W Polsce na raka jelita grubego codziennie umierają 33 osoby. Większość przedwcześnie, ponieważ nowotwór jest rozpoznawany dopiero w znacznym stopniu zaawansowania, kiedy szanse na wyleczenie są już znikome. Po raku płuca to drugi najczęściej występujący nowotwór złośliwy w naszym kraju.
Kolonoskopia - profilaktyka nowotworu jelita grubego
Do 19 tys. wzrosła w Polsce roczna liczba zachorowań na raka jelita grubego. W ocenie ekspertów Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego w Warszawie, jeśli nic się nie zmieni, w 2030 r. liczba zachorowań z powodu raka jelita grubego może się w Polsce sięgnąć 27 tys.
Najlepszą metodą zmniejszania śmiertelności z powodu raka jelita grubego są badania przesiewowe przy użyciu kolonoskopii (wziernikowania jelita grubego). Kolonoskopia pozwala wykryć i jednocześnie usunąć polipy, czyli łagodne nowotwory na ścianie jelita. Niemal każdy rak tego narządu wywodzi się z polipów, jeśli zostaną one w porę usunięte nie dojdzie do rozwoju nowotworu złośliwego.
Kolonoskopia wykonana raz w roku może zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu raka jelita grubego nawet o 60 proc.
Kolonoskopia w profilaktyce raka
Kolonoskopia to badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega na wprowadzeniu rurki endoskopu do jelita grubego poprzez odbytnicę. Mimo, że badanie jest nieprzyjemne i mało komfortowe jego znaczenie diagnostyczne jest nie do przecenienia. Kolonoskopia pozwala na wykrycie, a często od razu usunięcie zmian, o których nie wiemy, bo jeszcze nie dają żadnych objawów, ale z czasem mogą stać się groźne. To polipy, łagodne gruczolaki, które tworzą się na wewnętrznych ścianach jelita. W większości przypadków rak jelita grubego powstaje właśnie z polipów.
Wykrycie polipów i ich usunięcie powoduje, że rak jelita się nie rozwinie. Wykrycie raka jelita grubego w I stadium zaawansowania daje 85-100 proc. szans na całkowite wyleczenie. Im później wykrywany rak, tym gorsze rokowanie. W II stopniu zaawansowania – odsetek całkowitych wyleczeń spada do 50-80 proc.
Wskazania do kolonoskopii diagnostycznej
Kolonoskopia diagnostyczna pozwala na dokładną diagnostykę wielu stanów patologicznych, dotyczących układu pokarmowego, a w przypadku prawidłowego obrazu jelita grubego wyklucza z dużym prawdopodobieństwem niebezpieczne przyczyny dolegliwości, opisywanych przez pacjentów.
Jeśli:
- jesteś w wieku 50-65 lat i nie masz objawów raka jelita grubego,
- masz ukończone 40 lat i masz co najmniej jednego krewnego pierwszego stopnia
z rozpoznaniem raka jelita grubego, - jesteś w wieku 25-65 lat i pochodzisz z rodziny szczególnego ryzyka,
zgłoś się na bezpłatne badanie kolonoskopowe.
Program Badań Przesiewowych (PBP) dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego jest zadaniem Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. W ramach Programu Badań Przesiewowych, od 2000 roku wykonywana jest bezpłatna profilaktyczna kolonoskopia. Od roku 2012 w ramach PBP wysyłane są imienne, jednokrotne zaproszenia na kolonoskopię do osób w wieku 55-64 lata.
Rak jelita grubego – niepokojące objawy
- długotrwałe lub naprzemiennie występujące biegunki bądź zaparcia.
- krew w stolcu (jej obecność potwierdza badanie kału na krew utajoną). Po 50. r.ż. zaleca się wykonanie go raz do roku, jeśli w naszej rodzinie nie było zachorowań na ten typ nowotworu. W aptece można kupić test do wykonania w domu. Jeśli wykaże on krew w stolcu, to nie musi oznaczać raka jelita grubego. Może również świadczyć o hemoroidach, krwi w moczu czy chorobach żołądka. W takiej sytuacji wynik trzeba skonsultować z lekarzem.
- skurczowe, nawrotowe bóle brzucha i bolesność w dolnych partiach pleców.
- anemia, która objawia się zmęczeniem i osłabieniem.
- nudności, wymioty, trudności w przełykaniu.
- parcie na stolec, które nie ustępuje po wypróżnieniu.
- krwawienie z odbytu.
Tu kupisz: Domowe testy diagnostyczne na utajoną krew w kale
Kolonoskopia - przebieg badania
Badanie polega na wprowadzeniu przez odbyt specjalnego wziernika i obejrzeniu całego jelita grubego. Do tego celu służy giętki instrument zwany kolonoskopem, długości od 130 do 200 cm. Tory wizyjne znajdujące się we wzierniku pozwalają na przedstawienie obrazu z wnętrza przewodu pokarmowego w odpowiednim powiększeniu na kolorowym monitorze. Badanie ma na celu ocenę powierzchni błony śluzowej jelita grubego.
Jeśli w trakcie badania zostaną stwierdzone polipy, zostaną one usunięte za pomocą pętli wprowadzonej do jelita przez kolonoskop. Usunięcie polipów jest niebolesne i bezpośrednio po jego przeprowadzeniu można wrócić do codziennych aktywności.
