Choć uczulenie na wodę zdarza się bardzo rzadko, to nie mit, po kontakcie z wodą na skórze pojawiają się wówczas wysypka, pęcherze lub obrzęki, czasem zajęta jest także jama ustna. Chorych leczy się lekami przeciwhistaminowymi, maściami, fototerapią.
Uczulenie na wodę z kranu, z jeziora, morską – objawy, jak się myć?
Uczulenie na wodę, nazywane też pokrzywką wodną (aquagenic urticaria lub water urticaria), jest schorzeniem bardzo rzadkim, w literaturze medycznej opisanym dotychczas zaledwie kilkadziesiąt razy (po raz pierwszy w 1964 roku). Skóra osoby uczulonej na wodę może reagować alergicznie po kontakcie z wodą z kranu, jeziora czy basenu, ale też z wodą deszczową, śniegiem, a nawet z własnymi płynami ustrojowymi, takimi jak łzy czy pot.
Częściej niż alergia na samą wodę występuje alergia na zawarte w wodzie pierwiastki i związki chemiczne – przede wszystkim na chlor, ale też sól, metale ciężkie czy azotany, reakcje bywają też zależne od stopnia zasolenia wody.
Test sprawdzający, czy człowiek ma alergię na samą wodę czy na zawarte w niej substancje, wykonuje się, przykładając do jednej dłoni na 20 minut szmatkę zmoczoną wodą z kranu, a na drugą – wodą destylowaną. Jeśli skóra na obu rękach zareaguje alergicznie, problemem jest niestety woda, a nie tylko jej składniki.
Kto jest narażony na uczulenie na wodę?
Większość opisanych w literaturze przypadków uczulenia na wodę dotyczyła kobiet, przy czym początek choroby zwykle występował w okresie dojrzewania lub krótko po nim; znane są też przypadki pokrzywki wodnej rozpoznawanej w dzieciństwie. Choroba zazwyczaj ma charakter sporadyczny, na jej rodzinne tło wskazuje zaledwie kilka opisów, w rzadkich przypadkach wiązano ją z chorobami ogólnoustrojowymi oraz z zakażeniem wirusem HIV. Wydaje się, że wpływ na nasiloną reakcję alergiczną na wodę ma zmniejszenie grubości warstwy rogowej naskórka po depilacji lub narażeniu skóry na działanie środków chemicznych, zmiany skórne mogą być też bardziej dokuczliwe i obszerne u pacjentów chorujących przewlekle na schorzenia ogólnoustrojowe.
Uczulenie na wodę – objawy alergii
U pacjentów z uczuleniem na wodę po 20-30 minutach od kontaktu z wodą kranową, ale też wodą z rzeki, jeziora, deszczówką czy własnym potem i łzami pojawia się pokrzywka wodna, klinicznie manifestująca się:
- charakterystycznymi bąblami o średnicy 1-3 mm zazwyczaj otoczonymi rumieniową obwódką, zlokalizowanymi najczęściej w okolicach mieszków włosowych na ramionach, barkach, twarzy i klatce piersiowej
- świądem (zwanym w tym przypadku świądem wodnym), pieczeniem, mrowieniem w miejscu kontaktu z wodą
- rzadziej aquadynią, czyli odmianą świądu wodnego odczuwaną jako rozległy, piekący ból po kontakcie z wodą
Zmiany pokrzywkowe ustępują zazwyczaj do około godziny od zaprzestania kontaktu z wodą.
W bardzo rzadkich przypadkach pacjent odczuwa objawy alergii także w czasie picia wody – zmiany skórne dotyczą wówczas śluzówki jamy ustnej. Mogą pojawić się obrzęki gardła, pieczenie i swędzenie wnętrza jamy ustnej, w skrajnie rzadkich przypadkach występują objawy ogólnoustrojowe, takie jak bóle i zawroty głowy, duszności czy świszczący oddech.
Nie opisano dotychczas żadnego przypadku wstrząsu anafilaktycznego po kontakcie z wodą, teoretycznie nie jest to jednak niemożliwe podobnie jak w przypadku wielu innych alergii.
