Leki na zaparcia - na receptę, bez recepty

Zaparcia, a wiec stan układu pokarmowego, w którym utrudnione jest regularne wypróżnienie, to jedno z częstszych zaburzeń działania układu pokarmowego. Ogólnie o zaparciu mówimy, w sytuacji kiedy ilość wypróżnień jest mniejsza niż 3 razy w tygodniu.  Często przyczyną zaparć jest zbyt mała ilość wody w kale, co powoduje, że jest on twardy i nie ulega łatwemu przemieszczaniu się w świetle jelita grubego. Do najczęstszych objawów zaparć należą:

• mniej niż 3 wypróżnienia w tygodniu,
• uczucie blokady podczas wypróżnienia,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• obecność grudkowatych, twardych stolców,
• uczucie pełności w brzuchu przy jednoczesnym problemie z wypróżnieniem

Leki na zaparcia

Leki zmiękczające masy kałowe na zaparcia

Do tej grupy leków nalezą parafina ciekła i dokuzan sodowy. Leki zmiękczające zwiększają poślizg mas kałowych poprzez powleczenie kału oraz ściany błony śluzowej jelit warstwą poślizgową (parafina ciekła) lub zwiększeniem wchłaniania wody i tłuszczu przez masy kałowe (dokuzan sodowy) powodując zwiększenie objętości kału i zmianę jego konsystencji na bardziej miękką, co ułatwia wypróżnianie.

Stosowanie tych środków może powodować świąt odbytnicy, bóle brzucha, czy też zmniejszenie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (parafina ciekła) lub zwiększenie wchłaniania leków rozpuszczalnych w tłuszczach (dokuzan sodowy).

Leki na zaparcia działające drażniąco na przewód pokarmowy

Leki drażniące działają bezpośrednio (kontaktowo) na komórki błony śluzowej jelit, powodując zwiększenie perystaltyki oraz wydzielania wody z komórek.

• Olej rycynowy, a w zasadzie kwas rycynowy, powstały w wyniku trawienia tego oleju, powoduje drażnienie komórek w obrębie jelita cienkiego zwiększając jego perystaltykę, co w konsekwencji przyspiesza pasaż jelitowy i upłynnienie treści jelitowej. Działanie to występuje po około 2-4 godzinach po zastosowaniu oleju rycynowego.
• Liść senesu (łac. Sennae folium), korzeń rzewienia (łac. Rhei radix), kora kryszyny (łac. Frangulae cortex), zagęszczony sok z aloesu zawierają tzw. glikozydy antrachinowe, które działają bezpośrednio na komórki błony w obrębie jelita grubego, powodując nasilenie perystaltyki, pobudzenie wydzielania wody oraz elektrolitów do światła jelita grubego, co ułatwia rozmiękczenie kału oraz defekację. Działanie po rozpoczęciu stosowania tych środków rozpoczyna się zwykle po 8-12 godzinach. Stosowanie tych surowców stwarza ryzyko wystąpienia nadmiernego przeczyszczenia, zapalenia jelita grubego, zaburzeń w pracy jelit, zaburzeń w krwawieniach miesiączkowych oraz zaburzeń elektrolitowych (np. hipokaliemia).
• Bisakodyl wykazuje działanie drażniące podobnie jak związki antrachinowe działając bezpośrednio na komórki śluzówki jelit oraz sploty nerwowe błony jelita grubego. Leki z bisakodylem dostępne są w postaci czopków (dostępnych na receptę, efekt występuje po około 15-60 minutach po zastosowaniu) lub w postaci tabletek doustnych (dostępne bez recepty, efekt występuje po około 4-12 godzinach od podania). Lek może powodować występowania zaburzeń ze strony układu pokarmowego, uczuleń skórnych, zmian w obrazie moczu, a stosowany przewlekle do zaburzeń elektrolitowych i zmian w pracy jelit.
• Pikosulfonian sodu wykazuje działanie podobne do bisakodylu. Po zastosowaniu działanie występuje zwykle po 6-12 godzinach. Lek bez recepty dostępny jest w postaci kropli doustnych lub tabletek. Na receptę występuje w postaci proszku do sporządzania roztworu, w połączeniu z kwasem cytrynowym i tlenkiem magnezu, co przyspiesza jego działanie. Lek w tym połączeniu stosowany jest często w celu oczyszczenia jelit w przygotowaniu do badań lub zabiegów diagnostycznych (np. kolonoskopia).

