Bóle podbrzusza: ból w okresie ciąży, w podbrzuszu lewym, prawym

Dlaczego podbrzusze boli?

Podbrzusze to część brzucha, której górną granicę wyznacza poprzeczna linia poprowadzona na wysokości pępka. W obrębie podbrzusza znajduje się pęcherz moczowy, jelito grube i jelito cienkie, u kobiet także macica z jajnikami i jajowodami. Zaburzenia pracy tych narządów mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości objawiające się bólem lub dyskomfortem. Dokładna lokalizacja bólu oraz jego charakter i ewentualne objawy dodatkowe są bardzo pomocne w zdiagnozowaniu przyczyny problemu.

Ból podbrzusza – przyczyny związane z układem rozrodczym

Ból podbrzusza nie powinien być bagatelizowany przez kobiety, ponieważ może zwiastować wiele chorób. Gdy jest bardzo intensywny, konieczne może być udanie się do szpitalnego oddziału ratunkowego. Przy słabszych dolegliwościach kluczowa może być wizyta u ginekologa lub lekarza internisty.

Ból menstruacyjny

Bóle menstruacyjne są jedną z najczęstszych przyczyn bólu podbrzusza u kobiet. Towarzyszą im często nudności, biegunka, osłabienie organizmu i rozdrażnienie. W przypadku lekkich lub umiarkowanych dolegliwości pomocne mogą być niesteroidowe leki przeciwzapalne, odpoczynek oraz umiarkowana aktywność fizyczna w postaci np. rozciągania lub pilatesu. Nasilone bóle powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Jeśli wykluczy on inne problemy zdrowotne, konieczna może być wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego.
Zdarza się, że przyczyną bólu menstruacyjnego są zbyt napięte tkanki, najczęściej mięśnie dna miednicy. Terapia manualna lub odpowiednie ćwiczenia domowe zalecone przez fizjoterapeutę uroginekologicznego mogą przynieść dużą ulgę i pomóc pozbyć się dolegliwości.

>> Leki na bóle menstruacyjne, leki rozkurczowe

Ból podbrzusza w ciąży

Ból podbrzusza w ciąży może budzić podejrzenie zagrażającego poronienia. W większości przypadków jest to naturalna dolegliwość związana z rozwojem płodu i powiększającą się macicą, jednak niektóre objawy towarzyszące powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Należą do nich wzmożona tkliwość brzucha i jego twardość. O poronieniu świadczyć mogą krwawienie z dróg rodnych, nieadekwatna do wieku ciążowego wielkość brzucha i osłabienie objawów ciąży (np. odczuwanych ruchów dziecka).

Rozwój ciąży pozamacicznej

Ciąża pozamaciczna (ektopowa) to stan, w którym dochodzi do zagnieżdżenia się jaja płodowego poza jamą macicy. Najczęściej dzieje się to w jajowodzie, ale może wystąpić również w jamie brzusznej, jajniku, szyjce macicy oraz bliźnie po cięciu cesarskim. Charakterystycznymi objawami są brak menstruacji, nieregularne krwawienie i ból brzucha. Znaczna część ciąż pozamacicznych ulega spontanicznemu poronieniu. Może jednak dojść także do pęknięcia takiej ciąży, co ma groźne konsekwencje w postaci krwawienia wewnątrzbrzusznego, wstrząsu, a nawet zgonu. Ze względu na znacznie zagrożenie życia matki i brak szansy na prawidłowy rozwój ciąży ektopowej niezbędne jest jej usunięcie. Lekarz może zadecydować o przyjęciu postawy wyczekującej, usunięciu ciąży poprzez stosowanie metotreksatu lub o zabiegu operacyjnym.

>> Kalendarz badań w ciąży – jakie badania i kiedy trzeba wykonać?

Endometrioza – częsta przyczyna bólu podbrzusza

Endometrioza jest schorzeniem, w którym błona śluzowa macicy obecna jest także poza jamą macicy, gdzie pozostaje wrażliwa na działanie hormonów i ulega zmianom, które zachodzą podczas cyklu miesiączkowego. Ból podbrzusza zazwyczaj pojawia się przed menstruacją i trwa w trakcie krwawienia. W niektórych przypadkach dolegliwości mogą też być niezwiązane z cyklem miesiączkowym lub pojawiać się w trakcie stosunku, oddawania moczu bądź defekacji. Endometriozę leczy się farmakologicznie oraz operacyjnie.

Stan zapalny w miednicy – infekcja bakteryjna

Zapalenie narządów miednicy mniejszej obejmuje zapalenie endometrium, jajników oraz jajowodów. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku zakażenia bakterią Chlamydia trachomatis lub Neisseria gonorrhoeae. Infekcja w wielu przypadkach jest bezobjawowa, a dolegliwości pojawiają się dopiero w wyniku rozwoju powikłań. Oprócz bólu podbrzusza, nudności i wymiotów wystąpić mogą nieprawidłowe krwawienia lub wydzielina z pochwy, bolesne stosunki płciowe, trudności z oddawaniem moczu oraz podwyższona temperatura ciała.

