USG jamy brzusznej – przebieg badania, przygotowanie i wskazania do jego wykonania

Na czym polega USG jamy brzusznej?

Jama brzuszna zajmuje znaczny obszar w ciele człowieka. Zawiera wiele kluczowych dla funkcjonowania człowieka narządów, bez których nie byłby w stanie funkcjonować. W części nadokrężniczej jamy brzusznej zlokalizowany jest żołądek, wątroba, trzustka i śledziona. W części podokrężniczej jamy brzusznej znajdują się jelita. Wszystkie narządy wyścieła cienka błona – otrzewna. Stany zapalne w jej obrębie mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.

Badanie USG jamy brzusznej stanowi ogólny obraz tego, co się dzieje w badanym obszarze. Wszystkie organy położone wewnątrz lub zewnątrzotrzewnowo mogą podlegać stanom chorobowym, dlatego systematyczne wykonywanie USG jamy brzusznej jest tak ważne.

>> Preparaty wspierające trawienie

W trakcie badania można ocenić lub wykryć:

• wielkość, budowę, anomalie rozwojowe wszystkich narządów,
• nacieki nowotworowe,
• torbiele oraz inne guzy,
• stany zapalne otrzewnej,
• złogi i kamienie w drogach żółciowych i moczowych,
• uszkodzenia narządów po urazach, wypadkach itp.

>> Tabletki na wątrobę, kapsułki, herbatki na wątrobę

USG jamy brzusznej – kiedy należy wykonać badanie?

Podstawowym wskazaniem do wykonania USG jamy brzusznej są bóle o różnym stopniu nasilenia, zarówno żołądka, jak i podbrzusza, których nie można się pozbyć za pomocą leków rozkurczowych. Mogą one wskazywać na szereg schorzeń. Poza tym lekarz pokieruje na to badanie chorego, który:

• uskarża się na długotrwałe zaparcia i/lub biegunki (mogą wskazywać na wiele procesów chorobowych układu pokarmowego, np. zespół jelita drażliwego),
• manifestuje objawy żółtaczki (żółtawy kolor skóry, zażółcenie białek),
• ma powiększony obwód brzucha oraz napięte powłoki wyczuwalne w badaniu podmiotowym,
• zgłasza objawy świadczące o krwawieniu z przewodu pokarmowego (krwawe wymioty lub krew utajona w stolcu),
• odczuwa bóle ze strony układu moczowego,
• zgłasza nagłe schudnięcie bez wyraźnej przyczyny,
• wyczuwa guzki lub zmiany w obrębie narządów.

>> Testy na krew utajoną w kale

Ponadto wskazaniem do wykonania badania USG brzucha będą jakiekolwiek nieprawidłowości wykryte w innych analizach (np. analizach laboratoryjnych krwi, moczu czy stolca).

USG jamy brzusznej – jak się przygotować?

O tym, jak należy przygotować się do USG jamy brzusznej, pacjent powinien zostać poinformowany w momencie skierowania na takie badanie.

Po pierwsze pacjent powinien zgłosić się na nie na czczo, o ile jest wykonywane rano. Jeżeli będzie przeprowadzane po południu, 6-8 godzin wcześniej nie należy nic jeść. Poza tym bardzo ważne jest, aby pozbyć się pęcherzyków gazu z jelit. W tym celu pacjent może być poproszony o zażycie dostępnych bez recepty preparatów, które pomagają je usunąć (nagromadzone gazy stanowią przeszkodę w uzyskaniu prawidłowego obrazu).

Bardzo ważne jest, aby na badanie zgłosić się z pełnym pęcherzem, dlatego na ok. 1-2 godziny wcześniej pacjent powinien wypić konkretną ilość płynów. Pełny pęcherz „unosi” się i pozwala dokonać oceny narządów znajdujących się bezpośrednio za nim.

>> Jak wesprzeć funkcjonowanie układu moczowego?

Ponadto należy poinformować lekarza, jeżeli w ciągu dwóch dni poprzedzających badanie pacjent miał wykonywaną obrazową analizę górnego odcinka przewodu pokarmowego. Środek kontrastujący, który jest w nim stosowany, zawiera baryt. Niecałkowicie usunięty z organizmu może wpływać na niemożliwość prawidłowego obrazowania narządów wewnętrznych.