Leki zwiększające objętość mas kałowych na zaparcia

• Łuski nasion babki jajowatej (łac. Plantaginis ovatae seminis tegumentum) poprzez zdolności chłonięcia wody powodują zwiększenie objętości stolca. Łuski babki jajowatej prawie czterdziestokrotnie zwiększają swoją objętość w wyniku kontaktu z wodą, co powoduje zwiększenie objętości masy kałowej oraz jej rozmiękczenie, a w konsekwencji pobudzenie perystaltyki i ułatwienie defekacji. Łuski nasion babki jajowatej działają łagodnie i nie powodują poważnych działań niepożądanych. Działanie występuje przeważnie po 12-24 godzinach po zastosowaniu.

Leki o działaniu osmotycznym na zaparcia

Leki osmotyczne wykazują swoje działanie poprzez zatrzymywanie wody w świetle jelit, co prowadzi do rozmiękania kału oraz ułatwienia wypróżnienia. Do środków osmotycznych można zaliczyć siarczan magnezu, lub siarczan sodu, który po podaniu doustnym rozpuszczają się w świetle jelit, zatrzymują wodę oraz zwiększają napływ wody z komórek jelit do światła jelit. Działanie rozpoczyna się zwykle po 2-4 godzinach po podaniu.

• Makrogole, czyli mieszaniny glikolu polietylowego wykazują właściwości wiążące wody. Po podaniu doustnym przyczyniają się do zwiększenia ilości wody w jelitach, co przyczynia się do wystąpienia przeczyszczenia. Leki z makrogolem stosowane są w objawowym leczeniu zaparć oraz w oczyszczaniu jelit w przygotowaniu do badań diagnostycznych lub przed operacjami w obrębie jelit. Leki zawierające większe dawki tej substancji czynnej dostępne są z przepisu lekarza. W przypadku stosowania makrogoli, ważnym jest dodatkowe spożywanie odpowiednio dużych ilości płynów, co zapewnia uzyskanie właściwego działania.
• Lactuloza to dwucukier, który w jelicie grubym rozkładany jest do fruktozy i galaktozy, co prowadzi do zmiany właściwości osmotycznych treści jelitowej i wiązania wody w świetle jelit. Ponadto w wyniku fermentacji bakteryjnej lactuloza ulega przekształceniu do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (kwasu mlekowego i octowego) co pobudza dodatkowo perystaltykę jelit. Działanie leku rozpoczyna się zwykle po 1 do 3 dni po podaniu. Lactuloza zwiększa ryzyko wystąpienia wzdęć, nudności, wymiotów i zaburzeń elektrolitowych.
• Roztwory fosforanów, dostępne w postaci wlewek doodbytniczych, przeznaczone są do przeprowadzenia lewatywy. Podanie doodbytnicze powoduje przeczyszczenie w wyniku rozrzedzenia mas kałowych oraz zwiększenie ich objętości. Efekt po podaniu występuje zwykle po 2-5 minutach od podania.

Pozostałe leki stosowane w zaparciach

Czopki glicerynowe (glicerolowe) podane odbytniczo powodują pobudzenie bańki odbytnicy oraz  podrażnienie błony śluzowej jelit, co skutkuje wypróżnieniem. Efekt przeczyszczający występuje zwykle po 15-60 minutach od podania.

• Prukalopryd jest lekiem dostępnym na receptę, stosowanym w leczeniu przewlekłych zaparć w przypadku kiedy inne leczenie nie jest skuteczne. Ta substancja lecznicza wykazuje właściwości enterokinetyczne w wyniku działania na receptory serotoninowe 5-HT₄. Lek powoduje przyspieszenie opróżniania żołądka pobudzenie motoryki żołądka i dwunastnicy oraz okrężnicy, co przyczynia się do wywołania wypróżnienia.

W walce z zaparciami warto zmienić styl życia

Oprócz stosowania dostępnych leków przynoszących, warto wdrożyć zmiany w swoim stylu życia, które przyczynią się do zmniejszenia ryzyka występowania problemów z wypróżnieniem. Korzystnie na pracę jelit i unormowanie cyklu wypróżnień wpłynie wdrożenie do diety pokarmów bogatych w błonnik (np. fasola, warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża, otręby), spożywanie odpowiednio dużych ilości płynów i ograniczenie spożywania żywności przetworzonej, jak również wdrożenie aktywnego trybu życia opartego o regularne ćwiczenia oraz unikanie stresu.

Czytaj więcej: Lewatywa,kiedy i  jak ją wykonać?

Tu znajdziesz: Zestawy do lewatywy, enema, wlewka doodbytnicza