USG transrektalne (przezodbytnicze) – co to jest? Kiedy należy je przeprowadzić i jak przebiega?

USG transrektalne to inna nazwa badania ultrasonograficznego wykonywanego przezodbytniczo. Mimo że może powodować pewne opory i dyskomfort psychiczny u badanego, jest bardzo ważnym elementem diagnostycznym schorzeń odbytu, miednicy, a u mężczyzn również gruczołu krokowego. Należy podkreślić, że jest zupełnie bezbolesne i nie powoduje żadnych skutków obocznych.

Na czym polega USG transrektalne?

Ultrasonografia transrektalna jest badaniem, które pozwala zdiagnozować szereg zmian w obrębie odbytu i miednicy mniejszej. W jego trakcie lekarz wprowadza do odbytu pacjenta specjalną sondę. Jest ona umieszczana na głębokości kilku centymetrów, dlatego nie powoduje większego dyskomfortu czy bólu.

Zasada badania jest podobna do USG wykonywanego przez skórę. Głowica sondy emituje fale ultradźwiękowe o zmiennej częstotliwości. Wnikają w głąb organizmu, natrafiając na tkanki i organy, ulegają załamaniu i odbiciu pod różnym kątem. Następnie są zbierane przez głowicę i przetwarzane na obraz widoczny na ekranie monitora.

W przypadku USG transrektalnego do odbytu wprowadzana jest sonda z głowicą rotacyjną, która bada cały obszar dna miednicy i obwodu odbytnicy. Uzyskany w ten sposób obraz jest trójwymiarowy, co jest szczególnie istotne dla szczegółowej diagnostyki zmian nowotworowych i okolicznych węzłów chłonnych. Znajduje również zastosowanie w kontroli stanu odbytu po operacjach proktologicznych i okołoporodowych uszkodzeniach zwieracza.

Zasadniczo obraz sonograficzny pozwala wykryć ropnie, polipy, przetoki lub raka odbytu oraz zmiany w obrębie gruczołu krokowego.

>> Jak dbać o prostatę? Badania, seks, dieta, suplementy na prostatę

USG transrektalne – kiedy należy wykonać badanie?

USG transrektalne jest zazwyczaj wykonywane na wyraźne wskazanie lekarza specjalisty (gastrologa, proktologa lub chirurga). Może być przeprowadzone u osób, które:

• odczuwają nieprzemijający ból odbytu,
• mają podejrzenie raka, ropnia lub przetoki odbytu,
•  zgłaszają problemy z wypróżnianiem (nietrzymanie stolca, zaparcia, niekontrolowane gazy),
• mają poporodowe uszkodzenia zwieraczy,
• miały nieprawidłowe wyniki badania per rectum,
• mają zdiagnozowaną chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• zaobserwowały krew w kale.

>> Testy na krew utajoną w kale

USG transrektalne jest często przeprowadzane u mężczyzn, u których zachodzi podejrzenie raka lub stanu zapalnego prostaty czy niepłodności. Zgłaszają oni często ból w podbrzuszu, kroczu lub gruczole krokowym, uzyskują nieprawidłowy wynik badania PSA (swoisty antygen sterczowy) lub mają nieprawidłowy wynik badania per rectum.

USG transrektalne – przeciwwskazanie

Badania USG z reguły nie mają większych przeciwwskazań, są bezpieczne dla pacjentów w różnym wieku. W przypadku badania przezodbytniczego istnieją pewne czynniki, które je wykluczają. Należą do nich perforacje odbytu i/lub odbytnicy lub zwężenia kanału odbytu. Ostateczną decyzję o przeprowadzeniu badania podejmuje lekarz.

>> Badanie per rectum — na czym polega i kiedy je wykonać?

USG transrektalne – jak się przygotować?

Na dzień przed wykonaniem badania należy stosować dietę lekkostrawną, pozbawioną potraw wzdymających. Na 2-3 godziny przed USG warto powstrzymać się od jedzenia, a przed wejściem do gabinetu trzeba opróżnić pęcherz. Jeżeli u pacjenta podejrzewa się guza odbytu, lekarz może zalecić wykonanie dzień wcześniej lewatywy, ewentualnie w dniu badania wlewki doodbytniczej. Pozwoli to na całkowite opróżnienie jelit.

