Alergia ma wiele twarzy – jak się objawiają różne rodzaje uczuleń?

W przypadku produktów spożywczych mówi się o alergii pokarmowej, zaś w przypadku substancji, z którymi skóra miała kontakt – o alergii kontaktowej. Uczulać mogą też leki oraz toksyny wytwarzane przez niektóre zwierzęta, np. owady. Najczęstsza jednak występuje alergia wziewna, którą wywołują alergeny wnikające do dróg oddechowych. Najdokuczliwsze spośród nich są pyłki kwitnących roślin.

Czytaj również: Testy alergiczne – kiedy warto je wykonać i jaki rodzaj wybrać?

Alergia wziewna − typowe symptomy

Alergia na pyłki to czasem krótkotrwały, gdyż zaledwie kilkudniowy problem raz do roku, czasem męczarnia, która trwa tygodniami. Wszystko zależy od długości kwitnienia roślin, na które jesteśmy uczuleni. Uczulenie objawia się przede wszystkim obfitym, wodnistym katarem oraz atakami kichania, nasilającymi się podczas przebywania na dworze i jazdy samochodem. Często towarzyszy temu zapalenie spojówek. Bywa, że uczulenie daje o sobie znać ciągle zatkanym nosem, bólami głowy lub zatok. Mogą też wystąpić napady kaszlu albo duszności, które nasilają się w nocy i nad ranem.

U wyjątkowo wrażliwych osób kontakt z pyłkami może wywołać też swędzącą wysypkę, szczególnie na odkrytych częściach ciała. Charakterystyczna dla pyłkowicy jest sezonowość ściśle powiązana z okresami kwitnienia poszczególnych roślin. Symptomy utrzymują się od kilku do kilkunastu tygodni i mijają bez śladu, by pojawić się za rok o tej samej porze.

Kogo dotyczy alergia na pyłki?

Najnowsze badania wykazują, że uczulenie na pyłki może dać o sobie znać zarówno przed 3. rokiem życia, jak i po 50. roku życia. Symptomy mogą z czasem wyciszać się lub nasilać, może też pojawić się reakcja na nowe alergeny oraz inne wcześniej niewystępujące objawy.

Skłonność do alergii jest dziedziczna. Jeśli alergikiem jest jedno z rodziców, prawdopodobieństwo wystąpienia tej przypadłości u dziecka wynosi 30−40 proc., a jeżeli oboje rodzice – nawet 80 proc. Nie ma przy tym znaczenia, na jaki typ alergii cierpieli mama lub tata.

Alergia i dieta eliminacyjna

Przez długie lata za dobrą metodę zmniejszania ryzyka alergii uchodziła dieta eliminacyjna. Polega ona na wykluczaniu z jadłospisu kobiet ciężarnych i matek karmiących wszystkich artykułów spożywczych, które są odpowiedzialne za najczęstsze alergie pokarmowe. Było to więc mleko krowie w każdej postaci, czekolada, cytrusy. Dieta taka była zalecana także niemowlętom, zwłaszcza z rodzin, w których występuje alergia.

– Teraz mamy trochę inne podejście do ekspozycji na alergeny – mówi prof. Zbigniew Bartuzi. – Przyczyniają się do tego nowe odkrycia. Z badań wynika, że ekspozycja na alergeny może być czynnikiem prewencyjnym, co pozostaje w sprzeczności ze stosowaniem diety eliminacyjnej. Dlatego obecnie zalecana jest mała stymulacja alergenami, począwszy od 4−6 miesiąca życia dziecka, aby układ immunologiczny przyzwyczaił się do alergenów, także tych najsilniejszych.

Co to jest alergia kontaktowa?

Gdy pyłki lub kurz podrażniają oczy albo skórę, mówimy o alergii kontaktowej. Mamy z nią do czynienia, jeśli skóra reaguje alergicznie na sierść zwierząt, najczęściej kotów. W zasadzie nie chodzi o samą sierść, ale o to, co się na niej znajduje, czyli złuszczony naskórek i ślinę. Działają one na alergików tak intensywnie, że kot nie musi wcale być w tym samym pomieszczeniu co chory, by pojawiły się objawy alergii: zaczerwienienie spojówek, łzawienie, kichanie, katar, duszność. Wystarczy, że są tam fragmenty jego naskórka, śliny czy moczu, przyniesione na butach czy odzieży.

Uczulenie może dotknąć także po kontakcie z ptakami. Ich alergeny są zawarte w pierzu i odchodach. Najbardziej uczulają papużki lub gołębie. − Ich hodowcom często dokuczają bardzo poważne zmiany alergiczne − podkreśla prof. Zbigniew Bartuzi.

Uwaga na klimatyzację!

Obecnie pojawił się nowy rodzaj alergii. Powstał w następstwie odpowiedzi organizmu na toksyny, które są produkowane przez bakterie i grzyby, zasiedlające najczęściej klimatyzację w dużych budynkach. Ten zespół zaobserwowano już w Europie Zachodniej, USA i Kanadzie.

Ta alergia ma bardzo niecharakterystyczne objawy: mogą to być stany podgorączkowe, bóle gardła, często powtarzające się przeziębienia, bóle głowy, uczucie psychicznego i fizycznego rozbicia. Dotknięci tą alergią pracownicy nie mogą się skupić i coraz gorzej pracują. Aby pozbyć się tego rodzaju alergii, wystarczy − na wczesnym etapie choroby − przenieść się do pomieszczeń z otwieranymi oknami.

Nadwrażliwa skóra

Atopowe zapalenie skóry ma najczęściej podłoże alergiczne. Gdy skóra styka się z substancją, która ją uczula, traci ochronną warstwę lipidów i jest bezbronna wobec wszelkich, również szkodliwych czynników zewnętrznych. Istnieje wiele przyczyn atopowego zapalenia skóry. Jedną z nich są predyspozycje genetyczne. Oznacza to, że jeśli w rodzinie pojawiło się AZS, to jest większe prawdopodobieństwo jego wystąpienia w następnych pokoleniach. Wielu specjalistów uważa również, że jednym z głównych powodów występowania zmian na skórze mogą być czynniki psychiczne: stres, traumatyczne wydarzenia.

AZS manifestuje się zaczerwienieniem i swędzeniem suchej, łuszczącej się skóry najczęściej na twarzy, w zgięciu kolan oraz łokci. Czasami zmiany mogą objąć niemal całe ciało. Później, gdy choroba się rozwinie, pojawiają się opuchlizny, wysięki, a także pęcherze wypełnione cieczą. Przy zapaleniu skóry bardzo wzrasta skłonność organizmu do infekcji i powikłań tych infekcji.