Ból z tyłu głowy możemy odczuwać po prawej lub lewej stronie, nad karkiem albo na całej tylnej części czaszki. Często pojawia się w wyniku przemęczenia i stresu, ale miewa też przyczyny chorobowe. Kiedy domowe sposoby pomogą, a kiedy pójść do lekarza?
Ból z tyłu głowy – dlaczego się pojawia i jak z nim walczyć?
Ból głowy – rodzaje
Bóle głowy są bardzo częstą przyczyną zgłaszania się do neurologa. Wyróżniamy trzy główne grupy bólów:
- bóle pierwotne – ból głowy jest w tej grupie podstawowym objawem. Wywołany jest przez pierwotne zaburzenie funkcji neuronów. Klasyfikują się tutaj na przykład migrena, klasterowy ból głowy oraz napięciowy ból głowy.
- bóle wtórne – są wynikiem innych chorób lub urazów. Do tej kategorii należą bóle spowodowane infekcjami układu nerwowego lub podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym.
- neuralgie, neuropatie, bóle twarzy i inne bóle głowy – najczęstszym zaburzeniem z tej grupy jest neuralgia nerwu twarzowego, nazywana potocznie rwą twarzową.
Ból z tyłu głowy – przyczyny
Ból lokalizujący się w tylnej części głowy może mieć wiele przyczyn. Częste występowanie dolegliwości, bóle o bardzo dużym nasileniu lub towarzyszące im niepokojące objawy powinny być wskazaniem do wizyty u lekarza i zdiagnozowania pochodzenia bólu. Do najważniejszych przyczyn bólu z tyłu głowy zaliczamy:
Nadciśnienie tętnicze
Ból głowy pojawiający się w przebiegu nadciśnienia tętniczego jest obustronny i może mieć charakter pulsujący. Dolegliwości wywołują szczególnie nagłe wzrosty ciśnienia powyżej wartości typowych dla danego organizmu. Za zbyt wysokie uznaje się ciśnienie krwi przekraczające wartości 140/90 mm Hg. Najczęściej choroba jest bezobjawowa, więc istotne jest wykonywanie profilaktycznych pomiarów ciśnienia. W niektórych przypadkach oprócz bólów głowy pojawić się mogą zaburzenia snu, zwiększona męczliwość lub objawy związane z rozwojem powikłań narządowych.
>> Ciśnieniomierze: naramienny, nadgarstkowy, automatyczny
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest jednostką chorobową wymagającą jak najszybszego wdrożenia leczenia. Wywoływane jest przez bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty. Ból głowy może lokalizować się z tyłu lub przyjmować charakter uogólniony, a także obejmować okolicę karku. Innymi objawami występującymi w przebiegu choroby są: wysoka gorączka – powyżej 39 stopni, nudności i wymioty, światłowstręt oraz sztywność karku. Dołączająca do tych dolegliwości wysypka w postaci wybroczyn na skórze świadczyć może o poważnym zagrożeniu życia i rozwoju sepsy związanej z zakażeniem bakterią Neisseria meningitidis.
Guzy mózgu
Ból głowy o charakterze tępym i rozpierającym, nasilający się podczas kaszlu lub parcia na stolec może świadczyć o rozwijającym się guzie mózgu. W zależności od lokalizacji zmiany ból może dotyczyć prawej lub lewej strony głowy. Charakterystyczne są również nudności i wymioty pojawiające się rano, osłabienie pamięci oraz zdolności umysłowych i napady padaczkowe. Najczęstszym pierwotnym nowotworem złośliwym mózgu rozwijającym się u osób dorosłych jest glejak wielopostaciowy.
Krwotok podpajęczynówkowy
Nagły, niezwykle silny ból głowy, określany przez pacjentów zazwyczaj jako „najsilniejszy ból w życiu” jest objawem krwotoku podpajęczynówkowego. Towarzyszyć mu mogą nudności i wymioty, utrata przytomności, zaburzenia świadomości, światłowstręt i sztywność karku. Najczęściej za krwotok podpajęczynówkowy odpowiada pęknięcie tętniaka.