Na samo badanie należy zabrać wyniki wszystkich badań odbytu, które były dotychczas przeprowadzone.

Jak przebiega badanie USG transrektalne?

Przed przystąpieniem do badania lekarz zapyta o odczuwane dolegliwości, wyniki dotychczasowych badań oraz przebyte choroby i/lub zabiegi operacyjne.

>> Leki suplementy i zioła na prostatę

Samo badanie trwa kilkanaście minut. W jego trakcie pacjent leży w pozycji bocznej z kolanami podgiętymi do klatki piersiowej lub przyjmuje pozycję kolankowo-łokciową (na czworaka). Lekarz zabezpiecza odbyt specjalną osłonką i smaruje żelem umożliwiającym bezbolesne wprowadzenie sondy. Obraz widoczny na ekranie jest przez niego na bieżąco komentowany, a wynik i ewentualne nieprawidłowości są zapisywane na światłoczułym papierze.

Po zakończeniu USG lekarz wykonuje szczegółowy opis, który przekazuje pacjentowi.

USG transrektalne – interpretacja wyniku

Prawidłową i pełną interpretację wyników należy pozostawić lekarzowi specjaliście, który na nie skierował. Często do postawienia prawidłowej diagnozy potrzebne są wyniki badań obrazowych, laboratoryjnych i per rectum.

USG transrektalne – postępowanie po badaniu

Postępowanie po badaniu jest uzależnione od diagnozy. W przypadku gdy badanie nie wykazało żadnych zmian, pacjent może wrócić do normalnego funkcjonowania. Gdy USG wykaże zmiany, lekarz może zalecić kilka rozwiązań. Po pierwsze może zalecić badania kontrolne za kilka miesięcy i obserwację, wdroży odpowiednią terapię lub poprosi o rozszerzenie diagnostyki.

W sytuacji gdy w USG zostają wykryte guzki, należy potwierdzić ich charakter. Przydatna w tej sytuacji jest biopsja (cienko- lub gruboigłowa), którą wykonuje się pod kontrolą aparatury USG. Pobiera się fragment zmiany, która zostaje przekazana do badania histopatologicznego.

>> Hemoroidy po porodzie – objawy i przyczyny choroby hemoroidalnej po ciąży

USG transrektalne – skutki uboczne po badaniu

Transrektalne badanie USG, podobnie jak inne tego rodzaju, nie są obarczone praktycznie żadnym ryzykiem powikłań. Mimo że do odbytu wprowadzona zostaje sonda, nie należy obawiać się, że uszkodzi jakieś mięśnie lub struktury. Ma ona bardzo małą średnicę. Ponadto sam odbyt jest zabezpieczony i posmarowany żelem, który ułatwia przesuwanie sondy.

Bezpośrednio po badaniu pacjent może powrócić do codziennych czynności. Nie musi przestrzegać specjalnych zaleceń.

USG transrektalne – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet w ciąży. Objawia się m.in. zmianą częstości wypróżnień, niedokrwistością lub krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Są to objawy niespecyficzne, które wymagają szczegółowej diagnostyki. Badaniem z wyboru w takim przypadku jest badanie USG transrektalne. Jest to alternatywa niepowodująca żadnych dolegliwości ani dla matki, ani dla rozwijającego się dziecka.

USG transrektalne – czy można wykonać u dzieci?

Zaparcia są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się z dzieckiem do gastrologa dziecięcego. Objawia się oddawaniem stolca raz na kilka dni, któremu towarzyszy ból i wyraźny wysiłek, popuszczaniem stolca między wypróżnieniami. Istnieje wiele powodów tego stanu, najczęściej mają podłoże zaburzeń czynnościowych. Aby wykluczyć choroby organiczne – tj. m.in. chorobę Hirschprunga – należy wykonać pełną diagnostykę. Obok badania per rectum wskazane jest USG transrektalne.

>> USG tkanek miękkich – jakie tkanki podlegają badaniu? Kiedy je wykonać i na czym polega?

USG transrektalne – cena badania

Cena USG transrektalnego zależy m.in. od miasta, lekarza wykonującego czy ośrodka, które je wykonuje. Waha się od 150 do 200 złotych. Osoby posiadające skierowanie od specjalisty mogą je wykonać całkowicie bezpłatnie.