Alergia kontaktowa u dzieci – skąd się bierze i jak można jej zaradzić?

Mówiąc w dużym skrócie alergia to nieprawidłowa reakcja organizmu na czynnik, który nie powinien wywoływać objawów choroby. Ten czynnik nazywany jest alergenem. Gdy nasz organizm stara się go zwalczyć, uruchamia system odpornościowy, dając nieprzyjemne objawy, jak katar, kaszel czy łzawienie oczu.

>> Atopowe zapalenie skóry u dzieci – 5 sposobów na walkę ze świądem

Alergia kontaktowa – co o niej świadczy?

Uwzględniając drogę, którą dany alergen zaczyna oddziaływać na nasz organizm, możemy wyróżnić alergie pokarmowe, wziewne i kontaktowe. Skupmy się na tych ostatnich.

− O alergii kontaktowej mówimy wtedy, gdy na skórę działa jakiś czynnik powodujący nieprawidłową odpowiedź z jej strony – tłumaczy Beata Pawelec, lekarz pediatra. Te czynniki mogą znajdować się w proszkach, kosmetykach, maściach, ale też w olejkach eterycznych, lakierach do paznokci, a także w paskach czy innych dodatkach do ubrań. Reakcja uczuleniowa może wystąpić nie tylko przez bezpośrednie eksponowanie kosmetyku na skórę. Wystarczy, że dłoń dziecka dotknie poperfumowanej skóry mamy.

Pojawiające się na skórze znaki mogą świadczyć o alergii, choć wcale nie muszą.

− Słowo „alergia” od wielu lat robi karierę w mediach, ale objawy typu świąd czy pokrzywka mogą świadczyć o różnych schorzeniach czy chorobach. O alergii mówimy tylko w przypadku nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na jakiś czynnik – podkreśla doktor Pawelec.

Sygnałów nie należy lekceważyć, ponieważ reakcja alergiczna może doprowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego.

− To najsilniejsza reakcja uczuleniowa, która może doprowadzić do zgonu. Objawia się spadkiem ciśnienia, przyspieszeniem akcji serca, zblednięciem powłok skórnych, dusznością i problemami z oddychaniem. To jest najbardziej niebezpieczny objaw, który wymaga wezwania lekarza, a nawet hospitalizacji – mówi doktor Pawelec.

Najpierw pediatra, potem alergolog

Jak rozpoznać, czy podejrzewana przez nas alergia rzeczywiście nią jest? Sami jej nie zdiagnozujemy. Pomoże nam w tym alergolog, który ma szerokie spektrum możliwości, aby sprawdzić, co tak naprawdę uczula dziecko. Ale najpierw warto udać się do lekarza pediatry, gdyż wiele objawów można złagodzić lekami. Najczęściej wystarcza wyeliminowanie czynnika, który uczula. Jednak jeśli objawy są nasilone i wracają lub chcemy ustalić czynnik etiologiczny, wizyta u alergologa nas nie ominie.

Nie warto samemu stawiać sobie diagnozy, choć często właśnie alergią tłumaczymy sobie objawy uczuleniowe występujące u dzieci. Nie do końca przesadzamy. W ostatnim czasie liczba alergii się zwiększa. Wynika to z narażenia naszych organizmów na coraz większe zanieczyszczenie środowiska na coraz większą liczbę czynników, które mogą być alergenami.

Alergia kontaktowa – co może uczulać

Pamiętajmy że wszystko może być czynnikiem alergizującym. Dieta, to czym się otaczamy, to jak żyjemy i to, z czego korzystamy. Kosmetyki także mogą uczulać, dlatego powinniśmy uważać, jakie produkty kupujemy dla naszych dzieci.

− Musimy pamiętać, że skóra dziecka jest bardzo delikatna, wrażliwa na środki chemiczne, a główny składnik kosmetyków powinien być rodzajem ochrony i mieć działanie kojące oraz lecznicze. Bo skóra malucha jest często podrażniona, także przez kał i mocz, odparzona, pojawiają się na niej potówki – wyjaśnia doktor Pawelec.

Kosmetyki dla dzieci powinny mieć atest. Są odpowiednie instytuty, które taki atest mogą dawać, na przykład Państwowy Zakład Higieny, Instytut Matki i Dziecka oraz Centrum Zdrowia Dziecka. Wybierając kosmetyk dla dziecka, powinniśmy sprawdzić termin ważności i szczelność opakowania oraz zawartość substancji zapachowych i konserwantów oraz barwników koloryzujących. Tych powinno być jak najmniej. Niektóre substancje zapachowe i barwniki mogą wywoływać alergie. Na liście zakazanych składników są: formaldehyd, substancje zapachowe, alkohol lanolinowy, Methyldibromoglutaronitrile, Imidazolidinyl Urea, Diazolidinyl Urea. Duży potencjał uczulający wykazuje także lanolina. Głównym składnikiem kosmetyków dla dzieci powinien być pantenol.

Genetyczne uwarunkowania alergii

Alergia kontaktowa może mieć również podłoże genetyczne. Jeśli mama i tata chorują na alergię, ryzyko jej rozwoju u dziecka wynosi 80 proc. Jeżeli choruje tylko mama – ryzyko spada do 40 proc., a gdy tylko tata – do 30 proc.

Jednak, aby doszło do zachorowania, najpierw musi pojawić się czynnik, który u dziecka wywoła alergię. Na przykład jeśli mama i tata mają zdiagnozowana alergię wziewną, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko też będzie astmatykiem. Jednak jeżeli będzie stosowało odpowiednią dietę, prowadziło styl życia oparty na profilaktyce  i nie będzie eksponowane na czynniki alergizujące, to wcale nie musi zachorować. Wiele jest w naszych rękach.

Beata Pawelec – lekarz pediatra, absolwentka PUM, pracuje na Oddziałach Dziecięcych Szpitali  w Gorzowie Wielkopolskim i Choszcznie.