Migrena z aurą, migrena oczna – czym jest i jak się objawia się aura migrenowa?

Migrena z aurą – co to jest i ile trwa?

Przyjmuje się, że około 31% osób chorujących na migrenę przynajmniej raz w życiu doświadczyło epizodu migreny z aurą. U niektórych pacjentów aura występuje jednak przy każdym napadzie migreny lub przy niektórych napadach. To przemijające zaburzenia percepcji poprzedzające napad migreny (a także napad epilepsji) lub mu towarzyszące. Zazwyczaj aura migrenowa obejmuje zaburzenia wzrokowe, ale może być też zaburzeniem czucia, ruchu, mowy. O migrenie z aurą można mówić wówczas, gdy u pacjenta wystąpią przynajmniej dwa napady, podczas których spełnione są przynajmniej dwa z trzech kryteriów:

1. objawy wzrokowe dodatnie (np. pojawiające się mroczki) lub ujemne (upośledzenie widzenia) lub jednostronne objawy czuciowe (mrowienie, drętwienie po jednej stronie twarzy czy ciała, np. jednej ręki);
2. co najmniej jeden z objawów rozwija się stopniowo w ciągu 5 minut lub różne objawy pojawiają się kolejno jeden po drugim;
3. każdy z objawów trwa od 5 do 60 minut.

W bardzo rzadkich przypadkach aura występuje samodzielnie, a ból głowy się nie pojawia.

Migrena oczna – objawy

Zazwyczaj aura migrenowa obejmuje zaburzenia wzrokowe, czyli pojawiające się w polu widzenia:

• mroczki, czasem wraz z migocącymi liniami elipsoidalnymi wokół nich;
• błyskające światła, jasne plamy;
• falowanie, zaciemnianie i zamazywanie się obrazu;
• złudzenie pomniejszania się widzianych przedmiotów (mikropsja) lub ich powiększania (makropsja);
• pojawianie się obrazów zwielokrotnionych (poliopia);
• zniekształcenia obrazu;
• widma fortyfikacji (iluzje fortyfikacyjne) rozszerzające się w ciągu kilku minut;
• migocząca zygzakowata linia;
• tymczasowa utrata wzroku.

Napad bólu głowy pojawia się zwykle po stronie przeciwnej do zaburzeń wzrokowych.

Migrena z aurą inną niż wzrokowa – objawy

Aura wzrokowa to najczęstszy typ aury, inne objawy aury to:

• aura czuciowa, czyli parestezje (mrowienie, drętwienie kończyn) po jednej stronie twarzy czy ciała (jednej ręki lub nogi), mogące migrować w obrębie tego obszaru;
• aura o typie dysfazji, czyli zaburzenia mowy (plątanie się języka, trudności z wyszukiwaniem słów);
• aura z zaburzeniami słuchu (szumy w uszach, utrata słuchu);
• aura ruchowa, czyli zaburzenia motoryczne po jednej stronie ciała (rzadko spotykane, obecnie klasyfikowane jako odmienny typ migreny połowiczoporaźnej);
• inne, rzadkie objawy, m.in. halucynacje zapachowe (fantosmia), synestezje, aura brzuszna, zjawiska déjà vu lub jamais vu, nietypowe odczucia związane z temperaturą, poczucie oddzielenia od ciała.

>> Afazja. Co to za choroba?

Czy migrena z aurą jest niebezpieczna?

Objawy aury występujące u pacjenta po raz pierwszy zazwyczaj przyjmowane są z ogromnym niepokojem, czasem też błędnie interpretowane są przez niego jako udar niedokrwienny mózgu. W większości przypadków aura nie jest jednak niebezpieczna i przemija samoistnie przed upływem godziny. Nie zmienia to jednak faktu, że jest postrzegana jako bardzo nieprzyjemna, a wraz z silnym migrenowym bólem głowy może poważnie zaburzać codzienne funkcjonowanie, a nawet przyczyniać się do niepełnosprawności.   

>> Klasterowy ból głowy – objawy, przyczyny. Jak przebiega napad klasterowy?

Migrena z aurą a udar niedokrwienny

Objawy, które mogą wystąpić zarówno u pacjentów doświadczających migreny z aurą, jak i u osób wymagających pilnej pomocy z powodu rozwijającego się udaru, to m.in.:

• niepokojące zmiany po jednej stronie twarzy, np. opadnięcie kącika ust lub oka;
• niedowłady i parestezje (mrowienie, drętwienie) kończyn po tej samej stronie ciała;
• zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, ograniczenie pola widzenia, utrata widzenia;
• zaburzona, niewyraźna mowa;
• niezborność ruchowa.

