Tomografia głowy – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować. Interpretacja wyniku

Na czym polega tomografia głowy?

Tomograf komputerowy wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, które umożliwia także robienie zwykłych zdjęć rentgenowskich. Źródło promieniowania i rejestrujący je detektor w przypadku tomografu są ruchome. Obracają się wokół ciała pacjenta, w tym przypadku głowy, i wykonują serię zdjęć, każde pod innym kątem. Następnie zdjęcia te trafiają na komputer, gdzie tworzony jest z nich trójwymiarowy obraz głowy.

Wskazania do wykonania tomografii głowy

Tomografię komputerową głowy najczęściej robi się w przypadku urazów takich jak krwiaki śródczaszkowe, stłuczenia mózgu czy złamania kości czaszki. Są to stany nagłe, kiedy badanie robi się pacjentowi najszybciej jak to możliwe.

Wśród pozostałych wskazań do wykonania TK głowy wymienia się m.in.:

• podejrzenie choroby nowotworowej ośrodkowego układu nerwowego takiej jak chłoniak, glejak, gwiaździak, oponiak, nowotwór złośliwy ucha środkowego;
• podejrzenie przerzutów nowotworowych do twarzoczaszki;
• bakteryjne lub wirusowe stany zapalne o niejasnym podłożu w przebiegu gruźliczego zapalenia opon mózgowych, toksoplazmozy, wągrzycy oraz ropniaków i ropni mózgu;
• zmiany naczyniowe w obrębie mózgu;
• torbiele;
• krwotok śródmózgowy;
• niedokrwienie mózgu;
• udar krwotoczny mózgu;
• zawał mózgu;
• podejrzenie chorób przysadki mózgowej;
• podejrzenie wady rozwojowej lub wodogłowia;
• zapalenie zatok przynosowych;
• zapalenie opon mózgowych;
• choroba Alzheimera;
• otępienie mózgowe;
• zmiany kostne w obrębie twarzoczaszki;
• wady przegrody przezroczyste.

Podsumowując, tomografię komputerową głowy przeprowadza się, jeśli istnieje ku temu medyczne uzasadnienie, na zlecenie (skierowanie) lekarza po przeprowadzeniu wstępnej diagnostyki.

Przeciwwskazania do wykonania tomografiigłowy

Do najważniejszych przeciwwskazań do przeprowadzenia tomografii głowy należą:

• nadwrażliwość na jodowe środki cieniujące/kontrastowe (tzw. kontrast);
• niewydolność nerek;
• niewydolność krążenia;
• zbyt wysoki poziom hormonów tarczycy;
• choroby tarczycy;
• astma;
• ciąża.

Tomografia głowy – jak się przygotować?

Przed planowanym TK głowy z kontrastem należy zbadać poziomu kreatyniny oraz TSH we krwi. Ponadto na 2–3 godziny przed badaniem zaleca się wypić 1,5–2 litry niegazowanej wody i nie opróżniać pęcherza. Wszelkie zalecenia dotyczące przygotowania do TK głowy zostaną pacjentowi przekazane przy rejestracji na badanie.

Jak przebiega tomografia głowy?

Przed TK głowy pacjent podpisuje zgodę na jego wykonanie. Jeśli skierowanie jest na tomografię z kontrastem, podawany jest on kilkadziesiąt minut wcześniej.

Badanie tomograficzne jest całkowicie bezpiecznie, nieinwazyjne i bezbolesne. Pacjent proszony jest o położenie się na ruchomym stole, który następnie powoli wjeżdża do komory tomografu. Ważne jest, aby pacjent przez cały czas trwania badania pozostał w nieruchomej pozycji. Badanie trwa ok. 30 minut, niekiedy krócej.

