Co to jest chlamydia? Objawy zakażeń bakteriami i leczenie chlamydioz

Chlamydia a Chlamydophila

Potocznie nazwa chlamydia stosowana jest w odniesieniu do bakterii Chlamydia trachomatis oraz Chlamydophila pneumoniae, choć bakterie te należą do różnych rodzajów. Najczęściej stykamy się z trzema gatunkami tych drobnoustrojów:

• Chlamydia trachomatis – najczęściej spotykana, wywołuje głównie zakażenia układu moczowo-płciowego i oczu.
• Chlamydophila pneumoniae – może powodować zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych.
• Chlamydophila psittaci – atakuje głównie zwierzęta, może powodować infekcje u ludzi.

Należą one do bakterii wewnątrzkomórkowych – nie mają zdolności do namnażania się poza komórkami żywiciela.

Objawy zakażeń Chlamydia trachomatis

Chlamydia trachomatis jest rozpowszechniona na całym świecie, wywołuje wiele chorób o różnorodnych objawach. Należą do nich:

• Zakażenia układu moczowo-płciowego u kobiet i mężczyzn

U kobiet większość zakażeń układu płciowego przebiega bezobjawowo. Rozwinąć może się zapalenie macicy, jajowodu i cewki moczowej. Najczęściej występuje jednak zapalenie szyjki macicy. Pojawić mogą się dolegliwości takie jak obfite śluzowo-ropne upławy, krwawienie z szyjki macicy, przykładowo w trakcie stosunku, oraz objawy sugerujące zapalenie cewki moczowej, czyli ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Na skutek zakażenia mogą powstawać zrosty w obrębie miednicy mniejszej, powodujące dolegliwości bólowe, niepłodność lub ciążę ektopową (zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza błoną śluzową jamy macicy).

Zakażeniu układu moczowo-płciowego u mężczyzn towarzyszą głównie objawy zapalenia cewki moczowej. Dużo rzadziej niż kobiety przechodzą oni infekcje bezobjawowo. Częstym powikłaniem zakażenia jest zapalenie najądrza. Po kilku tygodniach od zapalenia cewki moczowej pojawiają się dolegliwości takie jak obrzęk i zaczerwienienie worka mosznowego, powiększenie najądrza, ból promieniujący do pachwiny oraz gorączka.

• Ziarnica weneryczna pachwin

Okres wylęgania choroby wynosi od 1 do 4 tygodni. Pierwszym objawem, który łatwo przeoczyć, jest pojawienie się grudki lub pęcherzyka w miejscu wniknięcia bakterii do organizmu. Lokalizuje się on często na wardze sromowej, żołędzi, mosznie, ścianie pochwy lub szyjce macicy. Pojawić mogą się również objawy ogólne, takie jak ból głowy, bóle mięśni i gorączka. Następnie rozwija się zapalenie węzłów chłonnych, najczęściej pachwinowych. Stają się one bolesne i obrzęknięte a skóra nad nimi jest zaczerwieniona. Węzły ropieją, może dochodzić do ich rozpadu oraz tworzenia przetok, z których wydobywa się treść surowicza i serowata.

• Chlamydiowe zapalenie odbytu

Zapalenie odbytu rozwija się u kobiet wtórnie do zakażenia szyjki macicy oraz cewki moczowej. Może też dojść do infekcji pierwotnej w wyniku stosunków analnych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z partnerami płci męskiej. Chlamydiowe zapalenie odbytu objawia się bólem i pieczeniem w okolicy odbytu, krwawieniem podczas wypróżniania oraz wyciekiem śluzowo-ropnej wydzieliny.

• Chlamydiowe zapalenie gardła

Chlamydiowe zapalenie gardła jest rzadką infekcją, przebiegającą zazwyczaj bez dolegliwości. Jest wynikiem stosunków oralno-genitalych z zakażoną osobą.

• Wtrętowe zapalenie spojówek u dorosłych

Zapalenie to rozwija się zwykle w jednym oku. Charakterystyczna jest śluzowo-ropna wydzielina i pojawienie się drobnych grudek w załamku dolnym worka spojówkowego. Dochodzi do obrzęku powieki i powiększenia węzłów chłonnych przyusznych. Choroba ma przebieg przewlekły, w ciężkich przypadkach może powodować pogorszenie ostrości wzroku.

