Zapalenie krtani początkowo może przypominać przeziębienie lub zapalenie gardła, ale po kilku dniach gwałtownie się zmienia. Objawy to charakterystyczny szczekliwy kaszel, duszności, a nawet niewydolność oddechowa. Jak rozpoznać zapalenie krtani i dlaczego każdy chory wymaga pomocy medycznej?
Zapalenie krtani podgłośniowe i nagłośniowe. Objawy i leczenie zapalenia krtani
Gdzie jest krtań i jak działa?
Krtań to element górnych dróg oddechowych, dzięki niej wydajemy dźwięki i regulujemy ich głośność i brzmienie. Zbudowana jest ze szkieletu chrzęstnego, więzadeł i mięśni i wysłana błoną śluzową. W środku krtani znajdują się fałdy głosowe. Jest dobrze widoczna z zewnątrz – na szyi widać wyraźną wyniosłość krtaniową, u mężczyzn nazywaną jabłkiem Adama. To również to miejsce, które drży w momencie wydawania głosu. Poza wytwarzaniem dźwięków krtań umożliwia prawidłowe oddychanie i zapobiega przedostawaniu się płynów lub pokarmów do dolnych dróg oddechowych w trakcie przełykania.
Zapalenie krtani – rodzaje
Zapalenie krtani to stan zapalny obejmujący jedno z pięter krtani – w ogromnej większości piętro dolne i jamę podgłośniową łączącą się z tchawicą, rzadziej nagłośnię (przedsionek krtani leżący powyżej fałdów głosowych) i leżące w środku fałdy głosowe (głośnię). Choroba nie zawsze przebiega tak samo, różna może być jej etiologia, czas i konsekwencje zdrowotne.
Podgłośniowe zapalenie krtani
Pseudokrup, krup wirusowy – najczęstsze zapalne schorzenie krtani, występujące przede wszystkim u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat oraz dorosłych z grup ryzyka (np. nauczyciele). Nazywane pseudokrupem (w odróżnieniu od krupu prawdziwego, czyli błonicy) jest ostrą chorobą o podłożu wirusowym, wywoływaną przez wirusy paragrypy typu 1, 2 i 3 oraz wirus RS, wirus grypy typu A i B, znacznie rzadziej bakterie (Mycoplasma pneumoniae). Zazwyczaj przebiega łagodnie i samoistnie zwykle szybko ustępuje. Hospitalizacja potrzebna jest jedynie w 5% przypadków, a intubacja – u 1-2% pacjentów, głównie dzieci.
Zapalenie nagłośni
Występuje rzadziej, może mieć szybki początek, na który składa się stan zapalny i obrzęk tkanek okolicy nagłośniowej krtani. Najczęściej dotyczy dzieci w wieku od 2 do 7 lat, rzadziej dzieci starszych i dorosłych. Choroba ma podłoże bakteryjne, a patogenem odpowiedzialnym za rozwój zakażenia jest Haemophilus influenzae typu b (od czasu wprowadzenia obowiązkowego szczepienia dzieci przeciwko Hib zapadalność na tę chorobę znacząco spadła), rzadziej Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis i Staphylococcus aureus.
Zapalenie nagłośni – ryzyko uduszenia się
Nagłośniowe zapalenie krtani zalicza się do stanów nagłych u dzieci i może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia ze względu na ryzyko wystąpienia śmiertelnego upośledzenia drożności dróg oddechowych. W przypadku osób dorosłych objawy zapalenia nagłośni rozwijają się powoli, zazwyczaj jako powikłanie innych infekcji górnych dróg oddechowych lub urazu nagłośni, ale mimo powolnego postępowania choroby również może dojść do śmiertelnego zwężenia dróg oddechowych, duszności i asfiksji (niedobór tlenu w organizmie).
Ostre zapalenie krtani
Pojawia się zazwyczaj nagle w wyniku rozwijającej się infekcji wirusowej lub bakteryjnej w górnych drogach oddechowych, może trwać od kilku dni do trzech tygodni.
Przewlekłe zapalenie krtani
Może wynikać z długotrwałego, nawracającego stanu zapalnego górnych dróg oddechowych, a zwłaszcza niedrożności nosa i konieczności oddychania przez usta, ale może też pojawiać się pod wpływem czynników drażniących, jak intensywna eksploatacja głosu (nauczyciele, wokaliści), palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, wdychanie toksyn wziewnych w miejscu pracy. Wyróżnia się kilka rodzajów przewlekłego zapalenia krtani, m.in.:
- proste,
- zanikowe,
- przerostowe (rozlane i ograniczone),
- gruźlicze zapalenie krtani,
- kiłowe zapalenie krtani.
