Biegunka u dzieci – badanie kału na adenowirusy i rotawirusy

Pierwszy z nich - adenowirus - poza biegunką u dzieci wywołuje również infekcje dróg oddechowych. Rotawirus z kolei jest przyczyną aż 200 tys. zachorowań u dzieci rocznie, z czego 25% wymaga hospitalizacji z uwagi na ciężki przebieg biegunki i odwodnienie. Do 5. roku życia prawie każde dziecko przejdzie zainfekowanie rotawirusem. Na adenowiriusy nie ma szczepionki, z kolei dzieci szczepione na rotawirusy również nie są w pełni chronione. Testy pozwalające wykryć wirusowe podłoże biegunek można wykonać z kału. Szybkie rozpoznanie przyczyny biegunki, zmniejsza ryzyko powikłań i hospitalizacji.

Rotawirus jest przyczyną aż 200 tyś. zachorowań u dzieci rocznie, z czego 25% wymaga hospitalizacji.

Rotawirusy - szczepienie łagodzi objawy, lecz nie zapobiega ponownemu zakażeniu

Z uwagi na dużą liczbę wizyt w placówkach POZ oraz hospitalizacji dzieci z powodu zakażeń rotawirusami - dzieci urodzone w 2021 mają możliwość darmowego szczepienia. Pierwszą dawkę szczepionki powinno się podać najpóźniej do 12 tygodnia życia. Ogranicza to ryzyko rozwoju ciężkich powikłań, ale mimo szczepienia dziecko nadal może ulec zakażeniu, lecz infekcja powinna przebiegać łagodniej. Nie wszystkie dzieci mogą jednak zostać zaszczepione. Przeciwwskazaniami do szczepienia są m.in.:

• zaburzenia układu odpornościowego,
• reakcje alergiczne na substancje zawarte w szczepionce,
• ostre choroby infekcyjne,
• wgłobienie jelita.

Dlatego szczepienia nie wyeliminują całkowicie groźnej wirusowej biegunki wywołanej przez rotawirusy.

Test na rotawirusy i adenowirusy ROTADENO-Screen Test wykonuje się w przypadku biegunek, bólu brzucha i wymiotów. Zarówno rotawirusy, jak i adenowirusy są główną przyczyną infekcji żołądkowo-jelitowych (oraz powiązanych zespołów) u ludzi, zwłaszcza dzieci i osób starszych. SPRAWDŹ

Adenowirus - mniej znany niż rotawirus, lecz tak samo niebezpieczny

Adenowirusy są bardzo powszechne. Zakażenie adenowirusami najczęściej zdarza się u dzieci między 6. miesiącem a 5. rokiem życia. Nawet jedno na 10 dzieci z ostrą biegunką ma właśnie adenowirusa, są one również częstą przyczyną szpitalnych zakażeń pokarmowych.

Gdy, dziecko ma biegunkę oraz dodatkowo inne dolegliwości np. kaszel - zakażenie może być wywołane przez adenowirusy.

Zakażenia są całoroczne, a adenowirusy poza biegunkami wywołują również:

• ostre zapalenie górnych dróg oddechowych, przebiegające z zapaleniem gardła, nieżytem błony śluzowej nosa i gorączką,
• zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc u niemowląt i małych dzieci,
• zapalenia spojówki i rogówki,
• krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego (występuje głównie u dzieci od 6. do 15. roku życia).

W rzadkich przypadkach (dotyczy to szczególnie osób z defektem układu odpornościowego) adenowirusy mogą prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu oraz innych organów – serca, nerek, wątroby.

Dlaczego ostra biegunka wirusowa jest niebezpieczna?

Według definicji WHO biegunka to stan, w którym niemowlę lub dziecko w ciągu doby oddaje 3 lub więcej wolnych stolców lub jeden tzw. stolec patologiczny (w kale znajduje się krew, śluz lub ropa). Z biegunką ostrą mamy do czynienia, gdy utrzymuje się ona nie dłużej niż 10 dni. Biegunce może towarzyszyć gorączka lub wymioty, ale nie są to objawy zawsze występujące.

Zarówno rotawirus, jak i adenowirus powodują u dzieci ostre biegunki, które bardzo szybko mogą prowadzić do komplikacji. Zaburzenia w przebiegu wirusowej biegunki prowadzą do:

• odwodnienia,
• szybkiej utraty soli mineralnych,
• zagęszczenia krwi (w skutek utraty wody).

 Może to prowadzić w skrajnych przypadkach prowadzić do niedokrwienia mózgu, nerek czy wątroby.

Jakie mogą być objawy odwodnienia u dziecka?

Odwodnienie oznacza nadmierną utratę wody zawartej w tkankach. Dzieje się tak, gdy ilość płynów utraconych z powodu biegunki, przewyższa objętość płynów wypitych przez dziecko. W zależności od stopnia odwodnienia u dziecka obserwuje się:

• zmniejszone wydalanie moczu,
• ogólne osłabienie i apatię,
• wzmożone pragnienie,
• utratę masy ciała,
• wysuszenie śluzówek jamy istnej,
• zmniejszone napięcie skóry,
• zapadnięte gałki oczne,
• zapadnięte ciemiączko.

Najczęściej powikłania ostrej biegunki wirusowej są wynikiem późnego rozpoznania zakażenia. Gdy dziecko ma objawy ze strony układu pokarmowego infekcje wirusem można łatwo pomylić z zatruciem pokarmowym czy infekcją bakteryjną.

Badanie kału na adeno i rotawirusy

W laboratoriach, szpitalach a czasem również w placówkach POZ w przypadku podejrzenia biegunki u dziecka o podłożu wirusowym wykonuje się badanie kału biegunkowego. Jest to tak zwany szybki test na rotawirusy i adenowirusy (testv rota-adeno), które w próbce kału wykrywają obecność antygenów (białek) tych dwóch wirusów. Testy są nieinwazyjne i w ciągu 10 minut pozwalają na otrzymanie wyniku o wysokiej czułości. To znacznie skraca czas konieczny do postawienia trafnej diagnozy. Jeżeli test wykonuje w domu samodzielnie rodzic, próbkę kału może pobrać na specjalną podkładkę (w przypadku starszych dzieci, które korzystają z toalety lub nocnika) lub pobrać próbkę bezpośrednio z pieluchy. Pozytywny wynik testu zawsze wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. Szybkie rozpoznanie przyczyny biegunki zmniejsza ryzyko hospitalizacji.