• Zapalenie spojówek u niemowląt

Do zakażenia u dzieci dochodzi zwykle podczas porodu – w wyniku kontaktu z zakażonym kanałem rodnym. Okres wylęgania choroby wynosi od 5 do 12 dni. Następnie pojawia się przekrwienie spojówek, obrzęk powiek i ropna wydzielina. Nieleczona choroba może prowadzić do bliznowacenia spojówek oraz rogówki.

• Zapalenie płuc u niemowląt

Chlamydiowe zapalenie płuc rozwija się często u niemowląt, które przebyły zapalenie spojówek. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej od 2 do 3 tygodni po urodzeniu, jednak okres ten jest zróżnicowany i zdarza się, że wynosi nawet 12 tygodni. Typowe dolegliwości to nieżyt nosa, kaszel oraz trudności w oddychaniu.

>> Objawy infekcji intymnych (waginozy, rzęsistkowicy, chlamydiozy)

Objawy zakażeń Chlamydophila pneumoniae

Chlamydophila pneumoniae powoduje zakażenia zatok, gardła, oskrzeli oraz płuc. Znaczna większość z nich przebiega jednak bezobjawowo. Sporadycznie ciężki przebieg choroby może pojawić się w przypadku zapalenia płuc. Rozwija się ono zwykle u osób między 5. a 15. rokiem życia. Główne objawy to suchy kaszel, ból głowy i nieznacznie podwyższona temperatura ciała. Schorzenie może poprzedzać łagodna infekcja gardła, występująca około 2 tygodnie wcześniej.

Objawy zakażeń Chlamydophila psittaci

Ten gatunek bakterii wywołuje u ludzi ornitozę, zwaną również papuzicą. Chlamydophila po wniknięciu do układu oddechowego przemieszczają się do komórek wątroby oraz śledziony i wywołują w tych narządach zmiany martwicze. Następnie poprzez krew zajmują płuca oraz inne narządy. Pierwsze objawy ornitozy pojawiają się po 5–15 dniach. Należą do nich gorączka, dreszcze, osłabienie, bóle głowy oraz mięśni i suchy kaszel. Pojawić może się również zapalenie serca, zapalenie rogówki i spojówek, powiększenie wątroby oraz śledziony.

Chlamydia – jak można się zakazić tymi bakteriami?

• Do zakażenia Chlamydia trachomatis dochodzi głównie drogą kontaktów płciowych a zapalenia spojówek rozwijają się w wyniku przeniesienia drobnoustrojów w okolice oka. Mogą to być bakterie pochodzące od zakażonego partnera, jak i własne, przykładem samozakażenia jest sytuacja, gdy po dotykaniu okolic narządów płciowych dochodzi do zatarcia oka. Istnieje również możliwość zakażenia dziecka podczas porodu w wyniku kontaktu z wydzieliną szyjki macicy zakażonej matki.
• Chlamydophila pneumoniaerozprzestrzenia się drogą kropelkową. Źródłem są osoby chore oraz nosiciele bezobjawowi.
• Ornitoza wywoływana przez Chlamydophila psittaci jest chorobą odzwierzęcą. Bakteria jest obecna we krwi, tkankach i wydalinach zakażonych ptaków. Człowiek zakaża się najczęściej, wdychając aerozol zawierający drobiny odchodów i wydzielin ptaków. W grupie o zwiększonym ryzyku zachorowania są lekarze weterynarii, pracownicy ogrodów zoologicznych oraz hodowcy ptaków. Przeniesienie choroby z człowieka na człowieka jest rzadko spotykane, lecz możliwe.

Badania na obecność chlamydiozy

Podejrzewając zachorowanie na którąś z chorób wywołanych przez bakterie Chlamydia lub Chlamydophila, należy zgłosić się do lekarza. Po dokładnym zebraniu wywiadu i zbadaniu pacjenta zdecyduje on o dalszej ścieżce diagnostycznej. Objawy wielu innych chorób mogą wyglądać podobnie, dlatego wykonywanie badań na własną rękę często jedynie opóźnia prawidłowe rozpoznanie. W niektórych przypadkach dodatkowe testy nawet nie są konieczne i lekarz może od razu wdrożyć leczenie.