>> Rezonans magnetyczny głowy – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

Tomografia głowy – interpretacja wyniku

Przedstawiamy wybrane pojęcia używane w opisie tomografii komputerowej głowy wraz z krótkim wyjaśnieniem:

• obszar hipodensyjny – najczęściej wskazuje na nowotworowe zmiany lite, w tym m.in. łagodne guzy, nowotwory złośliwe, jak również torbiele, ropnie czy naczyniaki;
• obszar hiperdensyjny – mogą to być zmiany uwapnione, w tym złogi wapnia w tętnicach, zwapniałe węzły chłonne, ale też nowotwory (np. kostniaki). Zmianą hiperdensyjną są ponadto krwiaki, czyli świeżo wynaczyniona krew;
• torbiel pajęczynówki lub naczyniówki – mała, niedająca objawów torbiel najczęściej nie jest groźna i nie wymaga leczenia, podlegają jedynie okresowej kontroli. Większa torbiel dająca objawy uciskowe wymaga leczenia;
• zmiana ogniskowa – może wskazywać zarówno na zmianę złośliwą, jak i łagodną;
• patologiczne gromadzenie kontrastu – wskazywać może na aktywne krwawienie lub krwiaka, ewentualnie mocno unaczynionego guza;
• niesymetryczny układ komorowy – prawdopodobnie występuje guz nowotworowy lub krwiak;
• cechy krwawienia śródczaszkowego – krwawienie może powstać w wyniku urazu lub pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu i zwykle stanowi stan zagrożenia życia;
• zmiany naczyniopochodne – wskazują na miejscowe niedokrwienie tkanki mózgowej, które może wynikać z niedrożności naczynia krwionośnego powstałej na skutek zatorowości lub zapalenia naczyń;
• zanik kory mózgowej – obserwowany w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych, np. choroby Alzheimera lub choroby Parkinsona. W przebiegu wskazanych chorób spada sprawność umysłowa, pojawiają się problemy z pamięcią czy zaburzenia świadomości;
• zgrubienie śluzówki w zatokach – może pojawić się w zatoce szczękowej, czołowej oraz klinowej, jak i w komórkach sitowych. Wynika zazwyczaj z przewlekłego zapalenia błony śluzowej zatok.

Pamiętajmy, że dokładnej interpretacji wyniku TK głowy powinien dokonać lekarz.

Tomografia głowy – co po badaniu?

Jeśli TK głowy była przeprowadzana bez kontrastu, pacjent może od razu po badaniu wrócić do domu, w przeciwnym razie powinien przez pewien czas pozostać pod obserwacją personelu medycznego. Na wynik badania trzeba czekać od kilku dni do nawet 3 tygodni.

Tomografia głowy – czy można wykonać u kobiety w ciąży?

Ciążę należy traktować jako przeciwwskazanie do wykonania tomografii komputerowej głowy, szczególnie pierwszy trymestr. Promieniowanie jonizujące wykorzystywane w badaniu ma bowiem niekorzystny wpływ na rozwój płodu. Dopuszcza się jednak możliwość przeprowadzenia TK głowy u ciężarnych w stanach zagrożenia życia lub zdrowia, kiedy badanie to jest konieczne do postawienia diagnozy. Decyzja o zrobieniu tomografii powinna być jednak podjęta po konsultacji z ginekologiem.

Tomografia głowy – czy można wykonać u dzieci?

Badanie TK głowy, jeśli tylko istnieje taka konieczność, może zostać przeprowadzone u dziecka w każdym wieku. Aby ułatwić badanie, jeśli dziecko np. odczuwa silny strach i nie jest w stanie zachować nieruchomej pozycji, małemu pacjentowi aplikuje się środek uspokajający, a niekiedy stosuje znieczulenie ogólne.

>> Rezonans magnetyczny kręgosłupa – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

Tomografia głowy – cena

Osoby ubezpieczone w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia mogą zrobić tomografię komputerową głowy za darmo. Czas oczekiwania na badanie wynosi jednak kilka miesięcy, dlatego niektórzy decydują się je wykonać na własną rękę, TK głowy w prywatnym ośrodku diagnostycznym może kosztować od 150 (bez kontrastu) do 500 zł (z kontrastem).