W organizmie człowieka, w tym także w jelitach, żyje mnóstwo bakterii i innych mikroorganizmów, które mają istotny wpływ na działanie wielu układów – między innymi odpornościowego, nerwowego i układu pokarmowego. Czym jest mikroflora bakteryjna? Jak odbudować zniszczoną florę jelitową?
Mikroflora jelitowa – jak odbudować florę bakteryjną?
W ostatnim czasie mikroflora bakteryjna w jelitach stała się tematem zainteresowań naukowców, a jej poznane znaczenie nieustannie rośnie.
Co to jest mikroflora bakteryjna?
Mikroflora, nazywana również mikrobiotą, to według definicji zespół mikroorganizmów, czyli bakterii, grzybów występujących w danej niszy ekologicznej. Taka mikroflora znajduje się również w organizmie człowieka, między innymi w układzie pokarmowym. Swoista mikrobiota znajduje się także np. w jamie ustnej, nosie, płucach, na skórze oraz w układzie rozrodczym. Mikroflora jelitowa jest dynamicznym ekosystemem, który ulega zmianom w trakcie życia osobniczego, a jej skład jest kwestią indywidualną. Już od momentu porodu dochodzi do kolonizacji dziecka drobnoustrojami matki. Dopiero od 2 roku życia mikroflora zaczyna być podobna do flory dorosłego człowieka[1].
Możliwe jest występowanie w mikroflorze ponad 1500 gatunków różnych bakterii. W żołądku dominują bakterie z gatunku Lactobacillus, a w jelicie występują głównie bakterie z gatunku Enterococcus. To zróżnicowanie wynika z wielu czynników – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Do czynników wewnętrznych zaliczamy obecność soku żołądkowego, enzymów, soli żółciowych, perystaltykę, dostępność tlenu, a do czynników zewnętrznych – stosowaną dietę oraz przyjmowanie leków[2].
Funkcje mikroflory
Mikroflora jelitowa pełni wiele istotnych funkcji, nie tylko dla układu pokarmowego. Przede wszystkim pełni funkcję metaboliczną – w wyniku m.in. fermentacji rozkłada resztki pokarmowe, bierze udział w syntezie witamin z grupy B i witaminy K, wpływa także na metabolizm tłuszczów oraz poprawia przyswajalność minerałów i elektrolitów. Ponadto powstałe w procesie fermentacji kwasy tłuszczowe stanowią źródło energetyczne dla komórek tworzących nabłonek w jelicie grubym.
Bakterie wchodzące w skład naturalnej flory jelitowej aktywują układ immunologiczny, stymulują do syntezy mucyn, których funkcją jest ochrona nabłonka jelitowego przed szkodliwymi drobnoustrojami1. Mikroorganizmy w przewodzie pokarmowym wspomagają również trawienie laktozy i wpływają na poziom cholesterolu w organizmie2.
Zaburzenia flory jelitowej
Do zaburzeń mikroflory jelitowej dochodzi pod wpływem wielu czynników. Na dysbiozę duży wpływ ma sposób odżywiania – dieta bogata w tłuszcze, węglowodany, a uboga w błonnik nie służy zdrowiu naszych jelit. Nie bez znaczenia są również przyjmowane przez nas leki – w szczególności antybiotyki, inhibitory pompy protonowej, inhibitory receptora histaminowego H2 oraz powszechnie stosowane niesteroidowe leki przeciwzapalne [3]. Negatywnie na florę jelitową wpływają również zanieczyszczenia środowiska, żywności, spożywanie alkoholu i codzienny towarzysz życia – stres. [4] Zaburzenia składu mikroflory prowadzą do rozwoju wielu chorób – między innymi chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia, astmy, reumatoidalnego zapalenia stawów, cukrzycy typu II, otyłości a także różnego rodzaju alergii[5].
Objawy zaburzeń pracy mikroflory jelitowej
Objawy mogące wskazywać na zaburzenia pracy mikroflory jelitowej to:
- brak apetytu,
- wymioty,
- bóle brzucha,
- utrata wagi,
- zgaga,
- zmiana konsystencji stolca,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- biegunki[6].