1. Badania molekularne

Diagnostyka zakażeń Chlamydia trachomatis opiera się głównie na testach amplifikacji kwasów nukleinowych (NAAT). Polegają one na wykrywaniu materiału genetycznego baterii w próbkach pobranych od pacjenta. Materiałem do badania może być wymaz z szyjki macicy u kobiet lub mocz u mężczyzn. Ważne, aby była to pierwsza porcja moczu, czyli początkowy strumień.

Innym czułym badaniem jest oznaczanie w próbkach pochodzących od pacjenta materiału genetycznego metodą PCR. Do testu w przypadku Chlamydophila pneumoniae wykorzystać można wymaz z nosa, plwocinę oraz popłuczyny z drzewa oskrzelowego, natomiast podejrzewając infekcję Chlamydia trachomatis wydzielinę z kanału szyjki macicy lub mocz.

2. Badania serologiczne

W rozpoznaniu zakażeń Chlamydia trachomatis oraz Chlamydophila pneumoniae i Chlamydophila psittaci pomocne mogą okazać się badania serologiczne, czyli wykrywające przeciwciała. Przeciwciała IgM występują po ok. 3 tygodniach od pojawienia się objawów choroby, zaś przeciwciała IgG pojawiają się po 6-8 tygodniach. Mogą być one wykrywane nawet wiele lat po przebyciu choroby, ale nie świadczą wówczas o aktywnej infekcji.

3. Wykrywanie antygenu

Chlamydophila pneumoniae wykrywana jest również poprzez poszukiwanie antygenu bakterii w wymazie. Stosowana jest w tym celu metoda immunofluorescencji. Polega ona na zastosowaniu znakowanego fluoresceiną przeciwciała skierowanego przeciwko antygenom bakterii.

Leczenie chlamydioz

Podstawą leczenia zakażeń bakteriami Chlamydia oraz Chlamydophila jest antybiotykoterapia. Stosowane preparaty i czas leczenia różnią się jednak w zależności od postaci choroby. O doborze leków zawsze powinien decydować lekarz.

• W leczeniu zakażeń dróg moczowo-płciowych, zakażenia odbytnicy lub gardła poprzez Chlamydia trachomatis najczęściej zlecana jest terapia doksycykliną przez 7 dni. Leku tego nie można jednak stosować u kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz u dzieci poniżej lat 12. W takich przypadkach stosuje się azytromycynę. Ważne, aby w przypadku zakażeń Chlamydia trachomatis leczenie podjęli również partner lub partnerka osoby chorej. W okresie terapii należy powstrzymać się od stosunków seksualnych.

Zapalenie spojówek leczone jet azytromycyną podawaną jednorazowo lub doksycykliną przez 7 dni.

• Zapalenie płuc wywołane Chlamydophila pneumoniae wymaga stosowania azytromycyny, klarytomycyny lub erytromycyny, natomiast w przypadku choroby wywołanej przez Chlamydophila psittaci zlecana jest najpierw doksycyklina.

Jak uniknąć zakażenia bakteriami Chlamydia?

Przebycie chlamydiozy nie zapewnia trwałej odporności. Nawet po przechorowaniu warto więc ograniczać ryzyko ponownej infekcji. Chlamydia trachomatis przenoszona jest głównie drogą kontaktów seksualnych, więc ryzyko zakażenia zmniejsza:

• Unikanie częstych zmian partnerów seksualnych.
• Rezygnacja ze stosunków seksualnych z osobami chorującymi na choroby przenoszone drogą płciową.
• Stosowanie prezerwatyw i chusteczek oralnych także w przypadku stosunków analnych lub oralno-genitalnych.
• W przypadku aktywnej infekcji układu moczowo-płciowego należy zachować szczególną higienę i dbać o częste mycie rąk, aby uniknąć przeniesienia bakterii do oczu.

W ograniczaniu zakażeń Chlamydophila psittaci największe znaczenie ma kontrola weterynaryjna ptaków.

>> Higiena intymna po stosunku