Żółtaczka pojawia się u połowy noworodków i wszystkich wcześniaków w drugiej dobie życia. Żółtaczka u noworodka objawia się żółknięciem skóry. Jest to proces fizjologiczny, ale wymagający obserwacji, ponieważ żółtaczka fizjologiczna może przekształcić się w żółtaczkę patologiczną.
Żółtaczka u noworodka - przyczyny, objawy i leczenie
Przyczyną żółtaczki u noworodka jest bilirubina, czyli żółty barwnik powstający z naturalnego rozpadu hemoglobiny znajdującej się w czerwonych krwinkach. Noworodek w życiu płodowym ma zwiększoną liczbę czerwonych krwinek. Po urodzeniu erytrocyty zaczynają rozpadać się pod wpływem wdychanego tlenu, hemoglobina gromadzi się w wątrobie, która, z powodu niedojrzałości enzymów wątrobowych, nie nadąża z jej syntezą. Nadmiar hemoglobiny sprawia, że skóra noworodka przyjmuje żółtą barwę.
Objawy żółtaczki u noworodka
Żółtaczka u noworodków objawia się zażółceniem skóry i błon dziecka w drugiej dobie życia. Zażółceniu mogą ulec także białka oczu noworodka. Żółknięcie rozpoczyna się zawsze od głowy i twarzy dziecka, następnie żółta barwa pojawia się na tułowiu, niekiedy żółkną też rączki i nóżki dziecka. Ustępowanie żółtaczki odbywa się w kolejności odwrotnej - twarz dziecka blednie na końcu.
Ocenę nasilenia żółtaczki noworodkowej powinno się wykonywać zawsze w tym samym oświetleniu, aby nie zafałszować oceny. Należy dokładnie obejrzeć nie tylko twarz i brzuszek dziecka, ale też plecy, rączki i nóżki.
Fizjologiczna żółtaczka u noworodka
Żółtaczka fizjologiczna u noworodka rozpoczyna się w 2-3 dobie życia dziecka i ustępuje samoistnie około 10. dnia życia. U wcześniaków żółtaczka może zacząć się później i trwać około 14 dni. W żółtaczce fizjologicznej prawidłowy poziom bilirubiny u noworodka nie przekracza normy stężenia 10 mg/dl w badaniu przeskórnym bilirubinometrem lub 15 mg/dl w badaniu krwi. Żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia. Zaleca się karmienie i pojenie dziecka, ponieważ odwodnienie może nasilać zażółcenie skóry.
Patologiczna żółtaczka u noworodka
Niekiedy zdarza się, że u noworodka pojawia się żółtaczka patologiczna. Żółtaczka noworodka wymaga dodatkowych badań w przypadku, kiedy:
- żółtaczka pojawiła się w pierwszej dobie życia dziecka,
- żółtaczka utrzymuje się powyżej 10. dnia życia dziecka,
- stężenie bilirubiny we krwi przekracza normę,
- pojawia się ciemny mocz i szare stolce,
- na skórze dziecka pojawiają się wybroczyny,
- brzuszek jest twardy i wzdęty,
- skóra dziecka jest oliwkowozielona lub mocno pomarańczowa.
Noworodki reagują nasiloną żółtaczką na kilka czynników.
Sprawdź: Preparaty na kolki dziecięce, krople, zawiesiny
Przyczyny żółtaczki patologicznej:
- zakażenia i infekcje,
- konflikt serologiczny (kiedy matka ma inną grupę krwi niż dziecko przeciwciała matki niszczą krwinki dziecka, co objawia się zażółceniem powłok skórnych noworodka),
- pokarm matki - najczęstsza przyczyna przedłużania się żółtaczki u noworodków, które są karmione piersią,
- choroby wątroby,
- zrośnięcie się i niedrożność dróg żółciowych,
- wrodzone wady czerwonych krwinek.
