Koenzym Q10 nie tylko na zmarszczki, lecz także na serce. Co to za składnik i jakie ma właściwości?

Koenzym Q10 – co to jest?

W latach 50. ubiegłego wieku z komórek serca wołu wyizolowano nową substancję, którą zaliczono do enzymów. Badania potwierdziły jej obecność w wielu narządach różnych gatunków zwierząt, więc nazwano ją ubichinon od łacińskiego ubitarius, co znaczy wszechobecny. Okazało się, że organizmy żywe mają zdolność syntezowania go z różnych składników we wszystkich komórkach i tkankach. Dziś związek ten znany jest bardziej jako koenzym Q10, co nawiązuje do jego budowy w ludzkim organizmie, gdzie zawiera dziesięć reszt izoprenowych. Koenzym Q10 ma szansę stać się naszym orężem w walce z chorobami cywilizacyjnymi, a naukowcy wciąż szukają jego nowych zastosowań.  

>> Astaksantyna – nowy przeciwutleniacz pod lupą. Co to za substancja?

Właściwości koenzymu Q10

Koenzym Q10 to krystaliczna żółta substancja o charakterystycznym zapachu. Jest rozpuszczalny w tłuszczach, natomiast nie rozpuszcza się w wodzie. Koenzym Q10 jest fotostabilny i wykazuje dużą odporność temperaturową, dzięki czemu nie traci właściwości na etapie różnych procesów produkcji kosmetyków, w których stanowi substancję aktywną.

Działanie koenzymu Q10

• Koenzym Q10 jest jednym z elementów najważniejszego cyklu przemian metabolicznych, tzw. cyklu Krebsa. W procesie tym powstaje niezbędna do życia energia.
• Koenzym Q10 ma zdolność do transportu elektronów, dzięki czemu ma właściwości utleniająco-redukcyjne. W związku z tym w organizmie występuje ciągle w postaci dwóch form aktywnych – utlenionej i zredukowanej, które przechodzą w siebie nawzajem przy obecności odpowiednich enzymów. Zredukowana forma koenzymu Q10 – ubichinol – pomaga usuwać wolne rodniki z organizmu, będąc silnym antyoksydantem. Odtruwa komórki z toksyn i stanowi ich pierwszą linię obrony przed uszkodzeniem. Stabilizuje błonę komórkową i wpływa na integralność kanałów wapniowych.
• Koenzym Q10 jako antyoksydant wspiera regenerację komórek, przeciwdziała ich starzeniu się, chroni DNA, białka i lipidy każdej komórki.
• Jest niezbędnym ogniwem łańcucha oddechowego.

>> Kwercetyna – przeciwutleniacz z zielonej herbaty. Jak wykorzystać jej działanie?

Koenzym Q10 – gdzie występuje?

Oprócz tego, że koenzymQ10 powstaje w komórkach naszego organizmu, możemy też dostarczać sobie tego związku z pożywieniem. Szacuje się, że dziennie dostarczamy w ten sposób 2-20 mg tego związku. W jakich produktach go znajdziemy? Jest to powszechny składnik żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Ponieważ koenzym Q10 znajduje się w tkankach wymagających do pracy dużo energii, stąd najlepszym jego źródłem będzie mięso i podroby, zwłaszcza wątroby i serca. Koenzym Q10 znajdziemy także w owocach, warzywach i zbożach, ale w mniejszej ilości. Źródłem tego związku będą również niektóre oleje, głównie oliwa z oliwek.

>> Czerwone mięso, czyli które? Czy czerwone mięso jest zdrowe?

Niedobór koenzymu Q10

W warunkach fizjologicznych synteza koenzymu zaspokaja potrzeby organizmu. Największe stężenie tego związku w tkankach obserwuje się około 20. roku życia. W miarę upływu lat jego produkcja maleje. Stężenie ubichinonu obniża się również na skutek długotrwałego zażywania niektórych leków, w tym regulujących poziom cholesterolu i przeciwnowotworowych, a także po wystawieniu na działanie promieniowania jonizującego. Na poziom koenzymu Q10 wpływ ma też tryb życia (sposób odżywiania, ewentualne używki, aktywność fizyczna i poziom stresu) – im zdrowszy, tym mniejsze ryzyko niedoboru tego składnika. 

Kiedy warto suplementować koenzym Q10?

Obniżony poziom koenzymu Q10 wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia chorób, których przyczyną może być zwiększony poziom stresu oksydacyjnego. Zaliczymy tu kardiomiopatie, nadciśnienie tętnicze, niewydolność wieńcową, miażdżycę, cukrzycę i choroby neurodegeneracyjne. U osób z grupy ryzyka lub już w trakcie leczenia tych schorzeń można rozważyć przyjmowanie koenzymu Q10 jako środka wspomagającego. Pamiętajmy jednak, że preparaty z koenzymem Q10 mają status suplementów diety, a więc mają za zadanie jedynie uzupełniać ewentualne niedobory, a nie leczyć konkretne choroby.

