Alergia na kosmetyki – jakie są objawy uczulenia na kosmetyki i jak je leczyć

Dlaczego kosmetyki mogą uczulać?

Alergię mogą wywołać wszystkie kosmetyki – zarówno szampony, jak i żele czy kremy – każdy preparat mający kontakt ze skórą, a nawet z płytką paznokcia (można mieć bowiem uczulenie na preparaty do stylizacji paznokci). Na ogół alergia na kosmetyki ma związek z nadwrażliwością na jeden lub kilka składników preparatu, przy czym nie zawsze zdajemy sobie sprawę z istniejącego problemu. Rodzaj objawów i ich nasilenie zależy od indywidualnych cech organizmu oraz od dawki alergenu, czyli stężenia substancji drażniącej zawartej w kosmetyku. Na wystąpienie alergii na kosmetyki szczególnie narażone są jednak osoby z problemami dermatologicznymi, innymi alergiami oraz astmą alergiczną.

Objawy uczulenia na kosmetyki

Na ogół alergię na kosmetyki można rozpoznać po pojawiających się zmianach skórnych w miejscu zastosowania danego preparatu. Dużo rzadziej występuje uogólniona reakcja alergiczna, a jeszcze rzadziej wstrząs anafilaktyczny, ale nie można tego wykluczyć, zwłaszcza jeśli kontakt z substancją drażniącą miała duża powierzchnia ciała lub śluzówka.

Najczęściej uczulenie pojawia się na twarzy, rzadziej na dłoniach. Możliwe objawy alergii skórnej na kosmetyki to:

• świąd skóry,
• zaczerwienienie skóry,
• wyraźna suchość i napięcie skóry,
• pieczenie,
• łuszczenie się skóry,
• wysypka,
• pokrzywka,
• obrzęk,
• opuchlizna twarzy,
• podrażnienie oczu i nosa.

W niektórych przypadkach na skórze mogą się pojawić pęcherze lub nawet rany wysiękowe.

Pojawienie się zmian skórnych powinno zaniepokoić – powinniśmy przestać nakładać kosmetyki na zmienioną chorobowo skórę i zasięgnąć porady lekarza rodzinnego lub dermatologa.

>> Wizyty u dermatologa w Centrach Medycznych Świat Zdrowia

Reakcja alergiczna na kosmetyk – jak dokładnie wygląda

Najczęściej występuje czerwona, swędząca wysypka na skórze, którą fachowo określa się kontaktowym zapaleniem skóry. Na ogół pojawia się w miejscu aplikacji kosmetyku. Reakcja alergiczna na kosmetyk to na ogół reakcja skórna (ponieważ tak zastosowano kosmetyk), ale może się zdarzyć, że niektóre składniki kosmetyków wpływają na układ oddechowy, zwłaszcza wtedy, gdy są wdychane. Dotyczy to przeważnie pacjentów z chorobami układu oddechowego, takimi jak astma, alergiczny nieżyt nosa lub z przebiegającą infekcją dróg oddechowych. Do objawów uczulenia ze strony układu oddechowego należą kaszel, katar, uczucie zatkanego nosa, duszność, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech.
Bardzo rzadko reakcja alergiczna na kosmetyki obejmuje wstrząs anafilaktyczny – jego objawy to silna duszność, trudności z przełykaniem, światłowstręt, ból w klatce piersiowej, szybki i słaby puls, a także nudności, wymioty, w niektórych przypadkach też utrata przytomności. Anafilaksja jest wskazaniem do natychmiastowego kontaktu z lekarzem.

Uczulenie na kosmetyki – co robić

Podstawowym zaleceniem jest natychmiastowe odstawienie produktu lub produktów, które mogły wywołać reakcję alergiczną. Następnie należy zmyć produkt ze skóry, używając do tego wody lub wody z hipoalergicznym mydłem lub innym nieuczulającym (czyli sprawdzonym) kosmetykiem. Reakcja alergiczna po usunięciu czynnika drażniącego powinna zacząć słabnąć lub nawet ustąpić całkowicie. Jeśli jednak objawy nasilają się, trzeba jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Działanie w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej obejmuje także przyjęcie środka działającego antyhistaminowo – doustnie lub na skórę. Lekiem bez recepty, który można stosować miejscowo, jest dimetynden, który łagodzi świąd skóry wywołany reakcjami alergicznymi, w tym uczuleniem na kosmetyki.

Bardzo ważne jest podjęcie próby ustalenia substancji, która wywołała reakcję alergiczną – trzeba pójść do alergologa. Lekarz zleca wykonanie skórnych testów alergicznych w celu ustalenia konkretnego alergenu. Testy te polegają na nałożeniu na skórę różnych substancji i obserwowanie reakcji – test odbywa się w placówce medycznej. Co więcej – mając świadomość, po jakim produkcie wystąpiła reakcja alergiczna, można skontaktować się z producentem kosmetyku i poprosić o dodatkowe informacje, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny reakcji alergicznej. Producent ma obowiązek odpowiedzieć na każde tego typu zgłoszenie.