>> Co to jest chlamydia? Objawy zakażeń bakteriami i leczenie chlamydioz

Torbiel jajnika

Torbiel jajnika również często objawia się bólem podbrzusza. Dodatkowo pojawić się mogą powiększenie obwodu brzucha, wzdęcia, zaburzenia miesiączkowania, częste oddawanie moczu i stolca. Obecność torbieli jajnika może przyczyniać się do powstania powikłań, takich jak skręt przydatków lub pęknięcie torbieli. Skręt jajnika powoduje bardzo silny jednostronny ból, któremu mogą towarzyszyć nudności i wymioty. Częściej dotyczy on prawego jajnika ze względu na położenie lewej gonady przy esicy, ograniczającej jej ruchomość. W skręconym jajniku może dojść do rozwoju martwicy, co dodatkowo powoduje wzrost temperatury ciała. Leczenie w większości przypadków wymaga zabiegu operacyjnego.

Rak jajnika

Rak jajnika często bardzo długo pozostaje bezobjawowy. W innych przypadkach wystąpić mogą bóle brzucha, uczucie pełności, wzdęcia, wzrost obwodu brzucha, częste oddawanie moczu, bolesne stosunki płciowe i utrata masy ciała. Dolegliwości te powinny zostać jak najszybciej skonsultowane z ginekologiem. Zadecyduje on o konieczności wykonania dodatkowych badań obrazowych.

>> USG jamy brzusznej – przebieg badania, przygotowanie i wskazania do wykonania

Rak endometrium

W raku endometrium ból podbrzusza pojawia się późno. Pierwszymi objawami są zazwyczaj nieprawidłowe krwawienia, na przykład zbyt obfite, pojawiające się między miesiączkami lub po okresie menopauzalnym. Dolegliwości te są łatwo zauważane przez kobiety i szybko zgłaszane lekarzom, co pozwala na wykrycie raka we wczesnym stadium.

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy jest kolejnym nowotworem kobiecych narządów płciowych, w przebiegu którego może pojawić się ból podbrzusza. Towarzyszyć mu mogą nieprawidłowe krwawienia, upławy z pochwy, ból podczas stosunku oraz zaburzenia w oddawaniu moczu i stolca. Objawy te pojawiają się jednak późno i świadczą o zaawansowanym stadium raka. Istotne jest zatem profilaktyczne wykonywanie badań cytologicznych, które umożliwiają wykrycie choroby dużo wcześniej.

Ból podbrzusza – przyczyny związane z układem moczowym

Kobiety podejrzewające problemy w obrębie układu moczowego mogą zwrócić się po pomoc do lekarza ginekologa lub urologa. Mężczyźni powinni zasięgnąć porady urologa.

Zapalenie pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza moczowego objawiać się może bólem i pieczeniem cewki moczowej, częstym parciem na mocz oraz trudnościami w jego oddawaniu, krwiomoczem i bólem podbrzusza. Najczęściej choroba jest spowodowana zakażeniem bakterią Escherichia coli. W leczeniu stosowane są substancje takie jak furazydyna, kotrimoksazol, trimetoprim lub fosfomycyna.

>> Preparaty na zapalenie dróg moczowych, infekcje dróg moczowych

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Odmiedniczkowe zapalenie nerek rozwija się zazwyczaj w wyniku przejścia bakterii z cewki moczowej do pęcherza, a następie przez moczowody do nerek. Ból lokalizuje się najczęściej w okolicy lędźwiowej, lecz może dotyczyć również podbrzusza. Mogą wystąpić nudności, wymioty, podwyższona temperatura ciała oraz objawy zapalenia pęcherza.

Kamica układu moczowego

Kamica układu moczowego powstaje w wyniku tworzenia się nierozpuszczalnych złogów w nerkach, moczowodach lub pęcherzu. Charakterystycznym jej objawem jest kolka nerkowa, czyli silny jednostronny ból okolicy lędźwiowej, który może promieniować do podbrzusza, moszny, pachwiny lub wewnętrznej powierzchni uda. Jeśli do wytrącenia się kamieni doszło w pęcherzu, pojawić się mogą również trudności w oddawaniu moczu.

>> Kolory moczu – co oznacza ciemnopomarańczowy, a co zielony?

Problemy z gruczołem krokowym

Zapalenie gruczołu krokowego może objawiać się bólem podbrzusza, moszny, okolic odbytu i dolnych części kręgosłupa. Występuje również podwyższona temperatura ciała i osłabienie.

>> Problemy z prostatą, leki na prostatę

Ból podbrzusza – przyczyny związane z układem pokarmowym

Za bólem podbrzusza mogą stać także przyczyny związane z układem pokarmowym. Do najczęstszych zaliczamy:

Zapalenie wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka robaczkowego jest wyjątkowo częstą przyczyną ostrego bólu brzucha. Kojarzy się ono typowo z bólem po prawej stronie podbrzusza, lecz w rzeczywistości ból może najpierw lokalizować się w okolicy pępka lub w nadbrzuszu. Nasila się on podczas zmieniania pozycji oraz kaszlu. Brzuch staje się twardy, obecna jest tkliwość uciskowa w punkcie McBurneya znajdującym się w 1/3 długości między przednim górnym kolcem biodrowym a pępkiem. Schorzenie to może pojawić się również w czasie ciąży. Szybkie zgłoszenie się do lekarza umożliwia wykonanie apendektomii, czyli wycięcia wyrostka, i zapobiega rozwojowi powikłań.

