Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – objawy, przyczyny, leczenie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – co to za choroba?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest to przewlekła choroba zapalna odbytnicy i okrężnicy. Do zachorowania dochodzi najczęściej pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Dokładna przyczyna zaburzenia nie jest do tej pory dokładnie określona. Prawdopodobnie na jego rozwój wpływ ma kilka czynników:

• W części przypadków choroba występuje rodzinnie, ze względu na obecność genów zwiększających szanse na pojawienie się zapalenia.
• Nie bez znaczenia jest również tryb życia. Duży stres, nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i antybiotyków oraz zaburzenia flory bakteryjnej jelit również sprzyjają zachorowaniu.

Co ciekawe, choroba częściej występuje u osób niepalących oraz tych, które kiedyś paliły, ale zerwały z nałogiem. Palenie nie powinno być jednak traktowane jako profilaktyka, gdyż powoduje rozwój wielu innych chorób, w tym nowotworów.

>> Zespół jelita drażliwego (IBS) – objawy, przyczyny i leczenie. Jaka dieta przy IBS?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – objawy

Dolegliwości pojawiające się w przebiegu choroby często są bardzo niespecyficzne. Wystąpić może podwyższona temperatura ciała, spadek masy ciała i osłabienie. Najczęstszym objawem jest przewlekła wodnista biegunka z domieszką krwi, śluzu lub ropy. W niektórych przypadkach wystąpić mogą też zaparcia. Pojawiają się bóle brzucha, bóle okolicy odbytu lub bolesne parcie na stolec.

Kiedy do lekarza z WZJG?

Do lekarza należy udać się zawsze, gdy pacjent cierpi na biegunkę przez dłuższy czas (tj. biegunkę niezwiązaną z infekcją bakteryjną, wirusową lub zatruciem pokarmowym) oraz gdy dochodzi do spadku masy ciała bez wyraźnego powodu.

Przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

WZJG przebiega z okresami remisji oraz zaostrzeń. W większości przypadków zmiany zapalne ograniczone są jedynie do odbytnicy. Drugą najczęstszą lokalizacją jest odbytnica i lewa część okrężnicy. Rzadziej dochodzi do zajęcia odbytnicy i bliższej części okrężnicy oraz końcowego odcinka jelita krętego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – diagnostyka

W celu zdiagnozowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lekarz może zlecić wykonanie szeregu badań. Wśród badań laboratoryjnych przydatne mogą być:

• morfologia,
• CRP,
• OB,
• ALT, AST, GGTP, ALP, bilirubina,
• żelazo, ferrytyna, całkowita zdolność wiązania żelaza,
• przeciwciała pANCA, czyli przeciwko okołojądrowemu antygenowi granulocytów,
• oznaczenie kalprotektyny w kale.

Konieczne może okazać się wykonanie kolonoskopii lub sigmoidoskopii. Są to badania endoskopowe, podczas których można również pobrać wycinki do badań histologicznych. Podczas sigmoidoskopii oceniana jest odbytnica, esica i część zstępnicy. Kolonoskopia pozwala zobrazować także dalszą część jelita aż do kątnicy. W niektórych przypadkach przydatne może okazać się również wykonanie badania USG jamy brzusznej, RTG przeglądowego jamy brzusznej, kontrastowego wlewu doodbytniczego oraz tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – dieta

Dieta jest bardzo istotna w przypadku chorób zapalnych jelit. Nieprawidłowe żywienie może przyczynić się do zaburzeń składu flory bakteryjnej i pogorszenia dolegliwości. Pokarmy zalecane do spożycia mogą być różne w zależności od okresu choroby. Najbardziej różnorodny jadłospis możliwy jest w okresach remisji, zaostrzenia wymagają niestety sporych restrykcji dietetycznych. W ciężkim rzucie choroby lekarz może zadecydować o wprowadzeniu żywienia pozajelitowego. W rzucie umiarkowanym bardzo istotna jest odpowiednia podaż białka i kalorii, rezygnacja z mleka i ograniczenie podaży błonnika. W pozostałych przypadkach zalecana jest dieta lekkostrawna, należy unikać potraw tłustych, smażonych, pikantnych oraz wysoko przetworzonych.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – leczenie

W terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego wykorzystuje się leczenie farmakologiczne oraz chirurgiczne. Lekarz podejmuje decyzję o podawanych lekach w zależności od aktywności choroby. Substancjami działającymi przeciwzapalnie, które mogą być pomocne w tej jednostce chorobowej, są mesalazyna i sulfasalazyna oraz glikokortykosteroidy. W cięższych przypadkach wykorzystywane mogą być leki immunosupresyjne oraz leczenie biologiczne. Wśród zalecanych leków biologicznych znajdują się azatiopryna, cyklosporyna, takrolimus, tofacytynib. Leczenie biologiczne opiera się zazwyczaj na podawaniu infliksymabu, adalimumabu, golimumabu lub wedolizumabu. Stosowane jest w ostrych rzutach choroby oraz w leczeniu podtrzymującym remisję.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a probiotyki

Probiotyki mogą być zażywane pomocniczo w niektórych przypadkach leczenia wrzodziejącego zapalenia jelit. Nie wszystkie szczepy bakterii mają potwierdzoną skuteczność. Można wykorzystać bakterie z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Streptococcus salivarius thermophilus. Podstawą terapii są jednak leki przepisywane przez lekarza ze względu na ograniczenie dowodów tak dużej efektywności probiotyków.