Zapalenie krtani – objawy
Zapalenie krtani może mieć odmienny przebieg w zależności od przyczyny choroby, jednak jego najbardziej charakterystycznymi symptomami są:
- duszność wdechowa (zwykle w nocy lub godzinach porannych),
- zaostrzenie napadowego szczekającego kaszlu (w najczęstszym, podgłośniowym zapaleniu krtani; objaw ten zazwyczaj nie występuje w nagłośniowej odmianie choroby),
- świst krtaniowy (stridor),
- chrypa,
- ból gardła,
- gorączka (sięgająca nawet 40°C),
- wzmożony wysiłek oddechowy,
- przyspieszenie lub spłycenie oddechu.
>> Zapalenie płuc – objawy, leczenie
Zapalenie krtani – objawy u dziecka
U dzieci obserwowany jest często niepokój i pobudzenie ruchowe, ślinienie się, zmęczenie, złe samopoczucie. Chory może mieć zmienioną barwę głosu lub tymczasowo mieć trudności z mówieniem.
Pierwsze objawy podgłośniowego zapalenia krtani mogą przypominać zwykłą infekcję wirusową, przebiegającą z katarem, suchym kaszlem i lekką gorączką, ale po kilku dniach zaostrzają się gwałtownie do szczekającego kaszlu i świstu oddechowego oraz duszności wdechowej.
U dzieci objawy nagłośniowego zapalenia krtani mogą rozwijać się bardzo szybko, do niedrożności dróg oddechowych może dojść w ciągu kilku godzin, a choroba w przypadku najmłodszych stanowi realne zagrożenie życia.
Zapalenie krtani u dziecka – dlaczego jest groźne
Na zapalenie krtani najbardziej narażone są dzieci. Przyczyną znacznie częstszej zachorowalności w tej grupie wiekowej jest specyficzna budowa i położenie krtani – jej tkanka w części podgłośniowej jest luźniejsza niż u osób dorosłych, ma więcej naczyń krwionośnych i limfatycznych, przez co jest znacznie bardziej narażona na obrzęki, a do tego położona jest nieco wyżej, a więc bardziej narażona na oziębienia. Również ze względów anatomicznych małe dzieci przechodzą zapalenie krtani ciężej niż dorośli – światło krtani jest u nich węższe, więc objawy duszności pojawiają się już przy niewielkim obrzęku. Problemem jest też niedojrzały układ immunologiczny maluchów (zwłaszcza w wieku żłobkowym i przedszkolnym) oraz częsta ekspozycja na patogeny rozprzestrzeniające się w grupach rówieśniczych, a na ciężki przebieg choroby wpływ może mieć mniejsza pojemność zalegająca płuc oraz niedojrzałe mięśnie oddechowe i międzyżebrowe.
Zapalenie krtani u dziecka – podgłośniowe i nagłośniowe
Dzieci najczęściej zapadają na podgłośniowe zapalenie krtani, czyli chorobę o podłożu wirusowym, której najbardziej charakterystycznym objawem u maluchów jest szczekający kaszel. Zapalenie nagłośni jest dziś spotykane bardzo rzadko, przede wszystkim dzięki obowiązkowi szczepień przeciwko Hib, czyli bakterii Haemophilus influenzae typu b, która jest głównym sprawcą infekcji.
Zapalenie krtani u dziecka – kiedy pójść do lekarza
Obydwa rodzaje zapalenia krtani mogą być dla dziecka śmiertelnie niebezpieczne, dlatego należy skonsultować się z pediatrą lub laryngologiem za każdym razem, gdy podejrzewa się u dziecka chorobę krtani, a bezwzględnie wówczas, gdy objawy eskalują (najczęściej dzieje się to w nocy). Niepokój powinny budzić przede wszystkim:
- wysoka temperatura ciała,
- szczekający kaszel,
- świst krtaniowy i inne nietypowe dźwięki towarzyszące oddychaniu,
- duszności,
- pobudzenie psychoruchowe
- zaburzenia świadomości.
Zapalenie krtani a zapalenie gardła
Zapalenie krtani często jest mylone z zapaleniem gardła, gdyż obie choroby mogą być wywoływane przez te same patogeny i początkowo dają podobne objawy. Zapalenie krtani jest jednak chorobą znacznie bardziej niebezpieczną, potrafiącą błyskawicznie eskalować do zagrażających życiu duszności i asfiksji. Od zapalenia gardła odróżnia je przede wszystkim charakterystyczny szczekający kaszel, ale też problemy z mówieniem i oddychaniem.
>> Grypa i wszystko o chorobie: objawy grypy, grypa typu a, b i c, jakie leki na grypę stosować?
