Zapalenie zatok – objawy, leki. Jakie antybiotyki na zapalenie zatok?

Objawem zapalenia zatok najczęściej jest silny ból głowy w okolicach nasady nosa i czoła. Przy zapaleniu zatok ból głowy nasila się przy pochylaniu głowy. Ból zatok nie jest jedynym objawem – w przebiegu choroby pojawia się katar, uczucie zmęczenia, zaburzenia węchu, gorączka.

Jeśli zapalenie zatok nie jest odpowiednio leczone, może doprowadzić do powikłań, takich jak zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie gałki ocznej, zapalenie opon mózgowych.

Sprawdź: Leki na zapalenie zatok, zestaw do płukania nosa i zatok

Zapalenie zatok – rodzaje

Wyróżniamy cztery rodzaje zatok:

• zatoki szczękowe (znajdują się pod policzkami);
• zatoki sitowe (zlokalizowane są między oczami);
• zatoki klinowe (znajdują się w środku czaszki);
• zatoki czołowe (zlokalizowane są nad oczami).

Ze względu na czas trwania choroby wyróżnia się:

• ostre zapalenie zatok – gwałtowny początek choroby; trwa do 3-4 tygodni; występuje silny ból w głowy w okolicy czoła i nasady nosa;
• podostre zapalenie zatok – trwa od 4 do 8 tygodni,
• przewlekłe zapalenie zatok – utrzymuje się powyżej 8 tygodni;
• nawracające zapalenie zatok – co najmniej 4 epizody w trakcie roku; często nawraca mimo leczenia.

Zapalenie zatok – przyczyny

• bakterie;
• wirusy;
• infekcja grzybicza;
• alergia;
• astma;
• przewlekłe podrażnienie błony śluzowej (np. palenie papierosów);
• krzywa przegroda nosowa;
• przerost migdałków;
• próchnica;
• infekcja zęba.

Bakteryjne zapalenie zatok mogą wywołać m.in. moraxella catarrhalis; streptococcus pneumoniae – bakteria znana jako pneumokok, dwoinka zapalenia płuc; haemophilus influenzae – wywołująca też zapalenie opon mózgowych.

Przyczyną wirusowego zapalenia zatok mogą być m.in.: wirus grypy, adenowirusy, koronawirusy, rynowirusy).

Na grzybicze zapalenie zatok narażone są osoby z cukrzycą i obniżoną odpornością (np. pacjenci po przeszczepie, osoby z AIDS). W grupie ryzyka zapalenia zatok są również astmatycy i alergicy – szczególnie w przypadku źle leczonej lub źle kontrolowanej alergii i astmy.

Zapalenie zatok – rozpoznanie

Podstawą rozpoznania zapalenia zatok jest wywiad lekarski, badania laryngologiczne oraz badania dodatkowe. Podstawowym badaniem laryngologicznym jest rynoskopia przednia. Za pomocą wziernika lekarz ocenia stan przegrody nosa, błonę śluzową pod kątem występowania obrzęków, stanu zapalnego i nagromadzenia wydzieliny. Uzupełnieniem może być badanie endoskopowe. 

• badanie radiologiczne (na zdjęciu określa się przejrzystość zatoki, badanie może uwidocznić obecność płynu, obrzęk błony śluzowej);
• badanie tomograficzne zatok (badanie TK obecnie jest częściej zlecane – pozwala na dokładną analizę zakresu zmian patologicznych, w niektórych przypadkach pozwala też określić przyczynę zapalenia zatok).

Dodatkowym badaniem może być diagnostyka alergologiczna (testy alergiczne zalecane są, jeśli lekarz podejrzewa występowanie alergii – jako przyczyny zapalenia zatok) oraz pobranie materiału biologicznego (posiew – wydzielina z zatok wysyłana jest do laboratorium mikrobiologicznego).

Zapalenie zatok – objawy

Objawy zapalenia zatok zależą od miejsca, w którym występuje stan zapalny - zapalenie każdej z zatok może dawać nieco inne objawy.

Objawy zapalenia zatok sitowych:

• ból głowy;
• ból w kącikach oczu;
• ucisk w kącikach oczu;
• ból nasilający się przy kaszlu;
• ból nasilający się w pozycji leżącej;

W przypadku zapalenia zatok sitowych ból może maleć po uniesieniu głowy.

Objawy zapalenia zatok czołowych:

• ból głowy;
• ból w okolicy czoła;
• ból nasila się w pozycji leżącej;
• ból nasila się po pochyleniu głowy;
• ból może się zmniejszyć przy uniesieniu głowy.

Objawy zapalenia zatoki klinowej:

• ból głowy – w okolicy czołowej;
• ból w okolicy potylicznej;
• ból w oczodołach;
• ból promieniujący do szczytu głowy.

Objawy zapalenia zatok szczękowych:

• ból zębów (szczególnie ból górnej szczęki);
• ból skroni;
• ból wokół oczu;
• ból nasila się przy pochylaniu się i przy uniesieniu głowy.