WZJG – leczenie chirurgiczne (stomia)

W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne. Stosuje się je zazwyczaj, gdy farmakoterapia nie skutkuje, dochodzi do częstych zaostrzeń o ciężkim przebiegu, w powikłaniach choroby, takich jak zwężenia i przetoki, toksyczne rozdęcie okrężnicy, masywny krwotok, perforacja i zapalenie otrzewnej. Wykonywane zabiegi to przykładowo protokolektomia odtwórcza z wytworzeniem zbiornika jelitowego lub ileostomia. Protokolektomia odtwórcza polega na wycięciu odbytnicy i okrężnicy. W ich miejsce z jelita krętego wytwarza się zbiornik, który następnie łączy się z kanałem odbytu. Ileostomia jest to wyprowadzenie światła jelita cienkiego na powierzchnię brzucha.

>> Stomia – czym jest? Przyczyny, pielęgnacja i dieta przy stomii

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a ciąża

Większość leków stosowanych w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest bezpieczna w ciąży. Można stosować pochodne mesalazyny, tiopuryny i glikokortykosteroidy. Istnieją jednak wyjątki, bezwzględnie przeciwwskazany jest przykładowo metotreksat. O zmianie leków przyjmowanych w ciąży decyzję podejmuje zawsze lekarz specjalista. Choroba nie jest wskazaniem do porodu drogą cięcia cesarskiego, jednak w niektórych przypadkach, szczególnie po zabiegach chirurgicznych, może być to korzystniejsza metoda rozwiązania ciąży.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego u dzieci

Choroba objawia się u dzieci podobnie jak u osób dorosłych. W tym przypadku dodatkowo mogą jednak pojawić się zahamowanie wzrastania, niedobór masy ciała, niedobór wzrostu, niedożywienie oraz opóźnione dojrzewanie płciowe. Diagnostyka i leczenie nie odbiegają zbytnio od standardowego schematu. Wyleczenie może być możliwe po całkowitej resekcji jelita grubego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a choroba Leśniowskiego – Crohna

Choroba Leśniowskiego –Crohna również należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit. Te dwie jednostki chorobowe nieraz bardzo trudno zróżnicować. Ból brzucha występujący w chorobie Leśniowskiego – Crohna pojawia się częściej i jest silniejszy. Wyczuwalny może być guz w prawym dole biodrowym. Rzadziej jednak pojawia się krwawienie. Pomocny w postawieniu prawidłowej diagnozy może być obraz jelit w badaniach endoskopowych. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego zmiany mają charakter ciągły, jednak owrzodzenia są powierzchowne. Druga jednostka chorobowa charakteryzuje się zmianami odcinkowymi, mogącymi występować w obrębie całego przewodu pokarmowego. Owrzodzenia są znacznie głębsze. Wśród powikłań częściej pojawiają się przetoki i zwężenia jelita oraz zmiany okołoodbytowe. Różnice mogą pojawić się również w badanach laboratoryjnych: występowanie przeciwciał ASCA jest bardziej typowe dla choroby Leśniowskiego – Crohna, natomiast pANCA dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. W rzeczywistości jednak zarówno objawy, jak i wyniki badań mogą być mniej charakterystyczne, co sprawia duże trudności diagnostyczne. Znaczna część leków stosowanych we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jest wykorzystywana także w terapii choroby Leśniowskiego – Crohna.

>> Ból odbytu – przyczyny i leczenie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – powikłania

W przebiegu choroby może dojść do powstania powikłań. W obrębie jelit najczęściej występującymi są polipowatość zapalna oraz zwężenie jelita. Może jednak dojść również do powstania przetoki, ropnia, perforacji, szczeliny, krwotoku lub potencjalnie śmiertelnego stanu - ostrego rozdęcia okrężnicy. W tym przypadku dochodzi do wyraźnego poszerzenia okrężnicy, objawiającego się bardzo silnym bólem, wzdęciem brzucha i wysoką temperaturą ciała. U chorych często pojawiają się również dolegliwości spoza układu pokarmowego. Zaliczają się do nich zapalenie stawów, rumień guzowaty, zapalenie twardówki lub tęczówki, zapalenie spojówek, zapalenie nerwu wzrokowego, osteopenia, osteoporoza, powikłania zakrzepowo-zatorowe, kamica moczowa, stłuszczenie wątroby, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych i rak dróg żółciowych. Wzrasta również ryzyko wystąpienia raka jelita grubego.

>> Ból brzucha z lewej strony, ból żołądka, ból brzucha z prawej strony. Co oznacza?