Migrena
Migrena może przebiegać z bólem głowy prawostronnym, lewostronnym lub obustronnym o charakterze pulsującym. Narasta on w trakcie aktywności fizycznej, a towarzyszyć mu mogą nudności, wymioty, bóle brzucha, światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki. U części osób przed napadem lub w trakcie pojawia się aura. Typowo przybiera ona postać mroczka w polu widzenia lub błysków świetlnych. Może jednak objawiać się również zaburzeniami ostrości widzenia, ubytkami w spostrzeganym obrazie, zaburzeniami mowy lub czucia.
>> Ból głowy, migrena - leki na ból głowy, lekarstwa przeciwbólowe
Napięciowe bóle głowy
Napięciowe bóle głowy są najczęstszym rodzajem pierwotnych bólów głowy. Pojawiają się w wyniku przemęczenia organizmu lub stresu. Ból ma charakter tępy i rozlany, lokalizować się może obustronnie w tylnej części głowy, ale także w okolicy czołowej. W niektórych przypadkach występują również nudności, wymioty, bóle brzucha i światłowstręt.
>> Jak się uspokoić? Metody relaksacyjne, leki i zioła na uspokojenie
Zapalenie ucha środkowego
Ból głowy z tyłu za uchem często pojawia się w wyniku infekcji toczącej się w uchu środkowym. Zazwyczaj zapalenie ucha poprzedzone jest infekcją górnych dróg oddechowych, która ułatwia wirusom i bakteriom przedostanie się do ucha środkowego. Innymi objawami wskazującymi na tę przyczynę bólu są upośledzenie słuchu, wyciek wydzieliny z ucha, podwyższona temperatura ciała.
Neuralgia potyliczna
Jednostronny lub rzadziej obustronny ból z tyłu głowy zaczynający się od karku i promieniujący w kierunku czoła może świadczyć o neuralgii potylicznej, nazywanej neuralgią Arnolda. Towarzyszyć jej mogą szumy uszne, mdłości, zaburzenia widzenia oraz światłowstręt. Ze względu na podobieństwo objawów przypadłość ta bardzo często jest mylona z migreną, ale przyczynę ma zupełnie inną. Neuralgia Arnolda rozwija się w wyniku ucisku na pęczki nerwów obecne pomiędzy drugim a trzecim kręgiem kręgosłupa, jako skutek przewlekłego napięcia mięśni karku lub urazu tej okolicy.
>> Nerwobóle – objawy, przyczyny i leczenie neuralgii
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego
Ból karku oraz tyłu głowy może być związany z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego. Wydawałoby się, że dotyczy ona jedynie osób starszych, jednak coraz częściej rozwija się również w młodszym wieku. Przyczynami choroby zwyrodnieniowej mogą być urazy, wady postawy oraz codziennie wykonywane czynności wymagające nienaturalnej pozycji ciała. Zwyrodnieniu odcinka szyjnego towarzyszą drętwienia i ograniczenie ruchomości karku oraz kończyn górnych, zawroty głowy lub szumy uszne.
>> Dyskopatia szyjna, piersiowa, lędźwiowa – przyczyny, objawy, leczenie
Urazy głowy i szyi
Urazy głowy lub szyi są dość oczywistą, lecz niestety bardzo niebezpieczną przyczyną bólu. W wyniku urazu głowy może dojść do uszkodzenia skóry głowy, złamania kości czaszki, a także wstrząśnienia lub stłuczenia mózgu i powstania krwiaka śródczaszkowego. Objawy, które wymagają jak najszybszego zgłoszenia się do lekarza po stłuczeniu głowy, to utrata przytomności, wymioty, splątanie i zmiana w zachowaniu, zaburzenia mowy lub widzenia, narastanie bólu, poszerzenie jednej lub obu źrenic.
Zatrucie tlenkiem węgla
Ból głowy może być objawem zatrucia tlenkiem węgla. Szczególnie narażone na to są osoby korzystające z wadliwych piecyków gazowych. Zdarza się, że pierwszym objawem zatrucia jest utrata przytomności podczas przebywania w pomieszczeniu, w którym wzrosło stężenie gazu. Najczęstszym objawem jest jednak ból głowy. Do innych pojawiających się dolegliwości należą nudności i wymioty, osłabienie, przyspieszone bicie serca, spadek ciśnienia tętniczego oraz zaburzenia koncentracji.
