Stan astmatyczny – czynniki i objawy

Ciężkie zaostrzenie astmy oskrzelowej jest możliwe w każdej postaci choroby. Śmiertelność w tym stanie szacowana jest na 1 proc.

>> Objawy astmy oskrzelowej – cztery najczęstsze symptomy

Co może wywołać stan astmatyczny

Czynnikami wywołującymi zaostrzenie są: 

• alergeny − pyłki, pleśnie, kurz domowy, nabłonki zwierząt,
• zanieczyszczenia powietrza,
• zakażenie dróg oddechowych,
• zimne powietrze,
• wysiłek fizyczny,
• stres,
• leki − grupa niesteroidowych leków przeciwzapalnych tzw. NLPZ, np. leki zawierające ibuprofen, leki działające przez blokadę receptorów B-adrenergicznych, niektóre leki przeciwbakteryjne,
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Przyczyną zaostrzenia może być również nieadekwatne leczenie astmy tzn. zbyt niskie dawki glikokortykosteroidów (GKS) przyjmowanych wziewnie lub zbyt częste stosowanie krótko działających leków pobudzających receptory B2 w oskrzelach (B-mimetyki) oraz nieprzestrzeganie planu leczenia.

Czytaj również: Farmakoterapia astmy oskrzelowej.

Stan astmatyczny − objawy

Za zaostrzenie astmy odpowiadają te same symptomy, które obserwujemy w chorobie podstawowej. Ulegają jednak znacznemu nasileniu. Należą do nich: 

1. Duszność w pozycji stojącej lub siedzącej. Wtedy pacjent często opiera się rękoma o jakiś przedmiot, mebel lub wspiera się o kończyny dolne, by uruchomić dodatkowe mięśnie oddechowe i tym samym mieć więcej siły na wdech.

2. Mowa przerywana − świadczy o znacznym ograniczeniu drożności dróg oddechowych, które prowadzi do zmęczenia w spoczynku podczas prowadzenia konwersacji.

3. Wyczerpanie oraz niepokój, które może się pojawić w skutek przedłużonego deficytu tlenu oraz utrzymującego się uczucia podduszania.

4. Przedłużony wydech.

5. Świsty często słyszalne na odległość.

6. Zwiększona częstość oddechów (>30/min) umożliwiająca osiągnięcie dostatecznej objętości powietrza docierającego do płuc w ciągu każdej minuty, mimo niewielkich objętości wdechów.

7. Zwiększona częstość akcji serca (>120/min).

W przypadku skrajnie ciężkiej duszności może dojść do powstania zjawiska tzw. cichej klatki piersiowej. Nie słychać wtedy świstów ani furczenia, co może myląco uspokoić lekarza. Fizjologiczny szmer pęcherzykowy może być symetrycznie ściszony. Tym zjawiskom może towarzyszyć wyczerpanie, splątanie lub śpiączka pacjenta. Obserwuje się również obniżenie ciśnienia tętniczego i zmniejszenie częstości akcji serca.

Kto jest bardziej narażony na stan astmatyczny

Z populacji chorych na astmę oskrzelową wyodrębniono pacjentów, u których ryzyko potencjalnego zaostrzenia się choroby jest większe. Są to:

• astmatycy, u których choroba jest na tyle trudna do opanowania, że wymagają przewlekłego leczenia dużymi dawkami glikokortykosteroidów wziewnych lub przyjmujący GKS układowo,
• chorzy hospitalizowani w ciągu ostatniego roku z powodu wystąpienia zaostrzenia astmy lub wymagający leczenia ratunkowego z powodu astmy w przeciągu ostatnich 12. miesięcy,
• pacjenci niedostosowujący się do zaleconego planu leczenia lub z zaburzeniami psychicznymi, u których nie spodziewamy się dostatecznego przestrzegania zasad farmakoterapii,
• chorzy z ciężkim zwężeniem dróg oddechowych.