Zespół jelita drażliwego

W zespole jelita drażliwego ból brzucha, zwykle zlokalizowany w podbrzuszu, jest dominującym objawem. Ma on związek z oddawaniem stolca, pojawianiem się biegunki lub zaparć oraz ze zmianą częstotliwości wypróżnień. Ulgę może przynieść regularne spożywanie posiłków o mniejszej objętości, zwiększenie ilości przyjmowanego błonnika rozpuszczalnego, unikanie produktów nasilających dolegliwości oraz dieta o niskiej zawartości FODMAP.

>> Błonnik - preparaty z błonnikiem, tabletki, saszetki, kapsułki

Nieswoiste zapalenia jelit

Nieswoiste zapalenia jelit są kolejną grupą chorób, w przebiegu której pojawia się ból brzucha. Dla choroby Leśniowskiego – Crohna bardziej typowe są bóle w prawym podbrzuszu, zmiany okołoodbytowe, takie jak przetoki, owrzodzenia, szczeliny i ropnie, natomiast dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego bóle w lewym podbrzuszu oraz przewlekła biegunka z domieszką krwi lub śluzu. Obraz choroby często jest jednak mniej specyficzny i zróżnicowanie tych dwóch chorób może być sporym problemem diagnostycznym.

>> Śluz w kale – jak wygląda, dlaczego pojawia się u dziecka albo u dorosłego?

Choroba uchyłkowa jelita grubego

Choroba uchyłkowa jelita grubego charakteryzuje się bólem umiejscowionym w lewym podbrzuszu, bolesnym parciem na stolec, zmianą rytmu wypróżnień, krwawieniem z dolnego odcinka przewodu pokarmowego oraz gorączką. Rozwinąć mogą się powikłania takie jak ostre zapalenie uchyłków, perforacja uchyłka, ropień lub niedrożność układu pokarmowego. Chorobę uchyłkową należy odróżniać od uchyłkowatości, w której uchyłki są obecne, ale bezobjawowe.

Zaparcia – nie bagatelizuj ich

Zaparcia objawiają się zbyt małą częstotliwością oddawania stolca bądź nadmierną jego twardością, co sprawia problemy podczas wypróżniania. W przebiegu zaparć również mogą wystąpić bóle podbrzusza. Pomocne jest zazwyczaj spożywanie większej ilości błonnika w diecie, a także stosowanie leków zwiększających objętość stolca lub działających osmotycznie. Doraźnie wspomóc się można czopkami glicerynowymi.

>> Leki na zaparcia - środki przeczyszczające, preparaty regulujące trawienie, siemię lniane

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego jest kolejnym nowotworem, którego rozwój może przyczynić się do dolegliwości bólowych odczuwanych w podbrzuszu. Objawy, które powinny budzić niepokój, to utrata masy ciała, wyczuwalny guz, krew w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień oraz stolce ołówkowate.

Kolonoskopia – badanie profilaktyczne przy bólach podbrzusza

Warto pamiętać, że kolonoskopia jest badaniem zalecanym u kobiet i mężczyzn, którzy przekroczyli 50. rok życia. Powinna być wykonywana profilaktycznie – dzięki badaniu można wykryć nie tylko nowotwór, ale także inne nieprawidłowości, które mogą przyczynić się do jego rozwoju – np. polipy jelita grubego.

Bóle podbrzusza a układ kostno-mięśniowy

Bóle podbrzusza zdecydowanie rzadziej spowodowane są problemami z układem kostno-mięśniowym, ale nie jest to wykluczone. Najczęściej pojawiają się:

Patologie dolnego odcinka kręgosłupa

Patologie dolnego odcinka kręgosłupa objawiają się bólem w odcinku krzyżowym, którym może towarzyszyć ból podbrzusza. Często przyjmowane przez chorych leki przeciwbólowe nie przynoszą poprawy i niezbędna jest rehabilitacja, a nawet zabieg operacyjny.

>> Leki przeciwbólowe na bóle pleców, kręgosłupa i lędźwi

Rozstęp spojenia łonowego

Rozstęp spojenia łonowego jest zazwyczaj skutkiem ciąży. Pojawić może się ból w okolicy spojenia i podbrzuszu, nasilający się przy chodzeniu. Leczenie opiera się na fizjoterapii oraz stosowaniu leków przeciwbólowych.

Ból podbrzusza wymaga podjęcia diagnostyki i wdrożenia odpowiedniej terapii, aby przywrócić pacjentowi komfort życia.

>> Ból brzucha z lewej strony, ból żołądka, ból brzucha z prawej strony. Co oznacza?