Białko C-reaktywne (CRP) należy do tzw. wskaźników zapalnych. Oznacza to, iż zwiększona produkcja tej substancji następuje w momencie, gdy w organizmie rozwija się stan zapalny. Z tego też powodu badanie stężenia CRP jest jedną z podstaw w diagnostyce wielu schorzeń, np. stanów zapalnych jelit, zakażeń wirusowych/bakteryjnych, a także nowotworów i przebytych zawałów serca. Jakie są jeszcze wskazania do badania? Jak ono przebiega i czy trzeba się do niego przygotować?
Białko C-reaktywne (CRP) – co to za badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Białko C-reaktywne (CRP) – co to jest?
Białko C-reaktywne (CRP) należy do tzw. białek fazy ostrej, co oznacza, że jego stężenie rośnie w wyniku stanu zapalnego w organizmie. CRP syntetyzowane jest w wątrobie i występuje naturalnie nawet u zdrowej osoby. To jego podwyższony świadczy o zmianach zapalnych w organizmie, stąd też powszechność tej metody diagnostycznej. Badanie stężenia białka CRP traktowane jest jako jedno z podstawowych badań przy podejrzeniu różnych schorzeń, w tym nowotworów.
Na powszechność badania wpływa także niska cena takiej diagnostyki przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości wyników. Badanie przebiega szybko i jest w pełni bezpieczne, co stanowi jego kolejny atut.
>> Krew w moczu – skąd się bierze krwiomocz, diagnostyka, możliwe przyczyny
CRP a OB – na czym polega różnica?
Badanie CRP i OB (odczyn Biernackiego) to z pozoru dość podobne badania, choć w rzeczywistości znacznie różnią się przede wszystkim swoim zastosowaniem.
- Badanie CRP pozwala na określenie ostrej fazy zapalnej w organizmie – związanej z infekcją bakteryjną, wirusową, stanami zapalnymi jelit czy rozwojem nowotworów. Jest więc pomocne w diagnostyce doraźnej, gdy pilnie potrzeba potwierdzenia diagnostycznego na stan zapalny.
- Z kolei badanie OB pozwala ocenić zmiany stężenia różnych białek zapalnych oraz immunoglobin. Umożliwia więc uzyskanie „szerszego” spojrzenia na stężenie różnych substancji, związanych z pracą systemu immunologicznego w reakcji na stany zapalne. W związku z tym badanie OB dobrze sprawdza się w kontroli przewlekłych stanów zapalnych oraz ich wykrywaniu.
W skrócie – badanie OB to kompleksowe spojrzenie na różne białka ostrej fazy, a badanie CRP to diagnoza skoncentrowana wyłącznie na konkretnym białku fazy zapalnej.
Białko C-reaktywne (CRP) – kiedy należy wykonać badanie?
Badanie stężenia białka CRP umożliwia diagnozę m.in. stanów zapalnych i zakaźnych, a także pozwala na uzyskanie informacji o uszkodzeniach lub martwicy tkanek. Co istotne, jako badanie laboratoryjne nie informuje o tym, który narząd odpowiada za zaistniałą sytuację lub w którym miejscu rozwija się stan zapalny – do tego są potrzebne badania pogłębiające, np. z zakresu diagnostyki obrazowej.
Wskazania do wykonania badania CRP to m.in.:
- rozwój zmian nowotworowych, szczególnie o charakterze złośliwym;
- stany zapalne jelit,
- zawał serca,
- ostre zapalenie trzustki,
- choroby tkanki łącznej w ostrej fazie, zwłaszcza reumatoidalne zapalenie stawów.
Badanie CRP może być wskazane również jako diagnostyka pooperacyjna oraz jako badanie profilaktyczne stosowane do oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
>>Zapalenie gardła – wirusowe czy bakteryjne? Jak rozpoznać typ infekcji gardła?
CRP a rak
Badanie CRP jest jednym z podstawowych elementów diagnostyki nowotworowej. Wiąże się to m.in. z faktem, iż komórki nowotworu złośliwego powodują nacieki, podwyższające stężenie CRP. W przypadku raka jelita grubego zaobserwowano także pewną zależność między ilością limfocytów a stężeniem CRP (wyższe CRP oznaczało mniejszą liczbę limfocytów).
