Fototerapia, inaczej światłolecznictwo lub helioterapia, polega na leczeniu poprzez naświetlanie. Wykorzystuje się tu światło naturalne i sztuczne. Fototerapia jest skuteczną metodą leczenia wielu chorób, zwłaszcza skóry. Może być też stosowana w leczeniu żółtaczki noworodków, a nawet depresji.
Fototerapia, czyli światłolecznictwo. Czy działa tylko lampa do fototerapii?
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.

Fototerapia noworodka
Fototerapia znalazła zastosowanie między innymi w leczeniu żółtaczki u noworodków. Ten sposób leczenia jest wskazany w momencie, gdy stwierdza się zwiększone stężenie bilirubiny niesprzężonej we krwi u dziecka. Rozpoczęcie terapii zależy też od kilku czynników, takich jak:
- urodzeniowa masa ciała,
- wiek dziecka,
- wiek ciążowy,
- stężenie albumin w osoczu,
- posocznica lub zamartwica okołoporodowa,
- stwierdzona choroba hemolityczna.
Światło doprowadza do przemiany bilirubiny w związki nieszkodliwe, które są łatwo wydalane z organizmu.
Przy fototerapii w leczeniu żółtaczki noworodków wykorzystuje się różne długości światła:
- fioletowe o dł. 420 – 500 nm,
- niebieskie o dł. 420 – 560 nm,
- białe o dł. 400 – 600 nm,
- zielone o dł. 500 – 600 nm.
Najczęściej dziecko poddaje się fototerapii w sposób ciągły przez około 1,5 doby. Ważne, aby zabezpieczyć oczy noworodka w czasie naświetlania, a także aby zmieniać pozycję co 2-3 godziny. Istotna jest również kontrola temperatury i nawodnienia dziecka.
Lampy do fototerapii noworodków
W fototerapii noworodków wykorzystuje się kilka rodzajów lamp, np.
- lampy wolnostojące,
- lampy mocowane na ścianie,
- lampy stanowiące część inkubatorów.
Fototerapia a uszkodzenie wzroku
Faktem jest, że fototerapia, zwłaszcza światłem niebieskim, może uszkodzić wzrok. Może dojść np. do uszkodzeniem siatkówki czy zapaleniem spojówek. Aby zapobiec tego typu zdarzeniom, noworodkom zakłada się na oczy specjalne opaski, których położenie kontroluje się przez cały czas trwania zabiegu. Taką opaskę powinno się zdejmować co 4 godziny po wyłączeniu lampy i przemywać oczy noworodka solą fizjologiczną.
Fototerapia w leczeniu łuszczycy
Fototerapia jest stosowania również w leczeniu chorób skóry. Między innymi wykorzystywana jest w leczeniu łuszczycy. Światło UVA lub UVB kieruje się na zmiany łuszczycowe. Wykorzystuje się tutaj przeciwzapalne i immunosupresyjne właściwości światła. Oczywiście dawka naświetlania musi być dobierana indywidualnie. Światło UV jest pochłaniane przez skórę, a następnie niszczy aktywne limfocyty T odpowiedzialne za rozwój łuszczycy.
Fototerapia a depresja
Skuteczność fototerapii została potwierdzona również przy leczeniu depresji. Wiele badań dało wyniki, które wskazały, że światło o natężeniu 10000 luksów stosowane 30 minut dziennie pomaga pacjentom z depresją sezonową. Jednocześnie stwierdzono, że takie natężenie światła może być szkodliwe dla wzroku. W związku z tym stosuje się światło o mniejszym natężeniu, ale przez dłuższy czas. Terapia powinna być kontynuowana przez co najmniej 2 tygodnie.
W przypadku depresji niesezonowej potwierdza się skuteczność fototerapii jako metody wspomagającej leczenie antydepresyjne.
Fototerapia w domu
Fototerapii można poddawać się w warunkach domowych, korzystając ze specjalnych lamp antydepresyjnych. Warto się zastanowić, czy z nich nie skorzystać dla poprawy samopoczucia, kiedy nachodzi tzw. jesienna chandra, objawiająca się brakiem motywacji do działania, nadmierną sennością, rozdrażnieniem, obniżeniem libido albo odczuwaniem lęku.
