Afazja. Co to za choroba?

Co to jest afazja?

Afazja jest objawem polegającym na niezdolności do mówienia. Nie jest to przypadłość wrodzona – osoba dotknięta afazją w przeszłości mówiła prawidłowo. Afazja została obszernie opisana już w XIX wieku przez lekarzy Paula Broca i Carla Wernickego. To oni zaproponowali klasyczny podział afazji na dwie kategorie.

Afazja ruchowa

Cierpiący na afazję ruchową wie, co chce powiedzieć, ale z jego ust wydobywają się dźwięki nieartykułowane lub pojedyncze słowa, które do siebie nie pasują. W łagodnej formie afazji ruchowej brakujące słowa są często zastępowane innymi, słowa nie tworzą zdań, wypowiedź nie jest płynna albo słowa się powtarzają.

Afazja czuciowa

W afazji czuciowej chory nie rozumie wypowiedzi innych, choć sam często zachowuje zdolność mówienia.

Afazja mieszana

Najczęściej występuje jednak afazja mieszana – czuciowo-ruchowa, w której pojawiają się objawy afazji ruchowej i czuciowej jednocześnie. Chory nie tylko nie jest w stanie się wypowiadać, lecz także nie rozumie mowy.

U wielu osób występuje jedynie częściowe zaburzenie mowy i rozumienia, nazywane dysfazją (afazja to zaburzenie całkowite). 

Jakie są najczęstsze przyczyny afazji?

Afazja często wskazuje na ciężką chorobę. Zazwyczaj jest następstwem uszkodzenia albo niedokrwienia obszaru kory mózgowej odpowiedzialnego za mowę i rozumienie:

• Częstą przyczyną afazji jest udar mózgu, podczas którego uszkodzeniu ulega kora mózgowa albo drogi nerwowe. W takim przypadku afazja pojawia się nagle.
• Stopniowy rozwój afazji może zwiastować guzy mózgu, urazy mózgu, stany zapalne oraz miażdżycę tętnic w mózgu.
• Przejściowa afazja, trwająca od kilku minut do kilku godzin, może pojawić się u osób cierpiących na migrenę. Zazwyczaj towarzyszy ona wtedy aurze – mroczkom, rozbłyskom światła, drętwieniu twarzy i ręki.
• Za formę afazji uznawana jest też mgła covidowa – powikłanie spowodowane przebyciem infekcji koronawirusem.

>> Leki na migrenę, leki przeciwbólowe

Co robić, gdy afazja się pojawi?

Jeśli nagle doświadczymy afazji, z pomocą drugiej osoby należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe, gdyż afazja uchodzi za potencjalne zagrożenie życia. Zespół ratowniczy po przybyciu na SOR oceni ryzyko zagrożenia życia i świadomość chorego. Zweryfikuje również, czy utrata mowy jest jedynym objawem, czy pojawiają się objawy współwystępujące. Następnie przeprowadzona zostanie dogłębna diagnostyka, m.in. tomografia komputerowa głowy, by ustalić rodzaj afazji. Prosty wywiad lekarski pozwoli ocenić lekarzowi stopień zaburzenia świadomości.

Czy afazja jest wyleczalna?

Leczenie afazji polega na ćwiczeniu mowy, coraz więcej neurologów stara się też stymulować system nerwowy chorego za pomocą farmakologii. Powodzenie leczenia afazji zależy od rodzaju zaburzenia, jego przyczyny i stopnia zaawansowania. Choć w piśmiennictwie naukowym terapia afazji jest słabo udokumentowana, w praktyce wiele osób decydujących się na trud ćwiczeń osiąga ponadprzeciętne rezultaty. Obserwuje się u nich poprawę lingwistyczną, ale również psychologiczną, wynikającą z relacji z terapeutą. Najlepsze efekty osiąga się w przypadku afazji poudarowej.
W przypadku bardzo rozległych, nieodwracalnych uszkodzeń półkul mózgu dla porozumienia z chorym zaleca się też ćwiczenie pozawerbalnych form komunikacji.

Afazja czy dyzartria

Afazja jest często mylona z dyzartrią. Cierpiący na dyzartrię również nie potrafi się wysłowić, jednak ze względu na uszkodzenia aparatu mowy (języka i nagłośni), a nie kory mózgowej. Przyczyną dyzartrii mogą być zmiany naczyniowe, miażdżyca, zwyrodnienie nerwów odpowiadających za pracę aparatu mowy. W dyzartrii mowa jest powolna, niewyraźna, bezgłośna, co wynika z opadnięcia podniebienia miękkiego. Osoba z dyzartrią ma problem z wymawianiem spółgłosek wargowych (b, p, w, f), podniebiennych (g, k, h), przednio- i tylnojęzykowych (d, t, r, s). Dyzartria może być też sygnałem, że dochodzi do udaru niedokrwiennego mózgu (afazja jest jego skutkiem).

>> Preparaty wspierające układ nerwowy - suplementy na układ nerwowy