Próchnica to najczęstsza choroba zakaźna jamy ustnej wśród dzieci i dorosłych. Powstaje, gdy bakterie (głównie Streptococcus mutans) przekształcają cukry do kwasów, które stopniowo demineralizują szkliwo. Zaniedbanie higieny prowadzi do powstania ubytków, a z czasem również do bólu i konieczności leczenia.
W aptece jest jednak duży wybór preparatów wspierających walkę z próchnicą zębów – od wysokofluorowych past przez żele i lakiery aż po innowacyjne produkty z hydroksyapatytem i CPP-ACP. Dzięki nim można zatrzymać wczesne zmiany próchnicowe i wzmocnić szkliwo.
Warto zauważyć, że raz rozpoczęty proces próchniczy nigdy samoistnie się nie cofa i nie przestaje postępować, tym bardziej więc warto zadbać o to, aby skutecznie mu zapobiegać.
Próchnica zębów - jak zapobiegać?
Zapobieganie próchnicy opiera się przede wszystkim na regularnej i dokładnej higienie jamy ustnej obejmującej szczotkowanie zębów minimum dwa razy dziennie za pomocą specjalnych przeciwpróchniczych past do mycia zębów, nitkowania zębów i stosowania płynów do płukania jamy ustnej. Stosowanie odpowiednich dedykowanych przeciwpróchnicowych produktów skutecznie ogranicza powstawanie płytki nazębnej, będącej jedną z głównych przyczyn próchnicy.
W naszej ofercie znajdują się żele do kontaktowej fluoryzacji zębów, przeciwpróchnicowe pasty do zębów, przeciwpróchnicowe płyny do płukania jamy ustnej z chlorheksydyną, roztwory do płukania jamy ustnej i gardła. Produkty te skutecznie zmniejszają odkładanie się płytki nazębnej, mają właściwości przeciwbakteryjne oraz likwidują nieprzyjemny zapach z ust.
Pasty na próchnicę dla dorosłych
Nie wszystkie pasty do mycia zębów działają tak samo. W skutecznej profilaktyce próchnicy u dorosłych znaczenie ma stężenie fluoru lub jego zamienników bogatych w bioaktywne minerały. W aptekach są też pasty do zadań specjalnych:
- Pasty stosowane do zapobiegania próchnicy – fluorek sodu lub aminofluorek (1350–1500 ppm) do codziennego szczotkowania 2 razy dziennie u osób z niskim/umiarkowanym ryzykiem próchnicy.
- Pasty dla osób z licznymi ubytkami, aparatem ortodontycznym lub suchością w ustach – pasty z 5000 ppm fluoru, raz dziennie wieczorem wyłącznie u osób powyżej 16 roku życia i z zalecenia dentysty.
- Pasty przeciwbakteryjne i antyerozyjne – z fluorkiem cyny, działające przeciwpróchniczo i przeciwbakteryjnie; do codziennego stosowania, również przy zapaleniu dziąseł czy nadwrażliwości.
- Pasty remineralizujące szkliwo – z nanohydroksyapatytem, dla pacjentów z osłabionym szkliwem (refluks, bulimia, paradontoza, ciąża) oraz dla osób nietolerujących fluoru.
- Pasty bez fluoru – z surowcami roślinnymi lub mineralnymi (węgiel aktywny, neem, miswak, goździk, mirra, szałwia, mięta, koper, olejek z drzewa herbacianego, bromelaina, papaina). Mają słabsze działanie przeciwpróchnicze – dla osób z niewielkim ryzykiem ubytków szukających naturalnej formuły.
Pasty na próchnicę dla dzieci
W profilaktyce próchnicy u dzieci ważne jest zachowanie równowagi między skutecznością a bezpieczeństwem fluoru:
- Pasty dla dzieci z fluorem 1000 ppm – 2 razy dziennie w ilości zależnej od wieku (ziarno ryżu u maluchów, ziarno grochu po 3. roku życia); 1450 ppm dla dzieci powyżej 6. roku życia.
- Pasty bez fluoru – np. z hydroksyapatytem lub składnikami roślinnymi/mineralnymi, gdy lekarz zaleci unikanie fluoru.
>> Pasty do zębów dla dzieci
Żele i lakiery o wysokiej zawartości fluoru
U pacjentów z licznymi ubytkami, aparatem ortodontycznym czy suchością w ustach zwykła pasta fluorowa może nie wystarczyć. Stosuje się wówczas preparaty zawierające ≥1,23% fluorku sodu – po konsultacji ze stomatologiem:
- Żele stomatologiczne do stosowania w domu – gęste preparaty z 12–14 tys. ppm fluoru, raz w tygodniu wieczorem.
- Lakiery do stosowania u dentysty – z prawie 23 tys. ppm fluoru, twardniejące na zębie i uwalniające fluor przez dłuższy czas.
- Preparaty remineralizujące bezfluorkowe – kremy i żele z hydroksyapatytem lub CPP-ACP nakładane na suche, czyste zęby; wnikają w mikropory szkliwa, wygładzają powierzchnię i zmniejszają nadwrażliwość.
Płukanki i spraye przeciwpróchnicze
Płukanki i aerozole uzupełniają szczotkowanie zębów – wydłużają kontakt substancji aktywnej z trudno dostępnymi miejscami. Zalecane dla pacjentów ortodontycznych, z implantami lub ograniczoną sprawnością manualną:
- Płukanki fluorkowe – dla osób z aparatem, suchością w ustach, dzieci od 6. roku życia (pod nadzorem dorosłych).
- Płukanki o działaniu przeciwbakteryjnym – z chlorheksydyną, 2 razy dziennie przez maks. 2 tygodnie przy krwawieniu dziąseł lub po zabiegach chirurgicznych.
- Płukanki i spraye z jonami cyny lub cynku – łagodzą nadwrażliwość szyjek zębów, spowalniają odkładanie kamienia, mają delikatne działanie przeciwbakteryjne.
- Spraye z ksylitolem – po każdym posiłku podnoszą pH w ustach i hamują rozwój bakterii.
- Płukanki dla dzieci barwiące osad nazębny – barwią płytkę, pokazując miejsca pomijane przy szczotkowaniu.
Tabletki i suplementy remineralizujące szkliwo
Suplementacja doustna nie zastępuje mycia zębów, ale może uzupełnić profilaktykę w sytuacjach zwiększonego ryzyka demineralizacji. Pastylki do ssania z ksylitolem, probiotyki czy gumy z CPP-ACP działają głównie przez regulację biofilmu i wzbogacenie śliny w jony wapnia i fosforu.
Co stosować na próchnicę zębów?
Pasta z odpowiednią dawką fluoru to podstawa. W razie potrzeby warto dołożyć żel lub spray, polakierować zęby u dentysty lub stosować płukanki. Całkowitą dzienną ilość fluoru zawsze trzeba skonsultować ze stomatologiem – to najprostsza droga, by zatrzymać próchnicę, zanim konieczne będzie borowanie, leczenie kanałowe lub ekstrakcja zęba.