Inne objawy zapalenia zatok:

• ropna wydzielina w nosie;
• ściekanie ropnej wydzieliny po tylnej ściance;
• zatkany nos, niedrożność nosa;
• stan podgorączkowy (przewlekłe zapalenie zatok);
• gorączka (w przypadku ostrego zapalenia zatok);
• kaszel;
• zatkane ucho;
• nieprzyjemny zapach z ust.

Sprawdź: Leki przeciwwirusowe, tabletki przeciwwirusowe

Zapalenie zatok bez wydzieliny

Czy możliwe jest zapalenie zatok bez kataru? Zazwyczaj to właśnie katar jest typowym objawem zapalenia zatok. Na początku procesu zapalnego wydzielina ma utrudnione ujście z zatok, gromadzą się w niej drobnoustroje. Charakterystycznym objawem pierwszych dni zapalenia zatok jest katar. Jeśli występuje ból zatok, a katar nie występuje, należy skonsultować się z lekarzem, który zleci badania ogólnego stanu zdrowia.

Zapalenie zatok – powikłania

Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie zatok może skutkować powikłaniami oczodołowymi (m.in. ropień podokostnowy; ropowica oczodołu; zapalenie nerwu wzrokowego; obrzęk powiek i spojówek) i powikłaniami wewnątrzczaszkowymi (m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych; zapalenie szpiku kości czaszki; ropień mózgu; ropień pod- i nadtwardówkowy).

Ile trwa zapalenie zatok?

Zapalenie zatok trwa od 3-4 tygodni (ostre zapalenie zatok) do ok. 8 tygodni. Jeśli zapalenie utrzymuje się dłużej – mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok.

Jak leczyć zapalenie zatok?

Leczenie zapalenia zatok zależy od przyczyny choroby i miejsca występowania zapalenia. Jeśli przyczyną zapalenia zatok są bakterie, przepisywane są antybiotyki. Jeżeli zapalenie zatok wywołały wirusy, zlecane jest leczenie objawowe (przepisywane są krople, które zmniejszają stan zapalny błony śluzowej nosa).

W leczeniu ostrego zapalenia zatok stosuje się inhalacje (pomóc mogą nawet inhalacje pary wodnej); płukanie nosa roztworami soli fizjologicznej.

W leczeniu objawowym ostrego zapalenia zatok stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, czasami glikokortykosteroidydonosowe i leki sterydowe.

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok celem leczenia jest określenie przyczyny nawracającego stanu zapalnego. Diagnostykę może przeprowadzić laryngolog – czasami przyczyną nawracającego zapalenia zatok może być alergia (np. alergiczny nieżyt nosa) lub skrzywienie przegrody nosa.

Antybiotyki na zapalenie zatok

W leczeniu farmakologicznym zapalenia zatok w pierwszej kolejności zalecane są zwykle niesteroidowe leki przeciwzapalne. Czasami uzupełnieniem leczenia farmakologicznego są leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa, leki mukolityczne i glikokortykosteroidy donosowe. Jeśli przyczyną zapalenia zatok jest infekcja bakteryjna, zapalenie ma charakter nawracający, a leczenie objawowe nie przynosi skutków, przepisywane są antybiotyki.

Antybiotyki na zapalenie zatok dobierane są w zależności od rodzaju bakterii chorobotwórczych i miejsca występowania stanu zapalnego. Rolą antybiotyków w leczeniu zapalenia zatok jest zapobieganie namnażania bakterii. Przepisanie antybiotyków może też być konieczne, jeśli w przebiegu zapalenia zatok występują powikłania, a leczenie w warunkach domowych nie przynosi rezultatów.

Jakie antybiotyki na zapalenie zatok?

• amoksycylina (Amoxicillinum) – półsyntetyczny antybiotyk z grupy penicylin; na amoksycylinę wrażliwe są: gronkowce, paciorkowce, laseczki wąglika i dwoinka zapalenia płuc. Antybiotyk ten stosuje się w leczeniu zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych, zapaleń ucha środkowego i zatok.
• lewofloksacyna (Levofloxacinum) – lek działa przeciwbakteryjnie poprzez oddziaływanie na enzymy odpowiedzialne za namnażanie DNA w komórce bakteryjnej. Lewofloksacyna stosowana jest w leczeniu ostrego bakteryjnego zapalenia zatok, pozaszpitalnego zapalenia płuc, zakażeniach dróg moczowych, zakażeniach skóry i tkanek miękkich.
• klarytromycyna (Clarithromycinum) – antybiotyk ten stosuje się w zakażeniach górnych i dolnych dróg oddechowych, zakażenia skóry (liszajec, róża, zapalenie mieszków włosowych), zakażenia ran. Klarytromycyna należy do grupy makrolidów.  Substancja wnika do komórki bakteryjnej i w niej blokuje syntezę białek, poprzez połączenie się z rybosomem i zablokowanie jego funkcji.
• azytromycyna (Azithromycinum) – stosuje się ją do leczenia zakażeń dolnych i górnych dróg oddechowych, zapaleń płuc, zatok, zakażeń skóry, trądziku. Azytromycyna należy do grupy makrolidów. Azytromycyna łączy się z rybosomami w komórce bakterii, co powoduje, że nie są one w stanie syntetyzować białka.