Warto jednak wiedzieć, że choć badanie CRP jest jedną z podstaw w diagnostyce nowotworowej, to zawsze musi być potwierdzone innymi badaniami. Dodatkowo diagnostyka ta sprawdza się głównie w przypadku zaawansowanego stadium choroby. Na wczesnych etapach raka lub w przypadku zmian łagodnych stężenie CRP może wyjść w normie. Dlatego też na takim etapie zaleca się inne badanie umożliwiające wykrycie raka w stosunkowo wczesnej fazie. W skrócie – prawidłowy wynik badania CRP nie wyklucza rozwoju choroby nowotworowej.
Białko C-reaktywne (CRP) – jak się przygotować do badania?
Do badania CRP nie trzeba wcześniej się przygotowywać. Jest to badanie laboratoryjne, jednak stężenie tego białka w żadnym stopniu nie zależy np. od wcześniej spożytych pokarmów, dlatego badania nie trzeba wykonywać na czczo.
>> Kreatynina i mocznik – interpretacja wyników badań
Jak przebiega badanie?
Badanie CRP wykonywane jest poprzez pobranie krwi obwodowej, poddawanej następnie analizie laboratoryjnej. CRP analizowane jest ilościowo, gdyż kluczowe znaczenie diagnostyczne ma stężenie tego białka we krwi.
W związku z tym na otrzymanym wyniku pojawi się informacja ilościowa, oznaczająca dokładne stężenie CRP we krwi. Wynik ten następnie jest porównywany w stosunku do przyjętych powszechnie norm. Na tej podstawie lekarz orzeka podwyższone lub unormowane stężenie białka we krwi.
Białko C-reaktywne (CRP) – normy. Jak interpretować wynik?
Białko C-reaktywne naturalnie występuje w organizmie. Za jego normę uznaje się stężenie w granicach 0,8-3,1 mg/l. Z kolei o stanie zapalnym mówi się wówczas, gdy poziom CRP przekracza wartość 3,1 mg/l, ale zwykle nie jest większe niż 10 mg/l. Co istotne poziom CRP może dynamicznie się zmienić nawet w ciągu 24 godzin. Na wynik zwykle czeka się około kilku dni, w zależności od konkretnej placówki.
Wysokie CRP. Czy jest groźne?
Wysokie stężenie CRP samo w sobie nie jest groźne, jednak stanowi dość istotną informację zdrowotną. W zależności od ogólnej historii zdrowotnej, a także innych badań diagnostycznych wysokie stężenie tej substancji może oznaczać podwyższone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych czy rozwój zmian nowotworowych (zwykle już w dość zaawansowanym stadium). Wyniki zawsze należy skonsultować z lekarzem.
Białko C-reaktywne (CRP) – co po badaniu?
Badanie CRP jest prostym i w pełni bezpiecznym badaniem, dlatego po jego wykonaniu można wrócić do swoich obowiązków. Po odebraniu wyników należy skonsultować się z lekarzem.
Konieczne może okazać się powtórzenie badania, aby ocenić wzrost stężenia białka na przestrzeni jakiegoś odcinku czasowego (np. 14 czy 30 dni). Jest to dla lekarza istotna informacja pod kątem dynamiki wzrostu stężenia białka (może również utrzymywać się na względnie stałym poziomie).
Białko C-reaktywne (CRP) – czy badanie wykonuje się u kobiet w ciąży?
Tak, badanie stężenia białka CRP jest w pełni bezpieczne, a więc można wykonać je również u kobiet w ciąży.
Białko C-reaktywne (CRP) – czy badanie można wykonać u dzieci?
Tak, badanie CRP wykonuje się również u dzieci, a nawet u niemowląt. Najczęściej służy do diagnostyki infekcji wirusowych i bakteryjnych. Normy CRP u dzieci są takie same, jak u całej populacji (0,8-3,1 mg/l).
Białko C-reaktywne (CRP) – cena
Ocena stężenia białka CRP to dość tanie badanie, mieszczące się w granicach ok. 50 zł. Dokładny koszt zależy od placówki, w której wykonuje się badanie.
