Astma alergiczna – bardzo częsta u dzieci z astmą. Jakie ma objawy?

Astma alergiczna – objawy

Po kontakcie z alergenem w drogach oddechowych pacjenta gromadzą się komórki układu immunologicznego powodujące stan zapalny, następuje obrzęk błony śluzowej oskrzeli i nadmierne wydzielanie śluzu, przez co dochodzi do skurczu oskrzeli i trudności z oddychaniem. 

Najbardziej charakterystyczne objawy astmy alergicznej to:

• duszność napadowa, odczuwana jako ściskanie w klatce piersiowej, ustępująca samoistnie lub pod wpływem leków,
• świszczący oddech,
• suchy kaszel o charakterze napadowym, często w godzinach nocnych lub porannych,
• nietolerancja wysiłku, napadowy kaszel po wzmożonej aktywności fizycznej lub pod wpływem silnych emocji,
• częste występowanie późnej reakcji astmatycznej,
• współistniejący alergiczny nieżyt nosa lub inny objaw atopii, np. zapalenie spojówek (mówi się wówczas o „wspólnej chorobie dróg oddechowych”),
• zaostrzenia w okresach ekspozycji na alergeny wziewne, na które organizm reaguje nadwrażliwością, np. w okresie pylenia roślin, podczas gdy poza tymi miesiącami pacjent może nie mieć żadnych dolegliwości.

Objawy astmy mają charakter napadowy i zmienne natężenie. Mogą też pojawiać się tylko w okresach zaostrzeń, które rozwijają się gwałtownie (w ciągu minut lub godzin) albo stopniowo (w ciągu wielu godzin lub dni).

Jak rozpoznać napad astmy alergicznej?

Napad astmatyczny to stan, w którym gwałtownie nasilają się duszności, narasta ucisk w klatce piersiowej, świst oddechowy i kaszel, nawet pomimo pozostawania w spoczynku i przybierania pozycji ułatwiających oddychanie. Pacjent w czasie ataku ma problemy z mówieniem, może wystąpić u niego zasinienie ust, problemy z oddychaniem, a nawet utrata przytomności.

Czynnikiem wywołującym napad astmy alergicznej może być duża ekspozycja na silnie uczulający alergen (sezon grzewczy w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego, sezonowość pylenia roślin, duża wilgoć w przypadku zarodników pleśni, ekspozycja zawodowa), ale też np. gwałtowne emocje, a zwłaszcza silny stres.

Przyczyny astmy alergicznej

Na rozwój choroby wpływ mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Kluczową rolę odgrywają limfocyty Th2, a podstawowe znaczenie ma kontakt z alergenem, który powoduje reakcję astmatyczną.

Pośród czynników ryzyka rozwoju choroby wymieniane są przede wszystkim:

• atopia, czyli genetycznie uwarunkowana skłonność do nadmiernego wytwarzania immunoglobulin E (IgE) jako odpowiedź na powszechnie występujące w środowisku alergeny (atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa),
• astma w wywiadzie rodzinnym,
• ekspozycja na alergeny wziewne, najczęściej pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, alergeny zwierząt, zarodniki pleśni i grzybów,
• ekspozycja na alergeny innego typu, np. pokarmowe czy chemiczne,
• powtarzające się infekcje wirusowe, przede wszystkim powodowane przez RSV i rynowirusy,
• zanieczyszczenie środowiska,
• palenie czynne i bierne w przypadku osób dorosłych,
• otyłość,
• narażenie na dym tytoniowy w dzieciństwie i okresie płodowym (matka paląca w okresie ciąży),
• poród przez cesarskie cięcie,
• wcześniactwo,
• zbyt szybkie zakończenie karmienia piersią.

Jak leczyć astmę alergiczną?

Astma alergiczna to ciężka choroba wymagająca leczenia farmakologicznego i regularnych kontroli w poradni alergologicznej. Celem terapii jest postać kontrolowana, w której objawy występują nie częściej niż 2 razy w tygodniu, pacjent nie musi ograniczać aktywności fizycznej i nie występują u niego niebezpieczne zaostrzenia.