Na samo badanie należy udać się w luźnych i wygodnych ubraniach, które bez problemu będzie można podciągnąć lub zsunąć.

Jak przebiega badanie USG jamy brzusznej?

Badanie jest bezbolesne i nie powoduje dla pacjenta praktycznie żadnych niedogodności. Wykonuje się je w pozycji leżącej (chyba że lekarz zadecyduje inaczej). Do odkrytego ciała zostanie przyłożona głowica sondy uprzednio posmarowana żelem, który ułatwi przewodzenie fal. W czasie badania pacjent może okresowo wstrzymywać powietrze lub będzie poproszony o niewielką zmianę pozycji. Ponadto lekarz może nieco dociskać głowicę, aby uzyskać lepszy obraz. W takich sytuacjach osoba badana odczuwa czasami dyskomfort, a nawet ból.

>> USG tkanek miękkich – jakie tkanki podlegają badaniu? Kiedy je wykonać i na czym polega?

Całe badanie trwa ok. 30 minut. Bezpośrednio po jego zakończeniu pacjent otrzymuje wynik w postaci zdjęć z ultrasonografu oraz dokładnego opisu.

USG jamy brzusznej – interpretacja wyniku

Po zakończonym badaniu lekarz powinien wyjaśnić osobie badanej, co zaobserwował na ekranie monitora. Wskazane jest również, aby pokrótce streścił przygotowany opis. Mogą znaleźć się na nim sformułowania świadczące o wyniku w normie („obraz prawidłowy”) lub o wystąpieniu nieprawidłowości. Do najczęściej pojawiających się w opisie stwierdzeń należą:

• złogi – oznaczają kamienie w drogach moczowych lub żółciowych (niewielkie złogi żółciowe określane są jako błotko żółciowe),
• polip – zazwyczaj niegroźna zmiana w okolicy pęcherza żółciowego,
• torbiel – zwykle zmiana łagodna wypełniona płynem, może pojawiać się np. na nerce,
• zmiany hiperechogeniczne lub hipoechogeniczne – ciemniejsze lub jaśniejsze plamy na obrazie, które powinny być dalej diagnozowane,
• wolny płyn w jamie – również powinien być poddany dalszej diagnostyce.

USG jamy brzusznej – możliwe skutki uboczne po badaniu

Podobnie jak inne badania USG, ultrasonografia jamy brzusznej nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Po jej wykonaniu badany może udać się do domu, gdyż analiza nie skutkuje uczuciem osłabienia czy dyskomfortu.

>> Ból brzucha z lewej strony, ból żołądka, ból brzucha z prawej strony. Co oznacza?

USG jamy brzusznej – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby w trakcie ciąży przeprowadzić trzy badania USG. Pozwalają one ocenić przebieg ciąży, ocenić rozwój płodu i wykryć ewentualne nieprawidłowości. Postęp medycyny sprawia, że ewentualne wady ujawnione w badaniu USG mogą być operowane przed narodzeniem dziecka.

Wprowadzenie w latach 80. XX wieku powszechnego wykonywania badań USG, wpłynęło nie tylko na zmniejszenie ryzyka poronień, przedwczesnych porodów czy zwiększenia wykrywalności wad wrodzonych. Podnosi również komfort kobiety, która mając świadomość, że ciąża przebiega prawidłowo, nie odczuwa lęku.

USG jamy brzusznej – czy można wykonać u dzieci?

Wskazania do wykonania USG jamy brzusznej u dziecka są takie same, jak u osób dorosłych (u niemowląt mogą to być również przedłużające się kolki).

Dzieci, które kontrolują oddawanie moczu, powinny mieć wypełniony pęcherz moczowy. Niemowlęta nie należy karmić na godzinę przed badaniem. Przedszkolaki i starsze dzieci nie powinny jeść na 2-3 godziny wcześniej. Podobnie jak osoby dorosłe powinno im się podać leki usuwające gazy jelitowe.

USG jamy brzusznej – cena badania

USG jamy brzusznej jest refundowane przez NFZ, wystarczy mieć aktualne skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Badanie prywatne kosztuje w granicach 200 złotych.