Koenzym Q10 – działanie na serce

Badania prowadzone nad skutecznością suplementacji tego związku zdają się potwierdzać jej zasadność – po kilku tygodniach regularnego stosowania koenzymu Q10 poprawia się stan obrony antyoksydacyjnej w krwinkach czerwonych. Nasilenie procesów antyoksydacyjnych jest istotne w przebiegu leczenia głównie chorób kardiologicznych – kardiomiopatii, nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, a także dla zmniejszenia ryzyka rozwoju miażdżycy. Zastosowanie dodatkowej suplementacji koenzymem może poprawić rokowania tych chorób: zmniejszać śmiertelność i ilość hospitalizacji. Badania nie są jednak wystarczająco jednoznaczne, aby określić konkretne zalecenia suplementacji w chorobach kardiologicznych i jej faktyczny wpływ na ich przebieg.

Koenzym Q10 w leczeniu skutków udaru 

Zużywający dużo tlenu i bogaty w lipidy mózg jest wrażliwy na uszkodzenia spowodowane stresem oksydacyjnym wywołanym przez udar. Koenzym Q10 jako silny przeciwutleniacz chroni przed udarem niedokrwiennym mózgu, a nawet wspomaga jego leczenie. Przeprowadzone badania wskazują tak silne działanie neuroprotekcyjne koenzymu Q10, że dają przesłanki do wykorzystywania go jako leku.

Koenzym Q10 a płodność

Przeprowadzone badania wykazują większy wskaźnik ciąż u kobiet poddanych metodzie in vitro, które jednocześnie przyjmowały koenzym Q10. Grupa badana była jednak zbyt mała, a zastosowane metody analizy wymagają dopracowania, aby uznać ten wynik za w pełni wiarygodny.

Koenzym Q10 w profilaktyce migreny

Suplementacja koenzymu Q10 w połączeniu z magnezem, witaminą B2 i kwasem alfa-liponowym może poprawiać efektywność profilaktyki migreny – bóle głowy pojawiają się rzadziej.

Regeneracja mięśni dzięki koenzymowi Q10

Suplementacja koenzymu Q10 szczególnie przyda się sportowcom, którzy potrzebują szybkiej regeneracji i poprawy wydajności organizmu podczas intensywnych treningów. Dodatkowa podaż koenzymu Q10 pozwala dostarczyć większej ilości energii.

>> Zakwasy po treningu – to dobrze czy źle? Co na nie poradzić? 

Koenzym Q10 – który wybrać?

Koenzym może być pochodzenia naturalnego lub syntetyczny, ale oba rodzaje cechują się podobnymi właściwościami. Preparaty zawierające koenzym Q10 to najczęściej olejowe kapsułki lub tabletki do ssania.

Dawkowanie koenzymu Q10

Suplement jest dostępny na rynku w różnych dawkach – od 30 do 200 mg. Większe dawki będą bardziej zalecane osobom starszym z racji zmniejszonej syntezy koenzymu Q10 w organizmie, a także osobom stosującym statyny.

Z czym przyjmować koenzym Q10?

Preparaty zawierające koenzym Q10 najlepiej przyjmować razem z posiłkami bogatymi w tłuszcze z racji lepszej rozpuszczalności tego związku. Dodatkowo w celu zwiększenia stężenia koenzymu Q10 można stosować suplementację witamin z grupy B, które nasilają jego endogenną syntezę.

Skutki uboczne stosowania koenzymu Q10 i przeciwwskazania

Długotrwała suplementacja koenzymu Q10 jest na ogół dobrze tolerowana, choć mogą wystąpić dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, np. nudności. Suplementację należy prowadzić ostrożnie w przypadku stosowania warfaryny – koenzym może osłabiać jej działanie. Ostrożność należy też zachować u kobiet w ciąży i karmiących.

Koenzym Q10 w kosmetykach

Spowolnienie procesów odnowy biologicznej zachodzące z wiekiem wiąże się ze zmniejszeniem stężenia koenzymu Q10 w organizmie. Zwiększona podaż tego związku, zwłaszcza w formie zredukowanej, może spowalniać procesy starzenia. Takie właściwości koenzymu Q10 wykorzystuje się do produkcji kosmetyków przeciwstarzeniowych, mających na celu poprawę jędrności skóry.

• Kilka tygodni aplikacji koenzymu na skórę powoduje zanik już istniejących zmarszczek oraz opóźnienie powstawania nowych, a także zwiększenie nawodnienia i elastyczności skóry.
• Koenzym Q10 chroni skórę także przed niedotlenieniem oraz przed zanieczyszczeniami środowiska.
• Prowadzone badania obejmują też wykorzystanie koenzymu Q10 jako naturalnego filtra przeciwsłonecznego o niskim ryzyku podrażnień.
• Efekt przeciwstarzeniowy jest również wykorzystywany do produkcji doustnych nutraceutyków, które mają pomóc w zapewnieniu pięknej i młodo wyglądającej cery.