Mikroudar – przemijający napad niedokrwienny mózgu. Jakie ma skutki, czy może wystąpić od stresu?

Co to jest mikroudar? 

Przemijający napad niedokrwienny mózgu (z ang. TIA – transient ischaemic attack) przez pacjentów nazywany potocznie mikroudarem to niewielki udar o nagłym początku, samoistnie ustępujący w czasie nie dłuższym niż doba, a najczęściej w ciągu kilkunastu minut po wystąpieniu pierwszych objawów. Mikroudar jest więc rodzajem udaru niedokrwiennego, wynikającego z zakłócenia przepływu krwi do ośrodkowego układu nerwowego i przebiega z krótkotrwałymi i niepozostawiającymi uszkodzeń objawami neurologicznymi.  

Mikroudar – objawy  

Objawy mikroudaru zależą od obszaru mózgu, który uległ niedokrwieniu. U różnych pacjentów mogą być one różne i mieć różne nasilenie, również łagodne, możliwe do przeoczenia lub zignorowania zaraz po ustąpieniu. Pośród możliwych zaburzeń neurologicznych w przebiegu mikroudaru wymienia się przede wszystkim: 

• zaburzenia mowy o charakterze afazji, objawiające się trudnościami z artykulacją, utrudnionym doborem słów przekręcaniem słów, utrudnionym rozumieniem mowy, a także bełkotliwą mową (pacjenci zgłaszają również bełkotliwe mówienie w myślach); 

• nagłe, asymetryczne osłabienie mięśni twarzy (niemożność uśmiechnięcia się, opadanie powieki albo kącika ust, deficyty czucia​); 

• nagłe, asymetryczne osłabienie mięśni kończyn (trudności w uniesieniu ręki lub nogi, drętwienie, mrowienie po jednej stronie ciała, deficyty czucia); 

• zaburzenia widzenia (częściowa utrata widzenia, podwójne widzenie, zawężone pole widzenia, amaurosis fugax, czyli zaniewidzenie jednooczne); 

• zawroty głowy, problemy z równowagą i orientacją przestrzenną, niepewny chód; 

• dysfagia (zaburzenia przełykania).  

Ile trwa mikroudar?

Objawy mikroudaru przypominają często objawy udaru niedokrwiennego mózgu, ale mijają same w ciągu zaledwie kilku lub kilkunastu minut, najpóźniej w ciągu doby, i nie uszkadzają trwale niedokrwionej tkanki mózgu.  

Miniudar – skutki. Co robić w przypadku wystąpienia objawów mikroudaru? 

Do każdego pacjenta z objawami wskazującymi na udar lub mikroudar należy pilnie wezwać karetkę. Im szybciej pacjent uzyska pomoc, tym mniejsze jest ryzyko trwałych dysfunkcji obejmujących niedowłady, spastyczność, afazję, problemy ze wzrokiem, zaburzenia czucia, dysfagię, zaburzenia poznawcze i wiele innych trudności, z którymi zmierzyć się można jedynie dzięki długotrwałej rehabilitacji. 

Średnio u co piątego pacjenta mikroudar poprzedza udar pełnoobjawowy, zagrażający życiu i odbierający sprawność. 

Mikroudar – leczenie  

U pacjenta z mikroudarem, który trafia do szpitala, przede wszystkim wyklucza się udar mózgu przy pomocy badania obrazowego głowy (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny głowy) oraz szuka przyczyny wystąpienia incydentu naczyniowego. Inne badania to m.in. badanie ultrasonograficzne (USG) z opcją tzw. doplera tętnic, EKG (w razie potrzeby także 24 godzinne) czy echo serca. Każdy incydent mikroudaru to okazja, by ocenić u pacjenta obecność chorób przewlekłych i skuteczność ich dotychczasowego leczenia, a także by zachęcić do zmodyfikowania stylu życia (rzucenie palenia, redukcja masy ciała itp.) jako istotnego elementu profilaktyki przeciwudarowej. 

>> Jak przetrwać rezonans magnetyczny w przypadku klaustrofobii?

Leki na miniudar 

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, np. podawanie antykoagulantów zapobiegających tworzeniu się skrzeplin w przypadku stwierdzenia migotania przedsionków lub przeprowadzenie operacji wycięcia blaszek miażdżycowych.  

Miniudar z powodu stresu – czy to możliwe? 

Przyczyny mikroudarów nie są jednorodne i do końca zdefiniowane. Pośród najbardziej prawdopodobnych przyczyn wystąpienia przemijającego ataku niedokrwiennego mózgu wymienia się: 

• zakrzepy w naczyniach doprowadzających krew do ośrodkowego układu nerwowego, składające się najczęściej ze złogów cholesterolu i płytek krwi; 

• miażdżyca powodująca zwężenie tętnic doprowadzających krew do mózgu; 

• zaburzenia rytmu serca, w tym przede wszystkim migotanie przedsionków, które może być wywołane różnymi sytuacjami i chorobami; 

• chwilowe niedociśnienie tętnicze; 

• nadpłytkowość lub zbyt duża liczba czerwonych krwinek; 

• choroby tętnic szyjnych, kręgowych i wewnątrzczaszkowych. 

>> Kołatanie serca (palpitacje) – objaw stresu czy poważnej choroby?

Mikroudar nie tylko u starszej osoby – czynniki ryzyka

• Zaawansowany wiek (powyżej 55. roku życia u mężczyzn i 65. roku życia u kobiet); 

• przebyte choroby naczyniowe mózgu, w tym wcześniejsze mikroudary oraz udary niedokrwienne i krwotoczne; 

• otyłość typu brzusznego, nieprawidłowa dieta, zbyt mała aktywność fizyczna;  

• nadciśnienie tętnicze; 

• zaburzenia lipidowe; 

• choroba niedokrwienna serca i inne choroby serca; 

• migrena z aurą; 

• cukrzyca; 

• schorzenia nerek; 

• stosowanie używek i biologicznie aktywnych środków chemicznych (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, stosowanie twardych narkotyków). 

>> Dieta śródziemnomorska najlepsza dla serca 

Jak często występuje mikroudar? 

W Polsce roczna liczba incydentów mikroudaru bez powiązanych z nimi konsekwencji w postaci udaru niedokrwiennego mózgu pozostaje nieznana. Jeśli niedługo po mikroudarze nie rozwija się pełnoobjawowy udar niedokrwienny, pacjent z ulgą przyjmuje ustąpienie niepokojących sygnałów i nie zgłasza się do lekarza. Tyczasem rocznie od 14 do 16 tysięcy Polaków doświadcza mikroudaru, po którym nastąpił udar. U 17% z nich udar wystąpił tego samego dnia co mikroudar, u 9% dzień po mikroudarze, a u 43% w przeciągu 7 dni po mikroudarze.