Certyfikowane lampy do fototerapii dostępne są m.in. w sklepach z wyposażeniem medycznym, to wydatek rzędu kilkuset złotych w zależności od rozmiaru lampy. Można również zrobić własną lampę. Potrzeba do tego żarówki fotograficznej o minimalnej temperaturze barwowej 5500 kelwinów i jasności przynajmniej 7500 luksów.
Okulary do fototerapii
Aby przeprowadzić fototerapię w domu, niekoniecznie jednak trzeba mieć lampę. Można stosować… specjalne okulary, których zadaniem jest dostarczanie światła w taki sposób, jak wpadałoby ono do oka w sposób naturalny. Ich zaletą jest niewątpliwie to, że nie trzeba przerywać wykonywanych czynności w trakcie sesji. Powinno się je nosić codziennie (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym) przez 20-45 minut w zależności od natężenia światła.
Fototerapia w kosmetyce
Fototerapia sprawdza się nie tylko w leczeniu chorób, lecz także w regeneracji i poprawie jakości skóry, np. po zabiegach medycyny estetycznej. Fototerapia światłem LED jest zalecana przez lekarzy w łagodzeniu gojenia się blizn, leczeniu zmian trądzikowych, rozstępów czy cellulitu. Światło LED pobudza mitochondria komórek skóry, dzięki czemu dochodzi do przyspieszenia regeneracji i spowolnienia starzenia się komórek, działa ono również przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Szczoteczka soniczna do twarzy z fototerapią
Warto wiedzieć, że w zaciszu domowym możemy skorzystać z dobrodziejstwa fototerapii np. w celu oczyszczania twarzy. Obecnie są dostępne różnego rodzaju szczoteczki soniczne, które oprócz mechanizmu oczyszczającego mają wbudowane światło LED zapewniające barwy: czerwoną, niebieską i zieloną. Efekt takiej fototerapii to przede wszystkim ujędrniona skóra bez przebawień, blizn i stanów zapalnych.
>> Trądzik na plecach − blizny i przebarwienia. Jak się ich pozbyć?
Fototerapia – przeciwwskazania
Jak każdy zabieg i fototerapia jest w niektórych przypadkach niewskazana. Przeciwwskazaniem do stosowania fototerapii są:
- ciąża,
- nowotwór w aktywnym stadium,
- choroba afektywna dwubiegunowa,
- padaczka,
- przyjmowanie leków fotouczulających, np. z grupy NLPZ (ibuprofen, ketoprofen, diklofenak),
- przyjmowanie leków przeciwtrądzikowych zawierających izotretynoinę.
>> Uczulenie na hybrydę – jak rozpoznać i złagodzić objawy alergii na manicure hybrydowy?
- Dipali G. Rathod; Hira Muneer; Sadia Masood. “Phototherapy”, StatPearls, 2022.
- J. Szczapa „Podstawy neonatologii” PZWL, Warszawa 2008
- https://bilirubina.pl/lampy-do-fototerapii/ [dostęp: 23.12.2022 g. 16:15]
- https://klinikakrajewski.pl/naswietlania-w-leczeniu-luszczycy-dlaczego-warto/ [dostęp: 23.12.2022 g. 17:36]
- M. Sokół-Szawłowska „Fototerapia, postęp zastosowań w psychiatrii i innych dziedzinach medycyny”, Via Medica, 2018.
- https://bienkowscyclinic.pl/blog/terapeutyczna-moc-swiatla-fototerapia-w-leczeniu-i-odmladzaniu-skory/ [dostęp 27.12.2022 g. 18:50]
- https://dbam-o-siebie.pl/fototerapia [dostęp 27.12.2022 g. 19:00]
- https://dzidziusiowo.pl/fototerapia-noworodka-a-oczy#htoc-fototerapia-a-oczy-noworodka-jak-powinien-przebiega-zabieg-aby-nie-zaszkodzi-maluszkowi [dostęp 27.12.2022 g. 19:05]
- https://www.ortomoda.pl/luminette-2-okulary-do-swiatloterapii [dostęp 27.12.2022 g. 19:38]