Infekcje wirusowe lub bakteryjne
Choroby wirusowe i bakteryjne, nawet takie jak powszechnie występujące infekcje górnych dróg oddechowych, mogą objawiać się bólem z tyłu głowy. Na zakażenie wskazują katar, kaszel, podwyższona temperatura ciała, wymioty lub biegunka.
>> Jak zadbać o odporność – 8 porad farmaceuty
Nadużywanie leków
W wielu przypadkach u osób zażywających duże ilości leków przeciwbólowych z powodu pierwotnego bólu głowy może rozwinąć się ból spowodowany przyjmowanymi substancjami. Dotyczy to nie tylko popularnych leków takich jak kwas acetylosalicylowy czy paracetamol, lecz także ergotaminy, tryptanów lub opioidów.
Ból z tyłu głowy u dziecka
U dzieci bóle głowy mogą wystąpić z tych samych przyczyn, z których występują u dorosłych. Nawet u małych dzieci mogą pojawić się migreny czy bóle wywołane stresem i zmęczeniem. U najmłodszych częstsze są jednak bóle wywołane infekcjami, urazami, odwodnieniem, zbyt długim przebywaniem przed ekranem telewizora lub komputera. Skarg pociechy nie wolno ignorować, gdyż zagrażające życiu choroby, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy guz mózgu dotykają również dzieci.
>> Jak się nawodnić? Sposoby na dobrze nawodniony organizm
Domowe sposoby na ból z tyłu głowy
Lekki lub umiarkowany ból można próbować załagodzić w warunkach domowych. Często najlepszym sposobem na pozbycie się dolegliwości jest zwykły odpoczynek. Odpowiednia ilość snu, nawodnienie i pełnowartościowy posiłek są bardzo istotne w walce z bólem. Do innych pomocnych metod należą:
- masaż – kilkuminutowy masaż skóry głowy oraz karku pomaga rozluźnić spięte mieście i w wielu przypadkach przynosi znaczną ulgę
- chłodne okłady – można wykonać je za pomocą zwilżonego zimną wodą ręcznika lub specjalnych hydrożelowych plastrów dostępnych w aptekach
- olejki eteryczne – inhalacje z olejków eterycznych, szczególnie olejku lawendowego, mogą zmniejszać napięcie i stres
- rozciąganie i joga – choć z bolącą głową trudno się zmotywować do aktywności fizycznej, to efekty mogą być naprawdę zaskakujące. Rozciąganie łagodzi napięcie mięśniowe, a nawet delikatny rozruch pomaga zapomnieć o problemach i zredukować stres.
>> Automasaż twarzy – co nam daje i jak go wykonać?
Ból z tyłu głowy – kiedy zgłosić się do lekarza?
Ból o bardzo intensywnym nasileniu, pojawiający się nagle lub niektóre objawy towarzyszące dolegliwościom bólowym głowy wymagają pilnej konsultacji lekarskiej, występują bowiem w stanach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia. Do objawów alarmujących należą:
- utrata przytomności
- wymioty
- poszerzone źrenice lub ich nierówność
- niedowłady kończyn
- zaburzenia mowy
- zaburzenia widzenia
- napady padaczkowe
- zaburzenia świadomości
- sztywność karku, czyli trudności w przygięciu głowy tak, aby brodą dotknąć klatki piersiowej.
Ból z tyłu głowy – diagnostyka i leczenie
Badania zlecane przez lekarza mogą być różne – zależą od charakteru bólu, częstotliwości jego występowania, czasu trwania oraz objawów towarzyszących. Badania wykorzystywane w diagnostyce bólów głowy to:
- badania krwi, takie jak morfologia, CRP
- badanie RTG czaszki i kręgosłupa
- tomografia komputerowa głowy
- rezonans magnetyczny
- nakłucie lędźwiowe z badaniem płynu mózgowo-rdzeniowego
>> Jak przetrwać rezonans magnetyczny w przypadku klaustrofobii?
Leczenie zależne jest od rozpoznanej przyczyny bólu. Niekiedy ogranicza się do stosowania leków przeciwbólowych. W poważniejszych chorobach konieczna może być antybiotykoterapia, radioterapia lub nawet zabiegi operacyjne.
