Tachykardia zaliczana jest do zaburzeń rytmu serca. O tachykardii mówimy wówczas, gdy serce bije częściej niż 100 razy na minutę (inna nazwa to częstoskurcz). Przyspieszona praca serca może być reakcją fizjologiczną na duży wysiłek fizyczny, silne emocje czy stres, jest to tzw. tachykardia zatokowa, nie wymagająca konsultacji z lekarzem. Powodem do niepokoju jest sytuacja, kiedy przyspieszonemu biciu serca towarzyszą objawy wskazujące na jego niewydolność, takie jak np. duszności, płytki oddech, zawroty głowy czy ból w klatce piersiowej. Objawy te mogą świadczyć o stanie chorobowym – tachykardii nadkomorowej lub komorowej.
Rodzaje tachykardii
Spis treści:
Bicie ludzkiego serca, zaczynające się we wczesnych etapach życia płodowego, to skomplikowany proces bioelektryczny, który zachodzi w każdej komórce tego organu. Kiedy impulsy do skurczu serca nie są wytwarzane w sposób prawidłowy lub ich przesyłanie do komórek jest zaburzone, dochodzi do zaburzeń rytmu, takich jak np. tachykardia.
Zdrowe serce w stanie spoczynku wykonuje od 60 do 100 uderzeń na minutę. Za jego miarową i rytmiczną pracę odpowiada węzeł zatokowy będący generatorem impulsów elektrycznych, które wprawiają serce w ruch. Jeśli praca węzła zatokowego jest z jakiegoś powodu zaburzona, jego funkcję przejmują inne obszary serca. Impuls elektryczny może pochodzić z komór lub z przedsionków (serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i dwóch komór). W takiej sytuacji zdarza się, że przedsionki i komory wysyłają impuls znacznie częściej, przyspieszając pracę serca nawet do 500-600 uderzeń na minutę. Jest to sytuacja niefizjologiczna, serce pracuje wówczas mniej wydajnie, komory napełniają się krwią w niedostateczny sposób.
Rodzaje tachykardii
Kiedy rolę generatorów impulsu do pracy serca przejmują przedsionki, mówimy o tachykardii (tachyarytmii) nadkomorowej. Zamiast pełnego skurczu mięśnia sercowego następuje nieskoordynowane drżenie mięśni przedsionków. Najczęściej występujące tachyarytmie nadkomorowe to:
- migotanie przedsionków – najczęstsze zaburzenie rytmu serca. Terminem tym określa się szybkie i chaotyczne wysyłanie impulsów elektrycznych przez przedsionki serca, co przekłada się na przyspieszoną pracę komór. Impuls generowany jest z częstotliwością od 350 do 600 uderzeń na minutę. W tej sytuacji przedsionki przestają pompować krew do komór serca, dlatego migotanie przedsionków zmniejsza objętość krwi przepompowywanej w ciągu minuty o 20 do 30 %. Migotanie przedsionków powoduje, że komory serca pobudzane są nieregularnie z różną częstością;
- trzepotanie przedsionków – charakteryzuje się wolniejszym (do 300 uderzeń/min) oraz bardziej uporządkowanym rytmem skurczów przedsionków i komór.
Kiedy impuls do skurczu serca powstaje w jego komorach, mówimy o tachyarytmii komorowej. Jej najczęstsze postacie to:
- częstoskurcz komorowy – to tachykardia, w której rytm inicjowany jest przez jedno lub więcej ognisk komórek mięśnia serca. Charakteryzuje się przyspieszonym (100–250 uderzeń/min), ale regularnym rytmem. Stan ten na skutek postępującego niedokrwienia mięśnia sercowego może przekształcić się w groźne migotanie komór;
- migotanie komór – to najgroźniejsza postać tachyarytmii. Polega na szybkiej (nawet 600 uderzeń/min) i nieskoordynowanej pracy komór. Przy tej prędkości pobudzeń komory nie kurczą się, a jedynie drżą. Uniemożliwia to pompowanie krwi i prowadzi do zatrzymania krążenia (zanik tętna). Większość chorych w ciągu 10 sekund traci przytomność, po kolejnych 20 sekundach przestaje oddychać i w razie braku reanimacji, umiera w ciągu kilku minut.
Migotanie komór to najgroźniejsza postać tachykardii.
Przyczyny tachykardii
Nie każde przyspieszone bicie serca jest powodem do niepokoju. Po dużym wysiłku fizycznym puls może wynosić nawet 180 uderzeń na minutę i nie jest to zjawisko patologiczne. Inne przyczyny tachykardii zatokowej to:
- odwodnienie organizmu
- nadmiar kofeiny
- używki – alkohol, papierosy
Tachykardia zatokowa to efekt działania katecholamin, których stężenie w organizmie wzrsta w sytuacjach stresowych i pod wpływem silnych emocji.
Jeśli jednak objawy częstoskurczu pojawiają się bez wyraźnego powodu, warto skonsultować się z lekarzem i poszukać ich przyczyn. Tachykardia może być wynikiem:
- nadciśnienia tętniczego
- choroby wieńcowej
- anemii
- niedotlenienia serca
- przebytego zawału
- przerostu mięśnia sercowego
Tachykardia może wynikać z chorób serca, ale też z innych schorzeń, takich jak anemia czy nadciśnienie tętnicze.
Objawy tachykardii
- przyspieszone bicie serca (kołatanie serca)
- ból w klatce piersiowej
- duszności
- trudności z zaczerpnięciem powietrza
- „mroczki” przed oczami
- zawroty głowy
- spłycony oddech
- omdlenia
- nieuzasadniony lęk, trudności z zaśnięciem
Podstawowym badaniem pozwalającym zdiagnozować tachykardię jest EKG (może być wykonane metodą Holtera).
Tachykardia – leczenie
Leczenie tachykardii obejmuje:
- przyjmowanie leków spowalniających akcję serca
- zabieg kardiowersji elektrycznej (stabilizacja akcji serca za pomocą wyładowań elektrycznych)
- ablację termiczną, zabieg chirurgiczny, który niszczy źródło impulsów powodujących przyspieszenia akcji serca.