>> Alergia krzyżowa – co jeszcze ją wywołuje prócz brzozy? Tabela z alergenami

Jak leczyć alergię na kosmetyki

Leczenie uczulenia na kosmetyki zależy od stopnia nasilenia problemu i wyglądu skóry po reakcji alergicznej. Jeśli reakcja jest niewielka, powinna zniknąć samoistnie. Czasami pomocne jest stosowanie środków antyalergicznych doraźnie, czyli w momencie wystąpienia reakcji skórnej.
Dużą rolę odgrywają kortykosteroidy stosowane na zmienioną skórę. W ostrej fazie alergii stosuje się silniejsze preparaty, natomiast przy mniejszych zmianach lub w kolejnych etapach leczenia – słabsze. Leki na zmiany skórne stosuje się w zależności od rodzaju zmian:

• na zmiany sączące się stosuje się lekkie kremy, mleczka i aerozole,
• na przesuszone obszary skóry zaleca się tłuste maści,
• na owłosioną skórę głowy nakładamy leki w formie płynów.

Pielęgnacja również ma znaczenie. W przypadku wystąpienia reakcji alergicznej na skórze należy stosować jedynie sprawdzone i łagodne preparaty hipoalergiczne. Nie wolno dodatkowo podrażniać skóry, np. poprzez długie kąpiele w gorącej wodzie, używanie myjek czy gąbek. Po kąpieli należy skórę osuszyć (ale nie pocierać jej ręcznikiem) i następnie nawilżyć preparatami emolientowymi, dzięki czemu pozostanie na niej warstwa ochronna.

>> Leki na alergię skórną: maści, kremy, tabletki bez recepty

Co uczula w kosmetykach

Ryzyko wystąpienia alergii zwiększają składniki takie jak:

substancje zapachowe naturalne lub syntetyczne (opisywane zbiorczo jako parfum, fenol lub aroma), szczególnie:

• Alpha-Isomethyl Ionone,
• Amyl Cinnamal,
• Amyl Cinnamyl Alcohol,
• Anise Alcohol,
• Benzyl Alcohol,
• Benzyl Benzoate,
• Benzyl Cinnamate,
• Benzyl Salicylate,
• Butylphenyl Methylpropional (obecnie zakazany w kosmetykach na terenie UE),
• Cinnamal,
• Cinnamyl Alcohol,
• Citral,
• Citronellol,
• Coumarin,
• Eugenol,
• Evernia Prunastri Extract,
• Evernia Furfuracea Extract,
• Farnesol,
• Geraniol,
• Hexyl Cinnamal,
• Hydroxycitronellal,
• Hydroksyisohexyl 3-Cyclohexene Carboxaldehyde (obecnie zakazany w kosmetykach na terenie UE),
• Isoeugenol,
• Limonene,
• Linalool,
• Methyl 2-Octynoate.

a także alkohol etylowy (albo ethyl alcohol), kwasy owocowe, mleczko pszczele, olej parafinowy,propolis, siarka, lanolina, olej wazelinowy,olejki eteryczne.

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 roku producentów kosmetyków obowiązuje wymienienie danego składnika w kosmetyku, jeśli składnik przekracza stężenie:

• 0,01% w produkcie spłukiwanym (np. mydło lub żel pod prysznic),
• 0,001% w kosmetyku niespłukiwanym, pozostającym na skórze (np. krem do twarzy, balsam do ciała).

Jak zapobiegać wystąpieniu uczulenia na kosmetyki

Mając wiedzę na temat tego, który składnik kosmetyków wywołał reakcję uczuleniową, należy go unikać – każdy kosmetyk ma wypisany skład na etykiecie. Czytając etykiety produktów, należy wybierać te, które nie zawierają substancji powodującej uczulenie. Osoby cierpiące na alergie skórne powinny wybierać kosmetyki oznaczone następującymi hasłami:

• hipoalergiczny,
• testowany dermatologicznie,
• bezzapachowy,
• bez konserwantów i SLS-ów,
• przeznaczony do skóry wrażliwej.

Jednak nawet te oznaczenia nie gwarantują, że kosmetyki nie zawierają danego alergenu, stąd konieczność każdorazowego zapoznania się z etykietą i składem. W przypadku niektórych produktów producent zaleca wykonanie próby uczuleniowej przed użyciem ich na większą powierzchnię ciała. Ma to miejsce m.in. w przypadku farb do włosów.

Jakie kosmetyki stosować do skóry alergicznej?

Najrzadziej alergie powodują dermokosmetyki, w tym preparaty dobrze przebadane (testowane dermatologicznie). Składniki, które uczulają najrzadziej, to oleje roślinne, np. masło shea, olej z awokado, olej z orzechów makadamia, gliceryna, pantenol, emolienty. Te substancje nawilżające nie przyczyniają się także do zatykania porów na skórze, a przy tym wykazują dobre efekty nawilżające. Preparaty tego typu mogą być stosowane do pielęgnacji wrażliwej skóry noworodków i dzieci.

>> Problemy skórne, problemy dermatologiczne: szampony, kremy, emulsje dermatologiczne