Przyczyny uczulenia na wodę
Mechanizm alergii na wodę jest słabo poznany. Pierwsi badacze tego zjawiska (Shelley i Rawnsley) w latach sześćdziesiątych postawili hipotezę, że u osób uczulonych woda może wchodzić w reakcje z gruczołami łojowymi skóry oraz z obecnym w nich łojem, w efekcie czego powstaje toksyczna substancja, a następnie uwalnianie histaminy wywołującej odczyn alergiczny. W latach osiemdziesiątych pojawiły się teorie wskazujące na związek alergii na wodę z nagłymi zmianami ciśnienia osmotycznego otaczającego mieszki włosowe, co prowadzić miało do wywołania pokrzywki. Najnowsze badania ostrożnie wskazują na mechanizmy niezależne od uwalniania histaminy.
Uczulenie na wodę morską i wodę z jeziora
Kąpiele w naturalnych akwenach często powodują nieprzyjemne dolegliwości skórne czy jelitowe, ale w ogromnej większości przypadków nie są to objawy uczulenia na wodę. Przyczyną kłopotów zdrowotnych po kontakcie z wodą morską, rzeczną czy z jeziora zazwyczaj są obecne w niej związki chemiczne, w tym przede wszystkim uwalniane z gleby składniki nawozów sztucznych z okolicznych pól, zanieczyszczenie metalami ciężkimi, a także żyjące w niej mikroorganizmy, przede wszystkim różnorakie bakterie, w tym sinice. Problemem dla alergików mogą być też obecne w wodzie pyłki okolicznej roślinności.
Znane są natomiast przypadki osób z rzeczywistą alergią na wodę z kranu czy jeziora, które mogą jednak bezpiecznie pływać w wodzie morskiej lub odwrotnie, jedynie woda morska wywołuje u niektórych osób świąd wodny. Za przyczynę tego zjawiska uważa się odmienne reakcje organizmu na wodę o różnym stopniu zasolenia.
Uczulenie na wodę w basenie
Reakcje skórne na wodę basenową nie są rzadkością i zazwyczaj są odpowiedzią organizmu na chlor, który jest środkiem dezynfekcyjnym powszechnie wykorzystywanym do eliminacji bakterii, wirusów i grzybów. Osoby z uczuleniem na chlor skarżą się zazwyczaj na świąd, zaczerwienienie, pieczenie i podrażnienie skóry, czasem też złuszczanie naskórka. Swędzenie i pieczenie bywa tak silne, że pacjent odczuwa stałą potrzebę drapania i tarcia objętej pokrzywką skóry, przez co tworzą się w niej ranki mogące ulegać nadważeniom bakteryjnym. U osób nadwrażliwych na chlor i korzystających z basenów mogą wystąpić też objawy ze strony układu oddechowego (kaszel, chrypka, trudności w mówieniu, duszności, ucisk w klatce piersiowej), a także podrażnienia błony śluzowej gardła, oczu i nosa. Zdarzają się także reakcje jelitowe, takie bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka.
Jak leczyć uczulenie na wodę?
W przypadku większości alergii zaleceniem dla pacjenta jest unikanie szkodzącego mu alergenu. Nie sposób jednak przecież unikać wody, bo oznaczałoby to rezygnację z kąpieli, chronienie się przed najmniejszym deszczem oraz unikanie ruchu i wysokich temperatur, by organizm nie miał okazji się spocić. Ratunkiem dla chorych jest więc farmakoterapia. Obecnie lekami pierwszego wyboru są leki przeciwhistaminowe drugiej generacji H1, które w przeciwieństwie do leków pierwszej generacji nie mają działań niepożądanych w postaci senności i spowolnienia ruchowego.
Zazwyczaj niezbędne jest również leczenie miejscowe dokuczliwej pokrzywki wodnej, najczęściej przy pomocy maści z kortykosteroidami.
Pacjentom z uczuleniem na wodę polecana jest też fototerapia, w literaturze pojawiają się opisy korzyści z przyjmowania sterydu anaboliczno-androgennego (np. stanozololu), terapii fluoksetyną.
Uczulenie na wodę – jak się myć?
Przed myciem ciała specjaliści zalecają zabezpieczać skórę przy pomocy kremów barierowych (np. wazeliny), przy czym kąpiele (najlepiej pod prysznicem) muszą być krótkie, a po ich zakończeniu pacjent powinien szybko i dokładnie osuszyć ciało.
>> Uczulenie na hybrydę – jak rozpoznać i złagodzić objawy alergii na manicure hybrydowy?