Zapalenie krtani – diagnostyka
Lekarz stawia rozpoznanie na podstawie wywiadu i badania laryngologicznego, podczas którego oceni:
- nasilenie świstu wdechowego (stridoru),
- zaciąganie klatki piersiowej,
- zabarwienie skóry (sine może świadczyć o niedotlenieniu),
- stan świadomości (w przypadku małych dzieci)
Może wykonać też:
- badanie saturacji, czyli wysycenia hemoglobiny tlenem (przy pomocy oksymetru),
- badanie gazometryczne,
- RTG klatki piersiowej,
- morfologię krwi (ocena leukocytozy),
- posiewy z gardła lub nagłośni,
- stężenie białka C-reaktywnego.
Jak leczyć zapalenie krtani
Nagłośniowe zapalenie krtani – leczenie
Wszyscy pacjenci z nagłośniowym zapaleniem krtani powinni być hospitalizowani. Jeśli ich stan jest stabilny, zazwyczaj leczeni są antybiotykami dożylnymi i poddawani obserwacji, natomiast nasilona niewydolność oddechowa jest wskazaniem do intubacji dotchawiczej (do nosa lub ust wprowadzana jest rurka zabezpieczająca drogi oddechowe), rzadziej tracheotomii lub konikotomii (rurka wprowadzana bezpośrednio do tchawicy przez nacięcie na szyi – procedury traktowane jako ostateczność i wykonywane w sytuacji ratowania życia). Przy zapewnieniu drożności dróg oddechowych i włączeniu antybiotykoterapii pacjent ma z reguły dobre rokowania i udaje się go całkowicie wyleczyć. Poważnym problemem jest późne rozpoznanie zapalenia nagłośni, a konsekwencją śmiertelność w wyniku niewydolności oddechowej sięgająca 30-50% przypadków.
Podgłośniowe zapalenie krtani – leczenie
Podgłośniowe zapalenie krtani w większości przypadków ma podłoże wirusowe i znacznie łagodniejszy przebieg niż zapalenie nagłośni. Pacjenci z typowymi objawami często leczeni są ambulatoryjnie – w przypadku dzieci to np. doustnie podany glikokortykosteroid, domięśniowo deksametazon lub wziewnie budezonid oraz adrenalina w nebulizacji. W domu pacjent wymaga obfitego nawadniania organizmu oraz możliwości oddychania chłodnym nawilżonym powietrzem, natomiast nie stosuje się domowej antybiotykoterapii ze względu na wirusowe podłoże choroby. U pacjentów z cięższymi lub narastającymi objawami, szczególnie w przypadku dzieci, zalecana jest hospitalizacja na oddziale pediatrycznym lub intensywnej terapii, gdzie dożylnie podawane są glikokortykosteroidy, a jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego – również antybiotyk. W stanach zaostrzeń i niewydolności oddechowej, może być konieczna intubacja dotchawicza lub tracheotomia.
Zapalenie krtani – podsumowanie
Podgłośniowe i nagłośniowe zapalenie krtani to potencjalne stany zagrożenia życia, ale szybko rozpoznane i odpowiednio leczone prowadzą do pełnego wyzdrowienia. Każdy dorosły pacjent podejrzewający, że infekcja górnych dróg oddechowych z gardła przeniosła się na krtań, a także każdy pacjent z przedłużającą się chrypą powinien pilnie udać się do lekarza, najlepiej laryngologa. Do lekarza powinno trafić też każde dziecko, u którego pojawia się szczekający kaszel i inne objawy wskazujące na chorą krtań. Pilnej interwencji medycznej wymagają wszyscy pacjenci, u których doszło do nagłego pogorszenia objawów, co często ma miejsce nocą – w takich sytuacjach nie należy się wahać i jak najszybciej wezwać pogotowie, gdyż intubacja przeprowadzona w drodze do szpitala może zadecydować o przeżyciu pacjenta.
>> Atak astmy – jak go rozpoznać i leczyć
Bibliografia
- https://podyplomie.pl/medycyna/33685,ostre-podglosniowe-i-nadglosniowe-zapalenie-krtani
- http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2015/05/np_2015_009-014.pdf
- http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2014/10/np_2014_008-014.pdf
- http://www.nowapediatria.pl/wp-content/uploads/2014/10/np_2014_008-014.pdf
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.4.1.
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/179701,ostre-podglosniowe-zapalenie-krtani
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/142284,zapalenie-naglosni
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/138899,podglosniowe-zapalenie-krtani-krup-wirusowy
- https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/179696,przewlekle-proste-zapalenie-krtani
- https://millemedica.pl/blog/zapalenie-krtani/
- https://www.cmpromed.pl/przewlekle-zapalenie-krtani-proste-zanikowe-i-przerostowe-przyczyny-metody-leczenia/
- https://www.fuw.edu.pl/~radek/emisjaglosu.pdf