Jak przygotować się do kolonoskopii?
Przygotowanie do kolonoskopii polega na oczyszczeniu jelita grubego. W tym celu 24-48 godzin przed badaniem należy stosować dietę płynną, a w przededniu badania doustne leki przeczyszczające. Niektóre ośrodki, w ramach przygotowania do badania stosują wlewki doodbytnicze. Każda pracownia endoskopowa wykonująca kolonoskopię przekazuje pacjentom wytyczne na temat schematu przygotowania się do badania.
Przygotowanie do kolonoskopii a przyjmowane leki:
- osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np. nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody.
- osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy lekarza kierującego przed wystawieniem skierowania i personel pracowni niezwłocznie po zgłoszeniu się na badanie.
- osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi powinny przerwać ich stosowanie na 7 dni przed badaniem, należy to jednak wcześniej skonsultować z lekarzem prowadzącym. Niekiedy może zachodzić konieczność zmiany leczenia.
- kobiety ciężarne i matki karmiące piersią powinny skonsultować z lekarzem prowadzącym sposób przygotowania do badania.
>>> Środki przeczyszczające, preparaty regulujące trawienie, siemię lniane
>>> Zestawy do lewatywy, enema, wlewki doodbytnicze
Warto pokazać lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych ze szpitala, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografia oraz aktualnych wyników badań laboratoryjnych np. morfologii, poziomu elektrolitów, układu krzepnięcia, grupy krwi. Pacjenci powinni dokładnie znać nazwy i dawki przyjmowanych leków lub posiadać ich spis.
Po kolonoskopii
Jeżeli ktoś otrzymał środki uspokajające, pozostaje pod obserwacją zwykle przez 1-2 godziny. Na badanie w znieczuleniu należy zgłaszać się z osobą towarzyszącą. W rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Przez 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i spożywać alkoholu. Po badaniu można odczuwać wzdęcia i kurcze powodowane przez powietrze wprowadzone do jelita podczas badania.
Powikłania po kolonoskopii
Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, choć jego powodzenie oraz pełne bezpieczeństwo nie mogą być zagwarantowane przez żadnego lekarza. Powikłania występują niezmiernie rzadko. Najpoważniejsze z nich, czyli perforacja (przedziurawienie ściany jelita) lub krwawienie mogą wymagać natychmiastowego lub pilnego leczenia operacyjnego. W polskim programie badań przesiewowych perforacja wystąpiła jedynie w 5 przypadkach na 50 000 badań (0,01%).
Ból podczas kolonoskopii
Wielu chorych obawia się bólu podczas tego badania. W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia możliwości znieczulenia może skorzystać 20 proc. osób poddających się kolonskopii w ramach bezpłatnych badań przesiewowych. To sprawa bardzo indywidualna. Na ból na pewno bardziej narażone są np. osoby szczupłe.
- Sprawdź, czy kwalifikujesz się do kolonoskopii w znieczuleniu.
- Sprawdź, czy w którym ośrodku możesz indywidualnie dokupić znieczulenie.
- Sprawdź, czy w pobliskim ośrodku używana jest aparatura, która znacząco minimalizuje ból.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące kolonoskopii
Sugeruje się, aby zmiany w diecie przed kolonoskopią, wprowadzać stopniowo nawet na 7 dni przed planowanym terminem zabiegu. Należy dążyć do stopniowego ograniczania surowych warzyw i owoców, a także produktów o wysokiej zawartości błonnika (pieczywo pełnoziarniste, otręby). Mogą one niepotrzebnie podrażnić jelita i spowodować nieplanowaną odpowiedź ze strony układu trawienia. Powinno się też unikać ciężkich i tłustych potraw.
Kolonoskopia to rodzaj badania wykonywanego przy pomocy endoskopu, które dotyczy dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega ono na wprowadzeniu do odbytu przewodu zakończonego kamerą, która pozwala na podgląd obrazu w czasie rzeczywistym na zewnętrznym monitorze. Dzięki temu lekarz jest w stanie ocenić zmiany, jakie pojawiły się w przewodzie pokarmowym osoby badanej. Kolonoskopię można połączyć z pobieraniem próbek z organizmu.
Sam zabieg kolonoskopii potrafi trwać od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, ale przygotowania do niego pacjent powinien zacząć na kilka dni przed czynnościami diagnostycznymi (niezbędna jest modyfikacja diety). Dodatkowo w dniu badania oraz poprzedzającym należy wypić specjalny płyn, którego zadaniem jest zapewnić wypróżnienie układu pokarmowego z treści. Badanie może być poprzedzone znieczuleniem ogólnym lub miejscowym. Zalecane jest wtedy odebranie pacjenta ze szpitala.
Przeprowadzenie kolonoskopii jest najczęściej potrzebne w przypadku podejrzeń zmian w obrębie jelita grubego. Wśród zaleceń wymienia się nowotwory jelita grubego, chorobę Leśniewskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz biegunki, czy krwawienia o niesprecyzowanej etiologii. Wyróżnia się też kolonoskopię terapeutyczną, która pozwala na jednoczesne przeprowadzanie drobnych zabiegów, pobieranie próbek histopatologicznych czy usuwanie zalegających ciał obcych.
