Decyzja o rozpoczęciu immunoterapii alergenowej wymaga szczegółowej analizy nadwrażliwości pacjenta na dane alergeny. W diagnostyce wykorzystuje się badania, których celem jest udowodnienie, że objawy alergii są powiązane z konkretnym alergenem. Uzupełnieniem badań jest wywiad lekarski.
Kwalifikacja do immunoterapii – testy skórne. Czy odczulanie jest dla każdego?
Immunoterapia alergenowa, czyli terapia odczulająca, powinna być poprzedzona szeregiem procedur, które są niezbędne do zakwalifikowania pacjenta do leczenia. Podstawą diagnostyki pacjenta jest zebrany przez lekarza alergologa wywiad, na podstawie którego możliwe jest powiązanie objawów nadwrażliwości z czynnikiem uczulającym.
Następnym etapem jest skierowanie pacjenta na badania, które mają potwierdzić lub wykluczyć alergię.
Czytaj więcej: Co to jest immunoterapia alergenowa?
Pierwszy krok – testy skórne
Podczas pierwszego kontaktu z alergenem u pacjenta dochodzi do produkcji swoistych przeciwciał (IgE). Kolejna styczność z czynnikiem uczulającym wyzwala reakcję w postaci m.in. kataru, skurczu oskrzeli, wysypki czy zaczerwienienia skóry.
W celu określenia rodzaju oraz stopnia alergii najczęściej wykorzystywane są testy skórne, dzięki którym możliwe jest potwierdzenie uczulenia na konkretny alergen. Stosuje się przede wszystkim punktowe testy skórne oraz naskórkowe testy płatkowe. Rodzaje testów różnią się m.in. reakcją immunologiczną i czasem oczekiwania na wynik.
Ciekawostka: Plaster z orzeszkami na alergię – czy dzięki temu możliwe będzie odczulenie?
Punktowe testy skórne
Ten rodzaj testów stosowany jest w diagnostyce alergii, kiedy reakcja organizmu na czynnik jest natychmiastowa, m.in.: alergeny wziewne (pyłki roślin, roztocza kurzu domowego) czy alergeny pokarmowe. W pierwszej kolejności lekarz dobiera zestaw alergenów, na które reakcja będzie badana. W okolicy przedramienia nakładane są próbki czynników uczulających, próby histaminowe (rozcieńczony roztwór histaminy) i próba zerowa (roztwór soli fizjologicznej). Następnie przekłuwany jest naskórek, a reakcję organizmu bada się po upływie 20 minut. Wyniki testu interpretuje się na podstawie wielkości bąbla (tabela 1.).
Innym rodzajem testów skórnych są naskórkowetesty płatkowe, które wykonuje się w przypadku różnego rodzaju wyprysków, czyli kontaktowej reakcji alergologicznej (np. nadwrażliwości organizmu na substancje chemiczne). Test taki przeprowadza się poprzez umieszczenie zawieszonego w wazelinie alergenu na skórze i przymocowanie plastrem. Wyniki odczytuje się po 48 oraz 72 godzinach i interpretuje się według schematu w tabeli 2.
Inne badania w diagnostyce alergologicznej
Jeżeli u osoby diagnozowanej występuje atopowe zapalenie skóry lub testy skórne nie mogą być wykonane z innych przyczyn, alergolog może zlecić badanie poziomu swoistych przeciwciał IgE we krwi, które jest znacznie krótsze i wygodniejsze dla pacjenta, ponieważ polega na pobraniu próbki krwi. Warto jednak pamiętać, że w porównaniu z klasycznymi testami skórnymi, badanie to jest mniej precyzyjne.
Natomiast w celu ostatecznego potwierdzenia związku pomiędzy alergenem a reakcją organizmu wykonuje się próby prowokacyjne, które polegają na narażeniu organizmu na konkretny czynnik: alergen, substancję chemiczną czy temperaturę.
Immunoterapia alergenowa nie dla każdego
Do immunoterapii mogą zostać włączeni dorośli oraz dzieci powyżej 5. roku życia. Proces kwalifikacji i przebieg terapii wyglądają bardzo podobnie. Jednak granice wiekowe nie są najistotniejszym kryterium, ponieważ ze względu na specyfikę terapii odczulanie nie jest możliwe u pacjentów, u których przebieg alergii jest ciężki i związany z poważnymi powikłaniami ze strony układu oddechowego.
Ponadto, immunoterapia jest przeciwwskazana u osób cierpiących na takie choroby jak: nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, miażdżyca czy zaburzenia rytmu serca oraz schorzenia związane z niedoczynnością układu immunologicznego (np. choroba nowotworowa). W takich przypadkach decyzja o podjęciu leczenia powinna być skonsultowana z lekarzem prowadzącym (kardiologiem czy onkologiem), a w przypadku braku zgody pacjentowi pozostaje stosowanie tradycyjnych metod walki z objawami alergii.
Pomimo wielu przeciwskazań immunoterapia to skuteczny sposób walki z alergią. Już teraz na rynku dostępne są szczepionki na większość czynników uczulających, a prace nad nowymi nadal trwają, co daje nadzieję na jeszcze skuteczniejsze leczenie alergii.
Tabela 1.
Opis zmienionego miejsca | Interpretacja |
Średnica odczynu po podaniu alergenu jest taka sama jak po podaniu roztworu soli fizjologicznej | „0” |
Średnica odczynu po podaniu alergenu większa niż po podaniu roztworu soli fizjologicznej, ale mniejszy niż połowa odczynu histaminowego | „+” |
Średnica odczynu po podaniu alergenu zbliżona do połowy średnicy odczynu histaminowego | „++” |
Średnica odczynu po podaniu alergenu większa od połowy średnicy odczynu histaminowego | „+++” |
Średnica odczynu po podaniu alergenu jest dwukrotnie większa od średnicy odczynu histaminowego lub zmiana jest o nieregularnym kształcie | „++++” |
Tabela 2.
Opis zmienionego miejsca | Interpretacja |
Brak reakcji | 0 |
Rumień | „+” |
Rumień i grudki | „++” |
Rumień, grudki i pęcherzyki | „+++” |
