Mdłości, nudności – w ciąży, bez wymiotów, po jedzeniu. Co na nie stosować?

Mdłości, nudności – czym są i jak powstają?

Mdłości, inaczej nudności, to nieprzyjemne odczucie, które może (choć nie musi) poprzedzać gwałtowne wydalenie treści żołądkowej, czyli wymioty. Są zwykle symptomem innych chorób, zwłaszcza zaburzeń żołądkowo-jelitowych, ale także wielu innych sytuacji: zakażeń, zatruć, ciąży, niepokoju czy silnego bólu. Pojawienie się mdłości wynika z pobudzenia ośrodka wymiotnego w rdzeniu przedłużonym w mózgu.

• Czynnikiem pobudzającym ośrodek wymiotny mogą być sygnały przekazywane przez komórki receptorowe w ścianach przewodu pokarmowego oraz narządach w klatce piersiowej (płucach, sercu).
• Do powstawania mdłości przyczyniają się także informacje ze strefy chemoreceptorowej w mózgu, która jest wrażliwa na niektóre substancje docierające tam z krwią (np. związki chemiczne uwalniane podczas kwasicy ketonowej, przedawkowania leków czy substancji toksycznych).
• Innym źródłem mdłości może być pobudzenie ośrodka wymiotnego przez sygnały pochodzące z błędnika, które pojawiają się w momencie zmiany pozycji ciała (również w przebiegu choroby lokomocyjnej).
• Występowanie nudności bywa także efektem narażenia na pewne smaki, zapachy lub bodźce wzrokowe.

Złe samopoczucie, nudności, osłanienie to może być nieżyt żołądka

Większość przypadków występowania mdłości wykazuje pochodzenie żołądkowo-jelitowe. Za najczęstszą przyczynę mdłości uznaje się nieżyt żołądkowo-jelitowy. Występujące w jego przebiegu nudności, a następnie wymioty są odruchową reakcją organizmu mającą na celu usunięcie z organizmu szkodliwych substancji oraz ochronę przed zatruciem. Nieżyt żołądkowo-jelitowy cechują często także biegunki, a ponadto objawy uogólnione: podwyższona temperatura ciała, ogólne rozbicie i osłabienie. Nudności zwykle poprzedzają biegunkę o kilka godzin.
Przyczyną nieżytu-żołądkowo jelitowego są przede wszystkim wirusy, głównie rotawirusy i wirusy SRSV. W tym przypadku objawy ustępują po kilku dniach, rzadko trwają powyżej 10 dni. Gdy nieżyt żołądkowo-jelitowy spowodowany jest infekcją bakteryjną, objawy są bardziej nasilone. Mdłościom towarzyszy wysoka gorączka, silny ból głowy, a także śluzowe stolce zawierające krew. W takim przypadku konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.

>> Grypa żołądkowa, „jelitówka” – przyczyny, objawy, leczenie

Inne przyczyny nudności

Do innych przyczyn występowania mdłości można zaliczyć:

• choroby układu pokarmowego i otrzewnej – choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, niedrożność jelita cienkiego, zapalenie wyrostka robaczkowego czy pęcherzyka żółciowego, choroba Leśniowskiego–Crohna i zapalenie otrzewnej, nietolerancje pokarmowe;
• choroby układu moczowego – odmiedniczkowe zapalenie nerek i przewlekłe choroby nerek;
• choroby układu krwionośnego – zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca;
• zaburzenia neurologiczne – migrena, guzy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu;
• choroby ucha wewnętrznego – choroba lokomocyjna, choroba Meniere'a, nowotwory i stany zapalne ucha wewnętrznego;
• zaburzenia psychiczne – depresja, bulimia;
• nasilony stres – wywołuje wymioty psychogenne, które występują głównie na tle nerwowym;
• zakłócenia równowagi metabolicznej – głównie kwasica ketonowa będąca skutkiem nieleczonej cukrzycy;
• okres pooperacyjny;
• radioterapię;
• stosowanie leków.

Mdłości jako efekt stosowania leków

Występowanie mdłości może być efektem niepożądanym stosowania leków, takich jak:

• leki cytostatyczne,
• leki immunosupresyjne,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• leki hipotensyjne,
• leki przeciwarytmiczne,
• metformina,
• niektóre antybiotyki,
• antykoncepcja hormonalna.

>> Czy jest metformina bez recepty?

Mdłości po jedzeniu, po alkoholu

Nudności mogą być uzależnione od wielkości i rodzaju spożywanych posiłków. Pojawiają się zarówno po zjedzeniu obfitego posiłku bogatego w węglowodany i tłuszcze, jak i w wyniku długotrwałego głodzenia się. Mdłości to także efekt zatrucia pokarmowego wywołanego spożyciem nieświeżych produktów. Bardzo często do wystąpienia mdłości przyczynia się nadmierne spożycie alkoholu.

• Mdłości występujące bezpośrednio po posiłku związane są z chorobą wrzodową żołądka, ostrym zapaleniem trzustki lub woreczka żółciowego; mogą także występować w przebiegu bulimii.
• Mdłości pojawiające się około godziny po spożytym posiłku mogą wskazywać na wrzody dwunastnicy.
• Mdłości, które pojawiają się kilka godzin po spożytym posiłku, mogą sugerować niedrożność jelit.

>> Zatrucie alkoholowe – objawy, ile trwa. Co stosować na zatrucie alkoholem?

Poranne mdłości

Pora dnia, w której występują mdłości, może wskazywać na przyczynę ich występowania – mdłości pojawiające się w godzinach porannych mogą wskazywać na ciążę lub nadmierne spożycie alkoholu.

