Odległe skutki wcześniactwa

Wcześniak to każdy noworodek, który w łonie matki spędził nie więcej niż 37 tygodni. Rozwój neonatologii sprawił, że  szanse na przeżycie mają dzieci urodzone po 22-24 tygodniu ciąży i ważące niewiele ponad 500 g. Im jednak wcześniej urodzi się dziecko, tym trudniej wyrokować, jak będzie się rozwijało w pierwszych latach życia i jakie piętno odciśnie na nim przedwczesny poród.

>> Karmienie wcześniaka. Jak karmić wcześniaka piersią?

>> Pielęgnacja wcześniaka - jak dbać o wcześniaka w domu?

Wcześniactwo skrajne a wcześniactwo mierne

W literaturze można znaleźć podział na trzy grupy wcześniaków. Najmniejsze dzieci, urodzone do 28 tygodnia ciąży to skrajne wcześniaki. Gdy ciąża kończy między 29 a 34 tygodniem  mówimy o porodzie bardzo przedwczesnym, a jeśli dziecko rodzi się między 35 a 37 tygodniem mówimy o miernym wcześniactwie. Można też znaleźć podział wcześniactwa uwzględniający masę urodzeniową dziecka:

• mała masa urodzeniowa to <2500 g,
• bardzo mała masa to <1500 g
• skrajnie niska masa urodzeniowa <1000 g
• ekstremalnie niska masą urodzeniową <750 g

Im niższa masa urodzeniowa oraz wcześniejszy poród tym większa śmiertelność i ryzyko powikłań rozwojowych.

>> Retinopatia wcześniacza - przyczyny. Czy daje objawy? Jak rozpoznać?

Wcześniactwo – trudny start

Dziecko przedwcześnie urodzone nie jest miniaturowym niemowlakiem, który po prostu musi dorosnąć w inkubatorze i gonić swoich rówieśników urodzonych o czasie. To wymagający pacjent, który ze względu na niedojrzałość wielu narządów wymaga szczególnej opieki i wsparcia. Najczęstszym problemem zdrowotnym wcześniaków jest niedojrzałość poszczególnych układów organizmu, co przejawia się w trudnościach z oddychaniem i żywieniem. Dzieci przedwcześnie urodzone są dziesięciokrotnie bardziej narażone na zakażenia dróg oddechowych.  

 >> Wcześniactwo - czym charakteryzuje się i jak rozwija się wcześniak?

Poród przedwczesny może wiązać się z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (OUN), które znacznie pogarszają rokowania rozwojowe, ale ich nie determinują. Mózg jest organem plastycznym i zdolnym do kompensacji, która polega na przejmowaniu funkcji uszkodzonych obszarów przez sąsiadujące z nimi komórki nerwowe. Szczególnie u wcześniaków te możliwości są duże, ponieważ ich mózg jest jeszcze w fazie intensywnego rozwoju i tworzenia się struktur.

Zaburzenia w okresie przedszkolnym i szkolnym

Obserwacje rozwoju dziecka prowadzą lekarze pediatrzy, neonatolodzy, ale przede wszystkim sami rodzice. Swoje niepokoje mogą zgłaszać lekarzowi opiekującemu się malcem w poradni dla wcześniaków i od niego otrzymać skierowanie do innych specjalistów. Warto pamiętać, że nie każdy wcześniak jest dzieckiem chorym i nie każdy będzie musiał korzystać z pomocy specjalistów, ale jego rozwój powinien być monitorowany. Niektóre objawy wczesnych uszkodzeń mózgu pojawiają się dopiero w 2-3 roku życia, a nawet później w okresie dorastania. Badania naukowe pokazują, że w grupie skrajnych wcześniaków, trudności szkolne występują u 50-70% dzieci, nawet jeśli ich rozwój intelektualny mieścił się w granicach normy. Skrajne wcześniactwo i niska masa urodzeniowa wiąże się również z częstszym występowaniem zespołu nadpobudliwości ruchowej, a także zaburzeń ze spektrum autyzmu.

>> Ciąża bliźniacza - objawy, USG, poród

U większości wcześniaków dzięki kompleksowej opiece można wyrównać różnice rozwojowe w okresie pierwszych 2-3 lat życia. Badania pokazują jednak, że po 5. roku życia u co piątego wcześniaka ujawniają się trudności rozwojowe. Późne skutki wcześniactwa to najczęściej:

• gorsze radzenie sobie w szkole, w szczególności w pierwszych latach edukacji
• gorsze wyniki w testach matematycznych i językowych
• trudności z koncentracją
• trudności z czytaniem i wysławianiem się
• trudności wychowawcze
• 2-3 krotnie większa skłonność do ADHD