Dezynfekcja rąk – jak wybrać płyn do dezynfekcji, jaka jest instrukcja zabiegu

Dezynfekcja rąk ma szczególne znaczenie w profilaktyce grypy i przeziębienia, ale także np. COVID-u. Procedury dezynfekcji działają przede wszystkim w przychodniach i szpitalach, gdzie narażenie na patogeny jest największe, ale środki do dezynfekcji warto stosować we wszystkich miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi, jak centra handlowe, restauracje, szkoły i uczelnie, a także podczas korzystania z komunikacji miejskiej. Myć i dezynfekować ręce należy też przed opatrywaniem jakiejkolwiek rany ciętej lub otarcia.

Płyny, żele do dezynfekcji rąk – jakich składników szukać

Dobór środka do dezynfekcji zależy od jego podstawowego zastosowania – inny skład będą miały preparaty do odkażania ran, inny do nieuszkodzonej skóry, a jeszcze inny te do odkażania powierzchni. Na rynku dostępne są płyny, roztwory, pianki, żele, spraye czy aerozole.

• Do odkażania dłoni i skóry bez ran stosuje się preparaty do dezynfekcji z alkoholem etylowym (60-70%), izopropylowym (70%) i/lub dodatkiem chlorheksydyny (tzw. spirytus skażony hibitanem) lub kwasu salicylowego (np. spirytus salicylowy). Można je także stosować na powierzchniach, jak blaty, należy jednak zachować ostrożność, bo to środki łatwopalne. Nie są zalecane na zranioną skórę, bo wywołują silne szczypanie i pieczenie otartej skóry.

W codziennym odkażaniu dłoni sprawdzą się żele z alkoholem – są małe, poręczne i często zawierają składniki chroniące przed przesuszeniem, np. glicerynę i panthenol. Z kolei do odkażania małych powierzchni – np. gaziki nasączone alkoholem.

• Preparaty do stosowania na rany to np. płyn w sprayu z chlorowodorkiem oktenidyny i fenoksyetanolu. Można je bezpieczne stosować na nieuszkodzoną skórę (np. do odkażania przed zastrzykiem), uszkodzoną skórę z otarciami i ranami, a także na błony śluzowe (w rozcieńczeniu np. do płukania jamy ustnej). Do odkażania ran i skóry o nieprzerwanej ciągłości można wykorzystywać również roztwory z jodopowidonem (nie brudzą w porównaniu do tradycyjnych preparatów jodu i jodku potasu). Żadnych preparatów z jodem nie należy stosować na duże powierzchnie skóry ze względu na jego wchłanianie do krwiobiegu.
• Typowe środki do dezynfekcji wyłącznie powierzchni to te z aldehydem mrówkowym o stężeniu 2-8%. Składnik ma szeroki zakres działania bójczego i porównywalną skuteczność do sterylizacji. Silnie podrażnia skórę i może prowadzić do jej martwicy.

>> Właściwości mydła siarkowego

Mycie i dezynfekcja rąk – instrukcja

Dla skuteczności dezynfekcji dłoni i rąk ważny jest nie tylko dobór środka, lecz także staranność rozprowadzenia na każdej powierzchni dłoni z uwzględnieniem:

• przestrzeni i zagłębień międzypalcowych,
• wewnętrznej i grzbietowej części dłoni do nadgarstków włącznie,
• czubków palców o wewnętrzną część drugiej dłoni,
• kciuków.

Jedną z najczęściej stosowanychmetod odkażania dłoni i rąk jest tzw. higieniczne mycie dłoni. Składa się ono z dwóch etapów, gdzie wyróżnia się:

• etap brudny z wykorzystaniem standardowego środka myjącego, np. mydła w płynie,
• etap czysty, czyli dezynfekcja dłoni za pomocą płynu do odkażania.

Od czego zależy skuteczna dezynfekcja rąk?

Produkty do dezynfekcji należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta. Wśród nich istotne znaczenie dla skuteczności dezynfekcji ma:

• stosowanie odpowiedniej ilości środka dezynfekującego (np. 3 ml żelu lub płynu do dezynfekcji na bazie etanolu 60-70%)
• właściwe rozprowadzenie środka po wszystkich newralgicznych powierzchniach dłoni
• odpowiedni czas dezynfekcji (minimum 20-30 sekund)
• dokładne umycie z wypłukaniem detergentu i wysuszenie dłoni, np. papierowym ręcznikiem, przed zastosowaniem produktu do dezynfekcji dłoni.

Podajniki do dezynfekcji rąk

Do odmierzania środka odkażającego mogą się przydać podajniki do dezynfekcji rąk:

• automatyczne – uwalniające ustaloną ilość płynu dzięki czujnikowi ruchu,
• manualne – mechanizm odmierzania uruchamia się np. łokciem lub stopą.

W warunkach domowych sprawdzą się również produkty do dezynfekcji w opakowaniach z pompką.

Dezynfekcja dłoni i rąk – środki ostrożności

Ważne jest zachowanie wymienionych w ulotce środków ostrożności, a także zwrócenie uwagi na skutki uboczne oraz przeciwwskazania do ich stosowania. Wymienia się tutaj:

• unikanie kontaktu środka do dezynfekcji rąk i dłoni z błonami śluzowymi, oczami, ustami, nosem oraz podrażnioną i/lub zranioną skórą,
• niestosowanie w przypadku stwierdzonej nadwrażliwości na wybrany składnik dezynfekujący i/lub substancje pomocniczem np. o działaniu konserwującym,
• dobór środka do wieku pacjenta – wiele produktów do dezynfekcji dla dorosłych nie nadaje się dla dzieci ze względu na potencjał drażniący, np. te na bazie alkoholu etylowego lub izopropylowego,
• ostrożność ze względu na łatwopalność (środków tych nie należy stosować w pobliżu źródeł ognia i/lub zapłonu)
• przechowywanie w zalecanej temperaturze (najczęściej w granicach 15-25°C)
• niemieszanie środków do dezynfekcji rąk z innymi produktami o takim działaniu, środkami powierzchniowo czynnymi (szczególnie anionowymi) zawierającymi mydło, proszkami do prania.

>> Sucha skóra dłoni - jak ją pielęgnować?