Badanie w kierunku oceny flory bakteryjnej
Każdy człowiek narażony jest na dysbiozę jelitową. Badanie w kierunku oceny flory bakteryjnej polega na badaniu próbki kału w celu oznaczenia występujących bakterii oraz patogennych grzybów. Warto je przeprowadzić, jeśli występuje jedna z chorób, w których wykazano związek z nieprawidłowościami jelitowymi. Są to między innymi choroby o podłożu autoimmunologicznym (m.in. choroba Hashimoto, RZS), nawracające infekcje układu pokarmowego, alergiczne choroby skóry oraz nadwrażliwości pokarmowe. Takie badanie warto również wykonać, jeśli nie są nam obce częste dolegliwości ze strony układu trawiennego[7].
Sposoby na odbudowę mikroflory jelitowej
Wiele osób zadaje sobie pytanie, jak skutecznie odbudować mikroflorę jelitową – jest to możliwe zarówno za pomocą wielu domowych sposobów, jak i dzięki dostępnym na rynku produktom probiotycznym.
Domowe sposoby
Zdrowie naszych jelit zależy w dużej mierze od naszych codziennych wyborów żywieniowych. Wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć. W obu przypadkach z pomocą przychodzą bakterie probiotyczne. Te dobroczynne bakterie znajdziemy w wielu produktach spożywczych. Ich bogatym źródłem są między innymi kiszonki – kiszone ogórki, kapusta i inne domowe przetwory. Do naturalnych probiotyków zaliczamy także fermentowane produkty mleczne, czyli jogurty, maślanki i kefiry. Od czasu do czasu warto sięgnąć również po takie produkty, jak ocet jabłkowy, kiełki, kobuchę (grzybek herbaciany) oraz kwas chlebowy[8].
Produkty probiotyczne
Naturalne produkty probiotyczne to substancje wpływające na naturalną odporność organizmu. Chronią także przed zakażeniami układu pokarmowego – hamują rozwój patogenów, przyczyniają się do powstawania większej ilości komórek walczących z drobnoustrojami i zwiększając produkcję kwasów organicznych, hamują ich rozwój. Wspomagają także trawienie, ułatwiają wchłanianie niezbędnych substancji odżywczych z pokarmu, łagodzą nietolerancje pokarmowe, takie jak nietolerancja laktozy, a także skracają czas trwania biegunek. Są również pomocne po przebytej terapii antybiotykami, ponieważ pomagają odbudować śluzówkę jelita8.
Czym są produkty probiotyczne? Jak je stosować?
Produkty probiotyczne to żywe drobnoustroje, głównie bakterie kwasu mlekowego, uzupełniające florę jelitową. Stosowanie ich zalecane jest szczególnie podczas antybiotykoterapii, ale także przed i w trakcie „biegunek podróżnych” wywołanych drobnoustrojami. Na rynku dostępnych jest wiele produktów probiotycznych. Przykładem jest preparat Normabiotic Complete zawierający 5 wyselekcjonowanych szczepów bakterii kwasu mlekowego. Dzięki zawartości wapnia wspiera zdrowie układu pokarmowego przyczyniając się do prawidłowego funkcjonowania enzymów trawiennych. Jak stosować probiotyk? W celach profilaktycznych najlepiej przyjmować jedną kapsułkę każdego dnia [9].
[1]www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2016/01/pf_2015_193-200.pdf
[2]www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/Prezentacje/2018/grudzien_2019.pdf
[3]journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/44020/33731
[4]journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/58042/44579
[5] ebis.ibe.edu.pl/numery/2016-3/ebis-2016-3-4.pdf
[7]pulsmedycyny.pl/zdrowie-i-zycie-w-jelicie-901766
[8]www.swiat-zdrowia.pl/artykuly/naturalne-probiotyki-na-jelita-jak-odbudowac-flore-bakteryjna-jelit
[9]www.sanofidlaaptek.pl/files/pdf/normabiotic_pl_complete_062019_ulotka.pdf
