Zalecane szczepienia dla dorosłych. Przeciwko jakim chorobom się zaszczepić?

W sytuacji zwiększonej liczby zachorowań na odrę w Europie oraz naszej wiedzy, że blisko 40 procent osób chorych to osoby dorosłe, coraz więcej mówi się o konieczności szczepienia nieuodpornionych osób dorosłych. Zalecenie to jest związane z ciężkim przebiegiem choroby u osób dorosłych oraz ryzykiem przeniesienia przez osoby dorosłe zakażenia na dzieci nie zaszczepione ze względu na zbyt młody wiek lub przeciwwskazania.

Ponowne szczepienia przeciwko odrze, śwince, różyczce zalecane są osobom pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły itp.), pracownikom służby zdrowia oraz osobom podróżującym do krajów, gdzie odnotowywane są epidemie odry lub odnotowano niski (poniżej 95 procent) stan zaszczepienia. Młodym mężczyznom w celu zapobiegania różyczce wrodzonej, szczególnie tym, którzy nie byli szczepieni w ramach szczepień obowiązkowych lub jeżeli od szczepienia obowiązkowego upłynęło 10 lat.

Odra

Obowiązkowe szczepienia przeciw odrze wprowadzono w Polsce w 1975 roku, przy użyciu pojedynczej dawki szczepionki przeciw odrze. W 2004 roku wprowadzono szczepionkę MMR podawaną w dwóch dawkach. W Polsce szczepionka przeciwko odrze stosowana jest od ponad 40 lat, a osoby starsze zazwyczaj przechodziły chorobę i zdążyły się na nią uodpornić.  Aktualnie skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze-śwince-różyczce podaje się dzieciom w 13.–15. miesiącu życia i w 10. roku życia.

W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2018 r. w Europie na odrę zachorowało ponad 41 tys. osób. To najwyższy wynik od ośmiu lat. Dla porównania: w 2017 r. zachorowało niecałe 24 tys. osób, a rok wcześniej 5 tys. Co najmniej 37 osób w tym roku z powodu odry zmarło.

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że ponad 1 tys. zachorowań odnotowało siedem europejskich krajów: Francja, Grecja, Gruzja, Włochy, Rosja, Serbia i Ukraina. Ale lekarze nie mają wątpliwości, że wirus może przywędrować także do Polski. Tym bardziej że najwięcej zachorowań w tym roku – aż 23 tys. – odnotowano w sąsiadującej z nami Ukrainie. – Wirus atakuje głównie w Europie Wschodniej i wędruje powoli do nas –mówi Jan Bondar, rzecznik Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Szczepienia przeciw odrze osób dorosłych są zalecane (odpłatne). Osoba dorosła powinna ustalić swój potencjalny status odporności przeciw odrze na podstawie dokumentacji medycznej przebytych chorób zakaźnych lub historii szczepień zapisanej w książeczce zdrowia. Przechorowanie odry w dzieciństwie powinno zapewnić odporność na całe życie.

Osobie dorosłej, która nie została zaszczepiona w dzieciństwie przeciw odrze, zalecane jest uzupełnienie szczepienia przez podanie 2 dawek szczepionki MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) w odstępie nie krótszym niż 4 tygodnie.

Błonica i tężec

Warto rozważyć (ponowne) zaszczepienie się na błonicę i tężec - oczywiście po konsultacji z lekarzem. Ta pierwsza choroba, zwana inaczej dyfterytem, wywoływana jest przez bakterie produkujące toksyny mogące doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego lub zaburzeń działania układu nerwowego.

W latach 2010-2015 na świecie zanotowano blisko 31,5 tys. przypadków błonicy.

Tężcem bardzo łatwo się jest zarazić, bo wywołujące je bakterie powszechnie występują w glebie, kurzu, wodzie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt. Wystarczy niewielka rana, skaleczenie, otarcie skóry, by patogen wniknął do organizmu. U noworodków choroba doprowadza do śmierci w 8 na 10 przypadków, dorosłych - 5 na 10.  

Krztusiec

W niektórych krajach zaleca się również wszystkim dorosłym podanie dawki przypominającej szczepionki przeciwkrztuściowej. Krztusiec to groźne schorzenie układu oddechowego, trwające wiele tygodni, a jego powikłania mogą doprowadzić do poważnego wyniszczenia organizmu. 

W 2016 roku liczba zarejestrowanych zachorowań na tę chorobę wyniosła w Polsce blisko 7 tysięcy, przy czym dane te są zaniżone. Wyniki epidemiologicznych badań populacyjnych wykazują bowiem, że realnie zachorowań jest znacznie więcej.

Na jedno zgłoszone zachorowanie na krztusiec przypada średnio 71 niezgłoszonych zachorowań we wszystkich grupach wiekowych. 

Niekiedy szczepi się na krztusiec kobiety pod koniec ciąży, by chronić noworodki w pierwszych miesiącach życia.   

Różyczka

Jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży (powoduje wady rozwojowe płodu: serca, wzroku i słuchu, niekiedy poronienia). Młode kobiety planujące dziecko powinny sprawdzić, czy mają odporność na tę chorobę. Choć przyjęło się uważać, że różyczka to niesprawiająca problemów choroba zakaźna, potrafi jednak doprowadzić do bardzo groźnych powikłań.

HPV

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) występuje powszechnie w ludzkiej populacji i szerzony jest przede wszystkim drogą płciową. Wywołuje stosunkowo niegroźne infekcje, ale doprowadza też do rozwoju nowotworów – raka szyjki macicy, kłykcin kończystych, a także nowotworów jamy ustnej. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli zostanie przeprowadzone przed rozpoczęciem współżycia płciowego.

Szczepienie przeciwko HPV zalecane jest przede wszystkim młodym kobietom, ale coraz więcej naukowców zaleca je także mężczyznom: nie tylko przenoszą wirusa, ale też padają jego ofiarą (nowotwory jamy ustnej).

Pneumokoki

Pneumokoki (dwoinki zapalenia płuc) - są szczególnie niebezpieczne dla osób starszych i o obniżonej odporności. Są najczęstszą przyczyną bakteryjnych zakażeń układu oddechowego. Najcięższą postacią zakażenia pneumokokowego jest tzw. inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP). W tym pojęciu mieści się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa (posocznica) i zapalenie płuc z bakteriemią. Pneumokoki mogą również wywoływać zapalenie spojówek, zapalenie otrzewnej oraz zapalenie stawów.

Grypa

Szczepionka przeciwko tej chorobie również zalecana jest przede wszystkim osobom starszym i o obniżonej odporności. Sama choroba może mieć działanie wyniszczające organizm, lecz najpoważniejsze są w jej przypadku powikłania,  m.in. w postaci zapalenia płuc czy zapalenia mięśnia sercowego.

WZW A i WZW B

Wirusowe zapalenie wątroby typu A, wirusowe zapalenie wątroby typu B – zaszczepić się na te choroby powinny osoby planujące podróż za granicę, zwłaszcza do krajów tropikalnych, gdzie panują odmienne od europejskich warunki higieniczne. Szczepienie na wirusowe zapalenie wątroby typu B wymagane jest z również u pacjentów planujących zabieg chirurgiczny.

Szczepienia a podróże w tropiki

Warto, by osoby planujące wakacje za granicą sprawdziły, jakie szczepienia są przydatne w danym kraju. Informacje można uzyskać w punktach szczepień dla podróżujących lub na stronie WHO. Lepiej z podróży nie przywozić choroby, której można uniknąć.