Każda przedłużająca się żółtaczka u noworodka wymaga dalszej diagnostyki. Aby potwierdzić żółtaczkę patologiczną, poziom stężenia bilirubiny sprawdzany jest kilkakrotnie. Przedłużającej się żółtaczce u noworodka może towarzyszyć niepokój dziecka, zaburzenia zachowania, piskliwy krzyk, drgawki i wiotkość mięśni. Niepokój powinno wzbudzić także ustąpienie żółtaczki i jej ponowne pojawienie się.
Leczenie żółtaczki noworodkowej
Żółtaczka patologiczna u noworodka wymaga przedłużonej hospitalizacji i bezwzględnego leczenia, ponieważ wysokie stężenia bilirubiny są szkodliwe dla mózgu dziecka i mogą trwale uszkodzić ośrodkowy układ nerwowy. Prawidłowo leczona żółtaczka nie powoduje powikłań i nie stwarza zagrożenia dla życia dziecka.
Nasilona lub przedłużająca się żółtaczka u noworodka wymaga podjęcia leczenia fototerapią. Fototerapia noworodka jest naświetlaniem dziecka za pomocą lampy z białym lub niebieskim światłem. Promienie świetlne powodują rozpad bilirubiny, dzięki czemu stężenie bilirubiny jest stopniowo zmniejszane. Rozebrane dziecko umieszcza się w inkubatorze pod lampą. Światło lampy stosowanej do fototerapii negatywnie wpływa na wzrok dziecka, dlatego na czas naświetlania noworodkowi zakłada się na oczy specjalną opaskę. U chłopców zakrywa się także jądra. Fototerapia trwa dwie doby, niekiedy przedłuża się ją do trzech. Konieczne jest, aby dziecko było naświetlane jak najwięcej czasu w ciągu doby. Z tego powodu kontakt dziecka z rodzicami ogranicza się tylko do czynności pielęgnacyjnych i karmienia. W ciężkich przypadkach żółtaczki noworodkowej, kiedy inne metody nie przynoszą efektów, zaleca się transfuzję krwi.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące Żółtaczki u noworodka
Objawy żółtaczki fizjologicznej zwykle występują przed wypisaniem mamy z dzieckiem do domu, więc okres hospitalizacji ulega przedłużeniu do czasu ustąpienia objawów (zakończenia fototerapii). Po tym okresie maluch wraz z rodzicem wychodzi ze szpitala. Przy czym mama powinna otrzymać komplet wskazówek w zakresie dbania o zdrowie dziecka, które przeszło żółtaczkę. Zwykle nie ma potrzeby podejmowania żadnych dodatkowych działań w tym zakresie, a wszelkie objawy ustają same. Jako ciekawostkę można wskazać, że ekspozycja dzieci na słońce skraca czas trwania żółtaczki i łagodzi jej objawy.
Co do zasady żółtaczka fizjologiczna nie zagraża zdrowiu dziecka. Szacuje się, że ten objaw występuje u 60% dzieci, a w przypadku wcześniaków nawet u 80 proc. noworodków. Podczas badań serologicznych nawet w szczytowym punkcie stężenie bilirubiny nie powinno przekroczyć 15 mg/dl. Dzieci z żółtaczką fizjologiczną są poddawane fototerapii przez około 2 doby. Zwykle kuracja ta okazuje się wystarczająco skuteczna. W przypadku przedłużającej się żółtaczki dziecko należy poddać kontroli lekarskiej z uwagi na wzmożone ryzyko m.in. uszkodzenia wątroby lub konfliktu serologicznego.
Żółtaczka fizjologiczna zwykle występuje w czasie 24 godzin od porodu. Ma ona związek z nagromadzeniem się w organizmie bilirubiny będącej produktem ubocznym rozpadu hemoglobiny zawartej w czerwonych krwinkach. W większości przypadków objawy żółtaczki u noworodka utrzymują się do 10 dni. Przy czym maksymalne stężenie bilirubiny występuje w okolicach 5. doby życia dziecka. Warto pamiętać, że u noworodków karmionych wyłącznie mlekiem matki (także wcześniaków) objawy żółtaczki mogą utrzymywać się znacznie dłużej, nawet do kilku miesięcy.
