Dowiedz się, kiedy i jak rozszerzać dietę niemowlęcia

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka oraz jego kontynuację po rozszerzeniu diety nawet do 2. roku życia dziecka. Gdy dziecko kończy 6 miesięcy karmienie piersią powinno być uzupełniane przez stopniowo wprowadzany pokarm stały w postaci zmielonej.

Konieczność wprowadzania pokarmów uzupełniających do diety niemowlęcia wynika ze zwiększającego się zapotrzebowania na składniki odżywcze, których samo mleko nie może już dostarczyć.

>>> Akcesoria do pielęgnacji uszu, jamy ustnej i nosa dzieci, termometry

Kiedy rozszerzać dietę niemowlęcia?

Zalecenia ESPGHAN (European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition) oraz PTGHiŻD (Polskiego Towarzystwa Gastrologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci) mówią, iż pokarmy uzupełniające należy wprowadzać do menu niemowlaka nie wcześniej niż po skończonym 17. tygodniu życia i nie później niż do końca 26 tż.

U zdrowych niemowląt około 4. mż. wykształca się zdolność przyjmowania pokarmów stałych – dojrzewają do tego zarówno nerki jak i przewód pokarmowy, dzieci nabywają umiejętność siedzenia z podparciem, osiągają dojrzałość neurologiczną pozwalającą na kontrolę ruchów głowy i szyi oraz jedzenie z łyżeczki. Dodatkowo zanika odruch wypychania z ust ciał obcych, utrudniający karmienie pokarmami innymi niż mleko we wcześniejszym okresie. Górna granica wynika natomiast z wyżej wspomnianej konieczności uzupełnienia niektórych składników odżywczych.

Tu kupisz: Produkty lecznicze i suplementy diety dla dzieci

Zalecenia WHO

• wraz z wprowadzeniem pokarmów stałych, nie należy zmniejszać ilości mleka podawanego z piersi;
• do 2 roku życia i dłużej należy kontynuować karmienie piersią na żądanie tak często, jak dziecko chce;
• z wiekiem dziecka należy stopniowo zwiększać ilość jedzenia stałego, gęstego oraz urozmaicać posiłki – zgodnie z potrzebami i możliwościami dziecka;
• należy podawać dziecku produkty bogate w składniki odżywcze;
• w razie potrzeby, po konsultacji z lekarzem, należy podawać dziecku wzbogaconą żywność uzupełniającą lub odpowiednie suplementy witaminowo-mineralne;
• od najmłodszego wieku należy uczyć dziecko zachowania higieny i kultury podczas jedzenia;
• należy podawać żywności łyżką, nie w butelce;
• należy dbać o to, aby jedzenie było czyste, zdrowe, łagodne, łatwe do zjedzenia i lubiane przez dziecko oraz lokalnie dostępne;
• podczas choroby należy zwiększyć ilość podawanych dziecku płynów oraz częściej karmić je piersią. Po chorobie należy częściej podawać posiłki i zachęcać dziecko, aby jadło więcej.

Jak rozszerzać dietę dziecka?

W Polsce wprowadzanie pokarmów uzupełniających najczęściej rozpoczyna się od podania niemowlęciu przecieru jarzynowego lub owocowego (początkowo jednoskładnikowego) albo soku owocowego (np. jabłkowego). Można również zacząć od podania kaszki (np. ryżowej). Nie ma zaleceń określających, jaki rodzaj pokarmu uzupełniającego wprowadzać do diety niemowlęcia jako pierwszy.

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi ekspertów, gluten traktujemy, jak inne pokarmy, nie opóźniamy jego wprowadzania i podajemy w posiłkach zbożowych w dowolnym okresie po ukończeniu 4. miesiąca (17 tydz. życia) do 12 miesiąca.

Nie należy unikać lub ograniczać wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących, np. jajek czy glutenu, gdyż takie postępowanie nie zmniejsza ryzyka pojawienia się alergii pokarmowej u dziecka.

Nie ma znaczenia, czy pierwszym nowym pokarmem, który pozna niemowlę, będzie kleik zbożowy (glutenowy może być podany po skończonym 4 miesiącu i do 12 miesiąca), warzywo czy owoc. Ważne, żeby było to gładkie puree, najlepiej jednoskładnikowe i proponowane w małej ilości, czyli około 3-4 łyżeczki.

Wszystkie nowości należy wprowadzać do menu pojedynczo i z kilkudniową przerwą pomiędzy nimi.

Kiedy dziecko ma już w diecie pierwsze warzywa, owoce czy zboża, warto wprowadzić do niej mięso, ryby i jajko (żółtko i białko). Najłatwiej podać je w puree warzywnym. Z mięs można wybierać drób bez skóry (kura, indyk, gęś, kaczka), wołowinę, jagnięcinę czy królika. Mięso może być gotowane razem z warzywami, nie ma konieczności gotowania go osobno i wylewania wywaru. Zalecana początkowa ilość to 15 g mięsa (10 g po ugotowaniu) do 25 g (20 g po ugotowaniu) w 12 miesiącu życia.

Ryby początkowo można podawać jeden raz w tygodniu, a jeśli nie wystąpi reakcja alergiczna - dwa razy. Zaleca się podaż tłustych ryb morskich z unikaniem ryb drapieżnych, u których ryzyko kumulacji substancji toksycznych jest wysokie (miecznik, rekin, makrela królewska, tuńczyk, płytecznik).

Jajko przed dodaniem do warzyw należy ugotować. Wcześniejsze schematy i modele radziły podawać najpierw połowę żółtka co drugi dzień, później – całe żółtko, a dopiero pod koniec 1. roku życia całe jajko. Wiele badań i obserwacji pokazało, że taka praktyka nie ma znaczenia.

Dla zwiększenia wartości odżywczej posiłków można dodawać do nich masło lub oleje roślinne. Przetwory mleczne, typu jogurt naturalny, kefir, twaróg mogą być wprowadzone do diety po zapoznaniu niemowlęcia z powyższymi źródłami białka.

W diecie niemowlęcia unikać należy solenia, słodzenia i smażenia.

Bardzo ważne jest kierowanie się zasadą, że to niemowlę decyduje, czy zje dany posiłek i jak dużo. Zdrowe dziecko powinno samo móc regulować odczucie głodu i sytości, a karmienie na siłę zaburza ten proces.

Dzieciom, które ukończyły 10. miesiąc życia, należy podawać jarzyny i mięso w konsystencji stymulującej żucie pokarmu.

Czym poić niemowlaka?

W pierwszym półroczu, jeśli mama karmi wyłącznie piersią nie ma potrzeby podawania dodatkowych płynów niemowlęciu, gdyż pokarm kobiecy zaspokaja nie tylko głód, ale także pragnienie dziecka.

Napojami, które należy wprowadzać do diety niemowląt od czasu rozszerzania są woda źródlana lub mineralna niskozmineralizowana (poniżej 500 mg składników mineralnych w 1 litrze), ewentualnie słaby napar herbatki ziołowej (np. koperek).

Nie zaleca się podaży mleka krowiego, koziego i owczego jako zastępnika dla pokarmu naturalnego lub mieszanki mlecznej dzieciom poniżej 1. roku życia.

Około 6 miesiąca życia należałoby także rozpocząć naukę picia z otwartego kubka (najpierw mogą być to małe kubeczki wielkości kieliszka lub dużej nakrętki, nie powinno się stosować kubków niekapków), dążąc do całkowitego wycofania butelki po ukończeniu 1. roku życia.