Astma alergiczna – leki 

Podstawą terapii astmy o podłożu alergicznym jest unikanie czynnika wywołującego objawy oskrzelowe, czyli ekspozycji na alergen. Nie zawsze jest to możliwe, gdyż nie sposób całkowicie wyeliminować kontakt z roztoczami kurzu domowego lub sezonowymi pyłkami roślin, dlatego u osób z rozpoznaną astmą alergiczną stosuje się (okresowo lub na stałe):

• leki rozszerzające oskrzela (beta 2-mimetyki)
• leki przeciwzapalne (glikokortykosteroidy)

Leki obu rodzajów mają zazwyczaj postać wziewną (pacjenci mają do dyspozycji poręczne inhalatory). U większości chorych z dobrze rozpoznaną astmą o podłożu alergicznym udaje się kontrolować chorobę i zapobiegać występowaniu ciężkich zaostrzeń, minimalizować zapotrzebowanie na leki stosowane doraźnie oraz utrzymywać prawidłową lub bliską prawidłowej czynność płuc.

>> Inhalatory tłokowe, inhalatory kompresorowe

Odczulanie w astmie alergicznej

W przeciwieństwie do innych fenotypów astmy oskrzelowej astma alergiczna może być wskazaniem do wdrożenia immunoterapii alergenowej (odczulania) pod warunkiem istnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy ekspozycją na alergen a objawami choroby.

>> Odczulanie może zapobiegać astmie alergicznej

Astma alergiczna – domowe sposoby

Leczenie domowe nie może zastąpić fachowej pomocy, ale jeśli stosowane jest za wiedzą i zgodą lekarza, może stanowić dobre uzupełnienie metod konwencjonalnych. Pośród naturalnych sposobów radzenia sobie z astmą alergiczną wymienia się:

• zioła o działaniu wykrztuśnym i rozkurczowym, np. napary z tymianku, babki lancetowatej, lukrecji, mięty,
• dietę zapobiegającą rozwojowi otyłości, która jest jednym z czynników ryzyka astmy,
• aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości pacjenta, najczęściej poleca się spokojne sporty, takie jak pływanie, joga, stretching,
• regularne odkurzanie i wietrzenie mieszkania, stosowanie oczyszczaczy powietrza, usunięcie z przestrzeni astmatyka dywanów, zasłon, firan,
• suplementację witaminy D, której niedobór przyczynia się do nawrotów infekcji dróg oddechowych,
• okresową zmianę klimatu na górski czy nadmorski (mniejsza ekspozycja na smog i alergeny wziewne),
• zmniejszenie poziomu stresu.

Astma alergiczna u dzieci

Obecnie astma jest najczęściej występującą chorobą przewlekłą u dzieci i młodych dorosłych (poniżej 40 r.ż.), w 80% przypadków do pierwszej manifestacji objawów dochodzi we wczesnym dzieciństwie, zazwyczaj jeszcze przed ukończeniem przez dziecko 5 lat. Szacuje się, że Polsce na astmę choruje 5 do 10% dzieci, a ogromna większość przypadków astmy rozpoznawanej u najmłodszych to astma na tle alergicznym.

W wielu przypadkach do rozwoju astmy u maluchów przyczyniła się ekspozycja na dym tytoniowy w okresie płodowym oraz zanieczyszczenie środowiska (więcej astmatyków jest wśród dzieci żyjących w miastach niż na wsiach). 

U wielu małych astmatyków chorobie towarzyszą inne atopie, najczęściej atopowe zapalenie skóry (AZS), alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek.

Podobnie jak u osób dorosłych u dzieci choroba ma charakter napadowy, a napady zwykle samoistnie ustępują po kilku lub kilkunastu minutach. Jeśli atak astmy nie mija, zwłaszcza pomimo zastosowania inhalacji, oddech dziecka pozostaje przyspieszony lub utrudniony i występują problemy z mówieniem, należy jak najszybciej wezwać pogotowie.

>> Leki i preparaty na alergię - tabletki, syropy, spraye