Ponieważ zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi często nie daje żadnych objawów, ważne jest, by od czasu do czasu wykonywać pomiary kontrolne. Dotyczy to przede wszystkim osób z grupy ryzyka, czyli np. starszych, z nadwagą czy chorujących na cukrzycę typu 2. Regularne pomiary ciśnienia są też warunkiem monitorowania przebiegu leczenia u osób ze zdiagnozowanym nadciśnieniem tętniczym.
Metody pomiaru ciśnienia tętniczego
Nadciśnienia tętniczego – najpowszechniejszej choroby układu krążenia na świecie – nie można zdiagnozować na podstawie jednego nieprawidłowego wyniku. Często pomiary w gabinecie lekarskim nie są miarodajne, ponieważ pacjent w tym czasie jest zestresowany. Dlatego aby prawidłowo postawić diagnozę, często potrzebne są kontrole i w gabinecie, i w warunkach domowych. Niekiedy konieczny jest całodobowy monitoring ciśnienia.
Ciśnienie tętnicze krwi można mierzyć:
- w gabinecie lekarza lub pielęgniarki;
- samodzielnie w domu (czytaj więcej: prawidłowy pomiar ciśnienia tętniczego w domu);
- za pomocą holtera ciśnieniowego (ABPM – ambulatory blood pressure monitoring).
Czytaj więcej: Wszystko, co musisz wiedzieć o nadciśnieniu tętniczym
Pomiar ciśnienia w gabinecie
Wydaje się, że optymalnym miejscem dla pomiaru ciśnienia tętniczego jest gabinet lekarza lub pielęgniarki. Dzięki pomocy specjalisty mamy pewność, że badanie zostanie wykonane prawidłowo. Nie u każdego jednak taki pomiar jest miarodajny. Niektórych pacjentów obecność specjalistów, nawet przy tak prostym badaniu, stresuje do tego stopnia, że wartość ciśnienia jest sztucznie zawyżona. Zjawisko to nazywane jest „nadciśnieniem białego fartucha”.
Podczas pomiaru w gabinecie może też występować sytuacja odwrotna, czyli tzw. nadciśnienie tętnicze ukryte. Mówimy o nim wówczas, gdy pomiar w gabinecie jest prawidłowy, a w warunkach domowych – zawyżony. Może mieć to związek z trybem życia pacjenta – przepracowaniem, nadużywaniem alkoholu, permanentnym stresem. Z tego powodu, zarówno przy wartościach podwyższonych, jak i prawidłowych uzyskiwanych w gabinecie lekarskim, warto skontrolować ciśnienie także samodzielnie.
W przypadku podejrzenia zarówno nadciśnienia białego fartucha, jak i nadciśnienia ukrytego/zamaskowanego, badaniem rozstrzygającym będzie monitoring za pomocą holtera ABPM. Z lekarzem lub pielęgniarką warto natomiast skonsultować się w kwestii, jak prawidłowo samodzielnie mierzyć ciśnienie tętnicze w domu.
Czytaj więcej: Prawidłowy pomiar ciśnienia tętniczego w domu
Personel lekarski lub pielęgniarski powinien zadbać, by w trakcie badania mankiet znajdował się na wysokości serca i uczulić na te aspekty pacjenta podczas pomiarów domowych. Wskazane jest też dokonanie dwóch niezależnych pomiarów na dwóch kończynach górnych (na prawym i lewym ramieniu). O wykonanie pomiaru ciśnienia warto poprosić przy okazji każdej wizyty lekarskiej – problemy z ciśnieniem na początku często nie dają wyraźnych objawów, a więc częsta kontrola może zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań.
Warto wiedzieć:
- Objawy nadciśnienia tętniczego
- Powikłania nadciśnienia tętniczego
Holter ciśnieniowy
U niektórych pacjentów do weryfikacji ciśnienia stosuje się holter ciśnieniowy. Urządzenie to pozwala na całodobową rejestrację wartości ciśnienia tętniczego. Zestaw składa się z rejestratora i mankietu, które zakłada się pacjentowi zwykle na dobę. Pomiary dokonywane są co 15–30 minut w ciągu dnia i co 30–60 minut w nocy.
Holter ciśnieniowy zakładany w warunkach ambulatoryjnych, a po założeniu holtera w gabinecie lekarskim pacjent idzie do domu i funkcjonuje wg swojego zwyczajowego trybu. Po zakończeniu badania rejestrator jest podłączany do komputera, zaś wyniki analizowane za pomocą odpowiedniego oprogramowania, a następnie oceniane przez lekarza.
W odróżnieniu od pomiarów tradycyjnym ciśnieniomierzem metoda ta informuje o wartościach ciśnienia tętniczego w czasie różnych codziennych aktywności – podczas pracy, odpoczynku oraz z trakcie snu. Bardzo ważnym wskaźnikiem dla lekarza jest to, czy ciśnienie w nocy jest niższe od tego w ciągu dnia. Powinno być niższe, a precyzyjnie można to ustalić właśnie za pomocą holtera.
Przesłanki do badania holterem ciśnieniowym:
- zawroty głowy, nagłe omdlenia, upadki, związane ze spadkiem ciśnienia w mechanizmie odruchowym, np. po zmianie pozycji ciała lub poposiłkowe;
- duże wahania pomiędzy pomiarami wykonywanymi w gabinecie;
- znaczne różnice pomiędzy wynikami pomiarów w domu i w gabinecie;
- nadciśnienie oporne na leczenie;
- potrzeba oceny, czy w godzinach nocnych występuje odpowiedni spadek wartości ciśnienia (brak tego spadku lub wzrost ciśnienia w godzinach nocnych dodatkowo obciążają rokowanie pacjenta);
- nadciśnienie u kobiet ciężarnych;
- podejrzenie nadciśnienia „białego fartucha” lub nadciśnienia zamaskowanego.
