Psychobiotyki – bakterie jelitowe wspomagające pracę układu nerwowego

Co to jest psychobiotyk?

Psychobiotyki (psychoprobiotyki) to nic innego jak bakterie probiotyczne, które w odpowiedniej ilości mają pozytywny wpływ na oś mózgowo-jelitową, czyli między innymi wpływają na pozytywny nastrój.

Jelita i ośrodkowy układ nerwowy są bowiem ze sobą połączone poprzez nerw błędny oraz układ hormonalny i immunologiczny, a konkretnie przez neuroprzekaźniki, hormony i niektóre białka. Bakterie konkurują ze sobą o miejsce w jelitach i pożywienie, zatem wprowadzenie psychobiotyków do codziennej diety zwiększa szansę na to, że zasiedlą jelita i wyeliminują bakterie szkodliwe.

Działanie psychobiotyków

Po zajęciu miejsca w jelicie psychobiotyki uszczelniają jego barierę i wspierają pracę układów:

• nerwowego (synteza m.in. serotoniny, noradrenaliny, acetylocholiny, kwasu gamma-aminomasłowego),
• hormonalnego (obniżenie stężenia kortyzolu – hormonu stresu),
• immunologicznego (nasilenie syntezy komórek przeciwzapalnych).

Psychobiotyki a depresja

W związku z działaniem psychobiotyków na układ nerwowy wykorzystuje się je m.in. w leczeniu niektórych zaburzeń psychicznych. Dzięki udziałowi w produkcji neuroprzekaźników psychobiotyki wpływają na oś podwzgórze – przysadka – nadnercza, która ma ogromne znaczenie w przebiegu depresji.

Spośród szczepów bakterii uznawanych za psychobiotyki można wyróżnić:

• Lactobacillus helveticus,
• Bifidobacterium longum,
• Lactobacillus rhamnosus,
• Lactobacillus acidophillus,
• Bifidobacterium infantis,
• Lactobacillus reuteri.
• Lactococcus lactis,
• Streptococcus thermophilus,
• Bifidobacterium animalis.

Rodzaje Lactobacillus i Bifidobacteriumodpowiadają za syntezę kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), którego niedobór jest jedną z przyczyn depresji. Lactobacillus helveticus i Bidobacterium longum wpływają na obniżenie stężenia kortyzolu we krwi oraz zmniejszenie występujących stanów zapalnych. Lactobacillus rhamnosus z kolei odpowiada za działanie przeciwlękowe. Bifidobacterium infantis wpływa na stężenie serotoniny, która jako neuroprzekaźnik pełni bardzo ważną funkcję w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Lactobacillus reuterizwiększa stężenie oksytocyny, która poprawia nastrój. Lactobacillus acidophilus natomiast wpływa na receptory kannabinoidowe w rdzeniu kręgowym, które odpowiadają m.in. za wrażenia bólowe.

Udowodniono, że na skutek zaburzenia równowagi jelitowej flory bakteryjnej oraz zwiększenia stężenia kortyzolu dochodzi do zwiększenia przepuszczalności bariery jelitowej. Predysponuje to nie tylko do rozwoju depresji, lecz także innych schorzeń, jak choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera.

Bakterie z gromady Bacteroidetes, głównie z rodzaju Alistipes, prawdopodobnie odpowiadają za rozwój stanu zapalnego w przebiegu depresji.

Psychobiotyki – nowe możliwości terapii zaburzeń afektywnych

Wpływ psychobiotyków na układ nerwowy daje również szansę na wykorzystanie ich w terapii innych chorób z nim związanych. Ze względu na udział w produkcji neuroprzekaźników psychobiotyki pomagają m.in. łagodzić objawy autyzmu. U dzieci z tym spektrum stwierdzono mniejszy odsetek bakterii Bifidobacterium z jednoczesnym wzrostem Lactobcillus i Clostridium, a ponadto większą ilość grzybów z rodzaju Candida. Ma to niekorzystny wpływ na pracę mózgu, stąd zalecenie, by suplementować psychobiotyki, które wyeliminują szkodliwe drobnoustroje.

Oprócz tego psychobiotyki ze względu na swoje właściwości sprawdzają się też w:

• profilaktyce zaburzeń ADHA,
• zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych,
• podatności na stres,
• zaburzeniach nerwicowo-lękowych,
• łagodzeniu objawów choroby afektywnej dwubiegunowej,
• poprawie funkcji poznawczych,
• leczeniu anoreksji.

Kiedy suplementować probiotyki, w tym psychobiotyki

Suplementacja jest szczególnie ważna w czasie i po antybiotykoterapii, która niszczy barierę jelitową. Inne przykłady sytuacji, w których może dojść do zniszczenia bariery jelitowej, to:

• dieta wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa,
• nadmierne stosowanie leków, takich jak: NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), IPP (inhibitory pompy protonowej),
• przewlekły stres i związany z tym wzrost stężenia kortyzolu,
• nadmierny wysiłek fizyczny.

>> Probiotyki naturalne, probiotyki w antybiotykoterapii, probiotyki na biegunkę, synbiotyki

Gdzie kupić psychobiotyki?

Psychobiotyki można nabyć w aptekach lub autoryzowanych sklepach zajmujących się sprzedażą odżywek i zdrowej żywności. Są dostępne jako suplementy diety, zawierają w składzie wspomniane szczepy. Występują pod postacią kapsułek dojelitowych, co oznacza, że po połknięciu bakterie bezpiecznie trafiają w miejsce docelowe, a niskie pH żołądka ich nie uszkadza.

Cena psychobiotyków zależy w dużej mierze od producenta, ilości preparatu czy ewentualnego dodatku innych substancji. Koszt takiego suplementu waha się od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.

Psychobiotyki – preparaty

W jaki sposób wybrać najlepszy psychobiotyk? Na opakowaniu preparatu powinien być opisany przede wszystkim szczep bakterii. Ważna jest także liczba jednostek tworzących kolonię (CFU), która jednocześnie stanowi informację o deklarowanej ilości bakterii znajdujących się preparacie i która powinna być zachowana do końca daty ważności produktu.

Naturalne psychobiotyki

Szczepy bakterii traktowanych jako psychobiotyki są obecne także w wielu pokarmach. Dotyczy to zwłaszcza fermentowanych produktów mlecznych i kiszonek. Natomiast warzywa takie jak cebula, szparagi czy cykoria stanowią dla psychobiotyków idealną pożywkę, czyli zapewniają im lepszy rozwój (są prebiotykami). Gorzka czekolada ma właściwości prebiotyczne dzięki zawartości polifenoli. Jej spożycie umożliwia zwiększone namnażanie się pozytywnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus.

Wyniki niektórych badań wskazują, że wprowadzenie diety śródziemnomorskiej, czyli bogatej w produkty pochodzenia roślinnego oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji.

W naszych jelitach znajduje się około 100 bilionów mikroorganizmów. To 10 razy więcej niż liczba komórek budujących organizm człowieka. Niektóre są chorobotwórcze, niektóre szkodliwe w momencie obniżonej odporności, ale zdecydowana większość bakterii zamieszkujących jelita jest pożyteczna.

>> Probiotyk, prebiotyk, synbiotyk – co oznaczają te pojęcia?