Mdłości i ból brzucha, zawroty głowy – kiedy nudności to objaw alarmowy

Pewne objawy towarzyszące mdłościom mogą wskazywać na poważne dolegliwości i powinny skłonić o wizyty u lekarza. Należą do nich:

• silny ból brzucha – w przebiegu zapalenia żołądka, wyrostka robaczkowego lub pęcherzyka żółciowego;
• żółtaczka – wskazuje na schorzenia wątroby i dróg żółciowych, np. kamicę żółciową;
• silny ból głowy, zaburzenia widzenia i świadomości – są wywołane wzrostem ciśnienia śródczaszkowego, np. w wyniku guza mózgu, ropnia lub krwotoku podpajęczynówkowego;
• ból w klatce piersiowej promieniujący do lewego ramienia – objawy typowy dla zawału mięśnia sercowego;
• zawroty głowyiszumy uszne – mogą wskazywać na schorzenia ucha wewnętrznego;
• mdłości u dzieci, które nie ustępują mimo stosowanych metod.

Co stosować na mdłości?

Podstawą zwalczania mdłości jest poznanie przyczyny ich występowania. Jeśli mdłości pojawiają się sporadycznie i samoistnie ustępują, nie powinny wzbudzać niepokoju. Głębszej diagnozy wymagają częste i długotrwałe nudności, szczególnie te, które nie ustępują mimo stosowanych metod.

Domowe sposoby na mdłości – nawadnianie, imbir

• W sytuacji, gdy mdłościom towarzyszą wymioty, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu – przyjmować odpowiednią ilość płynów lub stosować doustne płyny nawadniające. W stanach ciężkiego odwodnienia konieczne bywa dożylne podawanie płynów nawadniających.
• W mdłościach o niewielkim nasileniu pomocne okazuje się stosowanie imbiru. Surowiec ten przyspiesza perystaltykę układu pokarmowego, dzięki czemu łagodzi nudności i wymioty. Można wykorzystywać świeże kłącza tej rośliny – sporządzać z nich napar lub podawać z zimną wodą. Dostępne są także gotowe preparaty zawierające wyciąg z imbiru w formie herbatek, tabletek doustnych, gum do żucia czy płynów.

>> Imbir – właściwości, przeciwwskazania, zastosowanie

Lek na nudności

Uciążliwe mdłości, którym towarzyszą wymioty, można zwalczać, stosując następujące syntetyczne leki przeciwwymiotne:

• antagoniści receptorów histaminowych H1 (dimenhydrynat – dostępny jako preparat bez recepty; cynaryzyna, hydroksyzyna, prometazyna);
• antagoniści receptorów muskarynowych (hioscyna – dostępna jako preparat bez recepty);
• antagoniści receptorów serotoninergicznych 5-HT3 (ondansetron, palonsetron);
• antagoniści receptorów dopaminergicznych D2 (haloperidol, chlorpromazyna, tietylperazyna).

Mdłości w okresie ciąży

Jeśli mdłości występują bez innych towarzyszących objawów i dotyczą kobiety w wieku rozrodczym, mogą wskazywać na ciążę. Nudności w tym okresie to objaw charakterystyczny dotyczący nawet 80% ciężarnych. Ich pojawienie się wynika z nagłego podwyższenia poziomu hormonu gonadotropiny kosmówkowej we krwi, co znacznie zwiększa wrażliwość na zapachy i powoduje spowolnienie pracy układu pokarmowego. Dodatkowym czynnikiem wyzwalającym odruch wymiotny jest towarzyszący ciężarnej kobiecie stres związany z ciążą i czekającym ją nowym etapem w życiu.

Ciążowe nudności zaczynają doskwierać już około 4. tygodnia ciąży, a ustępują w okolicy 14. tygodnia ciąży, choć wiele kobiet zmaga się z nimi nawet do 22. tygodnia ciąży. Nudnościom mogą towarzyszyć wymioty o różnym stopniu nasilenia, choć niejednokrotnie dolegliwości kończą się na nudnościach. U niektórych kobiet mdłości i wymioty bywają jednak tak silne (tzw. niepowściągliwe wymioty ciężarnych), że uniemożliwiają aktywność i doprowadzają do odwodnienia i osłabienia organizmu. Konieczna staje się wówczas hospitalizacja i dożylne podawanie płynów nawadniających.

Co można stosować na mdłości w ciąży?

• W zwalczaniu mdłości ciężarnych pomocne okazują się zmiany nawyków żywieniowych. Zaleca się unikanie ciężkostrawnych, tłustych, słodkich, ostrych i smażonych potraw. Skuteczne okazuje się także spożywanie śniadania w łóżku, aby uniknąć wstawania z pustym żołądkiem.
• Jednocześnie istotna jest dbałość o prawidłowe nawodnienie organizmu, która pomaga uniknąć zaburzeń elektrolitowych będących wynikiem wymiotów, oraz dbałość o higienę jamy ustnej.
• Aby pozbyć się mdłości w okresie ciąży, można stosować doustną suplementację witaminy B6 (maksymalnie 25 mg na dobę). Oprócz niwelowania ciążowych mdłości witamina ta ułatwia wchłanianie kwasu foliowego i magnezu, a także uczestniczy w postawaniu nowych komórek krwi. Alternatywą jest stosowanie w warunkach domowych preparatów na bazie imbiru, jednak są one niewskazane w pierwszym trymestrze ciąży.
• W skrajnych przypadkach konieczne jest stosowanie preparatów ordynowanych przez lekarza, które zawierają leki przeciwhistaminowe (doksylaminę w połączeniu z witaminą B6, dimenhydrynat, difenhydraminę), ondansetron, prometazynę lub metoklopramid.

>> Kalendarz ciąży Apteline – źródło wiedzy nie tylko dla przyszłych mam