieci. Tezie tej za fundamenty służą wyniki badania przedstawionego w artykule opublikowanym w 1998 roku w brytyjskim naukowym czasopiśmie medycznym „The Lancet”. Kontrowersyjne badanie wykazało, że podanie szczepionki MMR grupie zdrowych dzieci spowodowało u nich rozwój autyzmu i zapalenia jelit. Autorem publikacji był gastroenterolog Andrew Wakefield, dziś zdyskredytowany naukowiec, były lekarz z odebranym prawem do wykonywania zawodu. Powodem tak drastycznego zwrotu w jego karierze były wyniki dziennikarskiego śledztwa. Udowodniono, że Wakefield uzyskał znaczne korzyści majątkowe za udowodnienie związku szczepionki z autyzmem, u dzieci z jego grupy badawczej (jedynie 12 pacjentów) stwierdzono problemy rozwojowe jeszcze przed podaniem szczepionki, a krótko po publikacji artykułu naukowiec wystąpił z wnioskiem o patent na szczepionkę przeciwko odrze własnego autorstwa. Nieprawidłowości było tak dużo, że artykuł Wakefielda został po latach usunięty z „The Lancet”. Wyniki wszystkich przeprowadzanych od tamtego czasu rzetelnych badań są takie same i jednoznaczne — szczepienie MMR nie zwiększa ryzyka rozwoju autyzmu u dzieci.
