RZS a choroba zwyrodnieniowa – podobieństwa i różnice

Schorzenia reumatyczne, czyli dotyczące narządu ruchu niesłusznie kojarzone są jako przypadłość ludzi w podeszłym wieku. Tymczasem mogą na nie chorować nawet dzieci, czego najlepszym przykładem jest młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, stan zapalny w stawach diagnozowany przed 16 rokiem życia. Choroby reumatyczne mają różne przyczyny, przebieg i rokowania, co bardzo dobrze widać na przykładzie schorzeń najczęściej diagnozowanych, czyli RZS i choroby zwyrodnieniowej stawów.

Czytaj też: 

• Czynnik reumatoidalny – normy. Co to jest badanie RF?

 Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęściej spotykana schorzenie w obrębie narządu ruchu, bezpośrednio związane z wiekiem. Szacuje się, że choroba zwyrodnieniowa dotyka nawet połowy osób po 40. roku życia. Statystycznie częściej chorują kobiety, zwłaszcza po menopauzie. Czynnikiem ryzyka jest otyłość. Na rozwój choroby mogą też mieć wpływ osłabienie mięśni oraz przeciążenia stawów wynikające ze specyficznego charakteru pracy lub będące efektem wyczynowego uprawiania sportu.

Deformacja stawów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej  powodowana jest zużyciem chrząstki stawowej i osłabieniem funkcji wydzielniczych błony maziowej. Błona maziowa amortyzuje ruchy stawu i umożliwia przesuwanie się powierzchni stawowych. W wyniku jej niedoborów z czasem uszkodzeniu mogą ulec kości pod chrząstką stawową, torebka stawowa, mięsnie i więzadła. Zmiany te objawiają się bólem i sztywnością stawów.

Częstym objawem choroby zwyrodnieniowej jest opuchlizna oraz pojawianie się na kościach otaczających staw narośli i tzw. ostróg, mogących znacznie upośledzać ruchliwość stawu. Zmiany chorobowe są na ogół niesymetryczne.

 Charakterystyczne cechy choroby zwyrodnieniowej:

• stawy objęte zmianami są zimne i twarde
• stan zapalny ma charakter lokalny – zapalenie nie obejmuje innych narządów
• ból mechaniczny, występujący podczas ruchu, w tym ból startowy, występujący na początku ruchu (np. przy wstawaniu z łóżka)
• sztywność poranna trwa krótko, ustępuje po 5-10 minutach, sztywność pojawia się także w ciągu dnia,  po dłuższym okresie bezruchu
• najczęściej zajmuje stawy kolanowy i biodrowy
• „trzeszczenie” w stawach podczas ruchu

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów jest najczęstszą układową chorobą tkanki łącznej (dotyka ok. 1% ogólnej populacji). Charakteryzującą się przewlekłym symetrycznym zapaleniem wielu stawów, przede wszystkim rąk i stóp. Przyczyna choroby nie jest do końca poznana. Przyjmuje się, że w odpowiedzi na nieznany czynnik lub czynniki środowiskowe (np. palenie tytoniu, infekcje wirusowe i bakteryjne) u osoby genetyczne predysponowanej dochodzi do inicjacji przewlekłej reakcji zapalnej zlokalizowanej w błonie maziowej stawu.

RZS to choroba  układowa, co oznacza, że poza stawami stan zapalny może zajmować także inne narządy. Przykładowo, pacjenci z RZS są dwa razy bardziej narażeni na choroby serca i naczyń, a wynika to z miażdżycy, czyli stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych. Nieleczona może doprowadzić do znacznych deformacji stawów, a nawet do kalectwa, oraz do powikłań ogólnoustrojowych. Dlatego w przypadku RZS ogromne znaczenie ma szybka diagnoza oraz wprowadzenie odpowiedniego leczenia, aby doprowadzić chorobę do remisji. Oprócz terapii farmakologicznej (stosowanej do końca życia), elementami leczenia są: fizjoterapia, odpowiednia dieta, dostosowana do możliwości pacjenta, regularna aktywność fizyczna. Choć jest to schorzenia bardzo wyniszczające i trudne w leczeniu, przy obecnych metodach terapii RZS można uniknąć znaczących deformacji stawów.

Czytaj więcej: Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy, badania, leczenie. Co to jest RZS?

Charakterystyczne cechy reumatoidalnego zapalenia stawów:

• sztywność stawów – największe nasilenie występuje rano, pacjent potrzebuje dużo czasu na „rozruch” (zwykle ponad godzinę)
• ból – ciągły, niezależny od wykonywanego ruchu
• stawy, w których toczy się proces zapalny są obrzęknięte i ciepłe
• choroba najczęściej zaczyna się od stawów dłoni (palce lub nadgarstków), stawy zajmowane są symetrycznie
• stan zapalny najczęściej dotyczy małych stawów
• w wyniku choroby pojawiają się guzki reumatoidalne – zgrubienia na skórze i narządach wewnętrznych
• RZS dotyka całego organizmu – przyspiesza rozwój miażdżycy i osteoporozy, obciąża układ krążenia, zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, sprzyja anemii i depresji
• objawy choroby mogą być ogólnoustrojowe – podwyższona temperatura, osłabienie, brak apetytu.

 RZS a choroba zwyrodnieniowa stawów – podstawowe różnice