Każdy pacjent, u którego powyższe objawy neurologiczne występują po raz pierwszy i utrzymują się powyżej 60 minut, powinien pilnie wezwać pomoc. Udar jest bowiem nagłym zagrożeniem życia, a jego objawy rozwijają się stopniowo albo szybko ustępują, a po kilku-kilkunastu godzinach nagle uderzają ze zdwojoną siłą.

Co więcej, obecnie uważa się, że migrena, a zwłaszcza migrena z aurą, jest jednym z potencjalnych czynników ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu u osób młodych. Migrenowy udar mózgu zdarza się na szczęście rzadko, stanowi zaledwie 0,5-1,5% wszystkich udarów mózgu. Pośród dodatkowych czynników ryzyka wystąpienia udaru u młodych osób cierpiących na migrenę z aurą wymienia się palenie papierosów i stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych.

>> Mikroudar – przemijający udar mózgu. Czy może wystąpić od stresu?

Migrena z aurą – przyczyny

Mechanizm powstawania migreny z aurą nie jest do końca zrozumiały, ale wiadomo, że ma ona podłoże neurologiczne lub neuro-naczyniowe. Jedną z teorii jest zjawisko zwane korową depresją rozprzestrzeniającą się (CSD), polegające na fali zmniejszonej aktywności neuronów w mózgu, która przemieszcza się przez nienaruszoną korę mózgową i może prowadzić do tymczasowych zmian w funkcjonowaniu mózgu, objawiających się jako aura. 

Od czego powstaje migrena oczna?

Bez względu na pierwotną przyczynę powstawania migreny z aurą u różnych pacjentów obserwuje się dodatkowo różnego typu wyzwalacze” prowokujące pojawienie się aury i bólu głowy. Niektóre z nich to:

• stres – wyzwalaczem aury może być zarówno wystąpienie silnego napięcia nerwowego, jak i odprężenie po takiej sytuacji;
• zaburzenia snu – jego niedobór, nadmiar, a także nieregularny rytm dobowy;
• głód i odwodnienie – aura i napady migreny zdarzają się osobom, które z jakiegoś powodu pomijają kilka posiłków lub nie mają dostępu do wody;
• dieta (spożywanie produktów takich jak ser pleśniowy, kakao czy czerwone wino albo nagła zmiana nawyków żywieniowych, np. odstawienie kofeiny);
• niektóre typy leków, szczególnie hormonalne środki antykoncepcyjne;
• pogoda – wyzwalaczem aury mogą być np. wahania ciśnienia atmosferycznego i gwałtowne zmiany klimatyczne;
• bodźce zewnętrzne, takie jak hałas, światło, intensywne zapachy.

Migrena z aurą – co pomaga? Jak leczyć migrenę oczną?

Całkowite wyleczenie migreny, w tym migreny z aurą, nie jest obecnie możliwe, ale w wielu przypadkach udaje się zminimalizować liczbę epizodów migrenowych występujących u pacjenta. Leczenie migreny zależy od rodzaju i częstotliwości napadów bólu głowy i zawsze prowadzone jest indywidualnie. Zazwyczaj wykorzystuje się trzy ścieżki terapeutyczne: 

• unikanie wyzwalaczy, które u chorego prowokują objawy neurologiczne (czyli np. dbanie o odpowiednią ilość snu, unikanie hałasu itd.);
• leczenie doraźne, czyli leki przeciwbólowe dobierane przez lekarza, np. tryptany, pochodne ergotaminy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol, kwas acetylosalicylowy. Leki te mogą oddziaływać w różny sposób na różnych pacjentów, jeśli leki z jednej grupy nie są skuteczne, lekarz zaleca inną grupę. Nie wszystkie leki można przyjmować już w fazie aury poprzedzającej napad bólu głowy;
• leczenie profilaktyczne polegające na przyjmowaniu leków, które mają zmniejszyć liczbę napadów bólu głowy. Leki dobierane są indywidualnie, mogą obejmować leki kardiologiczne (propranolol, flunaryzyna), leki przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy, topiramat), leki przeciwdepresyjne (amitryptylina) i inne.

Pomocne u niektórych pacjentów bywają techniki relaksacyjne, biofeedback, medytacja czy joga. Niektóre badania sugerują, że w profilaktyce migreny pomocne może być suplementowanie magnezu, witaminy B2 (ryboflawiny), wyciągu z lepiężnika czy ekstraktu z ziela dziurawca – należy to jednak robić za wiedzą i pod kontrolą lekarza.

>> Jak się uspokoić? Metody relaksacyjne, leki i zioła na uspokojenie